De koster als gastheer

Kosters hebben inderdaad een belangrijke functie in het gemeenteleven. Hoewel er verschil is of iemand koster is in een grote of in een kleine gemeente, een koster is een niet weg te denken spil rondom de eredienst en bij allerlei kerkelijke activiteiten in de gemeente.

Ondanks zijn belangrijke functie komt de koster in de kerkorde niet voor. Toch heeft hij oude papieren. Het woord koster is afgeleid van het Latijnse custos, dat deurwachter of bewaker betekent. De functie is ontstaan in de Middeleeuwen, toen de lokale priesters (iedereen was toen nog katholiek) jonge jongens leerden lezen en schrijven. In ruil daarvoor hielpen ze bij de kerkdienst. Ze openden en sloten de kerkdeuren, poetsten het zilverwerk, luidden de klokken, staken de kaarsen aan en hielpen bij de mis. In latere tijden was een koster soms ook voorzanger!

Onmisbaar

De functie is bezoldigd of onbezoldigd. Dat zal van de grootte van de gemeente afhangen. Maar betaald of onbetaald, in het algemeen kennen we in onze gemeenten kosters die met hart en ziel hun taak vervullen. Soms worden ook andere gezinsleden erbij ingeschakeld. Hulpkosters kunnen worden aangesteld om hem te helpen.

De kosters mogen best eens in het zonnetje worden gezet. Ze zijn eigenlijk onmisbaar. Dat bleek wel toen eens een bruidspaar met familie op de stoep van de kerk stond met de inmiddels gearriveerde dominee met een deel van de kerkenraad. Echter: de kerk was gesloten. De koster was vergeten dat er die middag een trouwdienst was. Gelukkig was een dochter van de koster in de buurt. Ze belde in paniek haar vader, die ijlings kwam aangerend met het schaamrood op zijn kaken.

Een koster doet het nooit voor iedereen goed. Dat geldt in het bijzonder wel als het gaat om de temperatuur en de ventilatie in de kerk. Voor de een moet hij de thermostaat hoger zetten, voor de ander moet die juist omlaag. De een heeft last van tocht, de ander ziet liefst alle deuren tegenover elkaar open staan.

Relatie met kerkenraad

Het werk van een koster, zeker in een grote gemeente, is veel en veelzijdig. Niet alleen op zondag is hij druk in de weer om voor de dienst alles in orde te brengen wat een goed verloop van de eredienst kan bevorderen.

Maar ook in de week, vooral in de wintermaanden, vragen de catechisaties, de verenigingsavonden en de repetities van zangkoren zijn aanwezigheid om alles in goede banen te leiden. Dat er ook dan weleens spanningen optreden is begrijpelijk, waar zoveel verschillende mensen samenkomen en onderscheiden wensen hebben. Daarom is het goed dat een koster een goede relatie heeft met de kerkenraad of met een broeder uit de kerkenraad die speciaal het contact met de koster onderhoudt.

Anekdotes

Er gaat natuurlijk ook weleens iets mis. Daarover zijn vele anekdotes in omloop. Denk aan de predikant die al bij het begin van de dienst vanaf de kansel zwaait met een leeg glas om de koster erop te attenderen dat hij vergeten heeft water op de preekstoel te zetten.

Of de dominee die op het punt staat een kind te dopen, zijn hand in het doopvont steekt en tot zijn schrik tot de ontdekking komt dat er geen water in zit. Het zijn slechts incidenten. Voor de koster niet fijn, want de hele gemeente geniet mee.

Het is ook niet fijn als de koster tijdens de dienst een opdracht krijgt van de predikant. Zo herinner ik me dat de oudgereformeerde ds. Joh. van der Poel tijdens de preek plotseling stopte en riep: Koster, maak die man daar eens wakker!’

Nu het winterseizoen is geëindigd, mogen de kosters genieten van een welverdiende rust. Maar ook dan hoop ik dat zij de dichter mogen nazeggen:

Eén dag is in Uw huis mij meer

Dan duizend waar ik U ontbeer;

‘k Waar’ liever in mijns Bondsgods woning

Een dorpelwachter, dan gewend

Aan d’ ijd’le vreugd in ’s bozen tent.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen