Troostrijk getuigenis van Melanchthons sterven

Tussen de Slotkapel en het kloostergebouw waar Luther gewoond heeft, bezochten we het grote huis waar Philippus Melanchthon woonde. Het is nu een museum. De grote kruidentuin achter het huis was indrukwekkend, maar veel indrukwekkender is het getuigenis dat hij nagelaten heeft door zijn sterven.

Bij zijn leven bleef Melanchthon vaak in de schaduw van Luther. Maar ook Melanchthons leven was indrukwekkend. Zijn graf bevindt zich naast dat van Luther in het koor van de slotkapel. Zijn standbeeld staat naast dat van Luther in Wittenberg.

Melanchthon (zijn naam is vergriekst en komt van ‘zwarte aarde’) had grote kennis van de klassieke talen, vooral van het Grieks. Daarmee was hij van onschatbare waarde voor Luthers werk. Hij was nog maar 21 jaar oud toen hij aan de universiteit in Wittenberg kwam werken.

Ze verschilden veel in karakter. Luther was vaak enthousiast of zelfs driftig, Melanchthon straalde rust uit. De verschillen schaadden hun vriendschap niet, maar maakten die juist rijker. Luther vergeleek Melanchthon wel met Jakobus en zichzelf met Petrus. Hij zei er plastisch van: ‘Melanchthon laat zich opvreten en ik vreet en verschoon niemand’.

Kleine Griek

Melanchthon werkte vaak in Luthers schaduw, maar hij was bepaald niet minder begaafd. In openbare disputen kon hij de reformator vaak vervangen. Melanchthon zei van Luther: ‘Ik heb aan Luther in de eerste plaats te danken dat ik van hem geleerd heb wat het Evangelie is’. Luther sprak van zijn kant: ‘Deze kleine Griek overtreft mij zelfs in de theologie’. Philippus gebruikte zijn grote kennis door de publicatie van zijn ”Loci communes” (kernbegrippen van de Bijbelse leer). Goedbeschouwd is dat de eerste protestantse dogmatiek. Hij ondersteunde Luther bij zijn Duitse Bijbelvertaling waarbij Luther zei: ‘Hij spreekt Hebreeuws als een rabbijn en Grieks als iemand die in Griekenland geboren is. In Philippus vereer ik het werk van mijn God’.

Sterfbed

Op 19 april 1560 voelde Philippus Melanchthon zijn stervensuur naderen. Bij een bezoek aan Heidelberg, enkele jaren ervoor, had hij de boodschap gekregen dat zijn vrouw was overleden. Hij had toen enige tijd gezwegen, naar de hemel gekeken en gezegd: ‘Vaarwel, ik zal je spoedig volgen’. Na zijn dood vond men een document waarop stond waarom hij de dood niet schuwde. ‘Gij zult ophouden te zondigen, gij zult bevrijd worden van alle bekommernis en van het woeden der theologen’. Op zijn sterfdag verzwakte de koorts hem. Voortdurend was hij in gebed. Zijn schoonzoon vroeg of hij nog iets wenste. Zijn antwoord luidde: ‘Niets dan de hemel, en daarom, vraag me maar niets meer’.

Een predikant sprak de hogepriesterlijke zegen uit en Melanchthons collega prof. Winsheim hield hem voor: ‘In Uw handen, Heere, beveel ik mijn geest. Gij hebt mij verlost, Gij getrouwe en waarachtige God!’ Melanchthon bevestigde dit. Daarna hoorde men hem het volgende gebed uitspreken: ‘Almachtige, eeuwige Zoon van God, U, getrouwe Heere en Heiland Jezus Christus, U, Die het eeuwige Woord en Evenbeeld van de eeuwige Vader, onze Middelaar en Heiland, Die voor ons gestorven en weer opgestaan bent, ik dank U uit mijn gehele hart dat U de menselijke natuur hebt aangenomen en voor mij tot een Verlosser verordend bent, dat U in mijn plaats in het vlees geleden heeft en weer opgestaan bent. Ik bid U, neem mij aan en ontferm U over mij, want ik ben eenzaam en ellendig’.

Om kwart voor acht in de avond stierf Melanchthon in tegenwoordigheid van meer dan twintig vrienden en collega’s, zacht en zonder strijd. Hij was 63 jaar en 63 dagen oud. In zijn woning, die nu museum is, liggen zijn woorden en gebeden van zijn laatste levensdagen opgeschreven, voor ieder zichtbaar tentoongesteld. Het is een rijk getuigenis van de wezenlijke troost die de Reformatie bracht.

wordt vervolgd

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen