Vragen Van Lezers

Beroepingswerk

Jaarlijks kan een gemeente een of meerdere keren een beroep uitbrengen op een dominee. Door het geringe aantal beroepbare predikanten binnen ons kerkverband ontstaat al snel de gedachte: Wij doen het wel, maar wij krijgen toch geen dominee. Uiteraard weet iedereen dat God bepaalt, maar het gevoel van twijfel blijft bestaan. Zou hier nog eens aandacht aan besteed kunnen worden om dit beeld te ontkrachten? Is de standaard beroepsbrief niet erg afstandelijk? Hoe wordt het traktement bepaald?

Antwoord

Geachte vragensteller,

Helaas zijn er in ons kerkverband veel vacante gemeenten. In die gemeenten ontbreekt een van de drie ambten in Gods kerk, dat van herder en leraar. Als een gemeente jarenlang vacant is, of zelfs nog nooit een eigen predikant heeft gehad, kan het gevaar ontstaan dat men een eigen predikant niet eens mist. Men is gewoon geraakt aan het buitengewone van de leesdienst. Dat betekent niet dat de leesdiensten veracht moeten worden. De Heere geeft soms ook onder de leesdienst een kennelijke zegen. Maar laten we ervoor waken het buitengewone als gewoon te beschouwen.

Het aantal predikanten onder ons is inderdaad gering. Dat zou moeten uitdrijven naar de troon der genade. De Heere Jezus zegt immers in Lukas 10:2: De oogst is wel groot, maar de arbeiders zijn weinige; daarom, bidt den Heere des oogstes, dat Hij arbeiders in Zijn oogst uitstote. Als het goed is, bepaalt de Heere de standplaats van de predikanten. Het is als bij de hoofdman te Kapérnaüm in Matthéüs 8:9b: En ik zeg tot dezen: Ga, en hij gaat; en tot den anderen: Kom, en hij komt; en tot mijn dienstknecht: Doe dat, en hij doet het.

Het betreft lang niet altijd grote gemeenten. Om enkele voorbeelden te noemen: De kleine gemeente Utrecht beriep kand. M. Heikoop in 1929. Volgens zijn levensbeschrijving achtte Heikoop ‘dat het aan het belachelijke grensde, dat dit amechtig hoopske volks de moeite nog had genomen, ook een beroep op hem uit te brengen’ (Joh. Fama, Ds. M. Heikoop, zijn leven en arbeid, 2 e druk, pag. 87). De Heere bracht hem kennelijk af van zijn eigen voorkeur en wees hem op Utrecht.

De gemeente van Elspeet ontving na 1953 voor het eerst in 2018 (na 65 jaar), een eigen herder en leraar in de persoon van ds. J.A. Weststrate. Uit eigen ondervinding willen we opmerken dat het tot grote verwondering is wanneer de Heere onverdiend een dienstknecht naar een gemeente zendt, zelfs aan ‘het einde des lands’ (Vriezenveen). Deze gemeente was 89 jaar vacant geweest toen ds. A. Geuze in september 2022 als predikant aan de gemeente werd verbonden.

Het is de kerkordelijke weg dat vacante gemeenten, zoals onder ons gebruikelijk, een- of enkele malen per jaar een predikant of leraar beroepen. In het kerkvisitatiereglement wordt de kerkenraden van vacante gemeenten gevraagd of er ’ernstige pogingen worden aangewend’ om een dienaar des Woords te beroepen. Soms leeft de gedachte dat een kerkenraadslid eerst werkzaamheden moet hebben voordat tot het uitbrengen van een beroep wordt overgegaan. Het is groot wanneer er in de gemeente in het verborgen worstelingen zijn vanwege het ontbreken van een eigen predikant, maar dat is niet altijd het geval. Het hoeft vanzelf ook geen ambtsdrager te zijn. Soms betreft het een eenvoudig gemeentelid waar misschien (bijna) niemand aan denkt. Het kan zijn zoals in Prediker 9:15: En men vond daar een armen wijzen man in, die de stad verloste door zijn wijsheid; maar geen mens gedacht denzelven armen man.

Als het goed is, wordt tijdens een kerkenraadsvergadering onder biddend opzien een tweetal gesteld. Onder aanroeping van de Naam des Heeren vindt tijdens de mansledenvergadering de verkiezing plaats. De met meerderheid van stemmen gekozen predikant/kandidaat wordt vervolgens door de kerkenraad beroepen. De in bijna alle gemeenten gebruikte standaard beroepsbrief bevat een aantal noodzakelijke zaken, zoals de hoogte van het traktement, het aantal vrije zondagen om elders te preken, vrij wonen, enz. Meestal wordt tijdens de vergadering niet de begeleidende brief voorgelezen waarin de kerkenraad de nood van de gemeente weergeeft en de wens uitspreekt dat de Heere het hart van de predikant zou willen neigen om het beroep aan te nemen.

In tegenstelling tot enkele andere kerkverbanden kennen we geen traktement-schalen afhankelijk van het aantal dienstjaren en de grootte van de gemeente. Elke gemeente bepaalt de hoogte van het traktement en de onkostenvergoeding, rekening houdend met de gezinsomstandigheden en het feit dat ‘de arbeider zijn loon waardig’ is. Wel is het zo dat een aantal jaren geleden aan de kerkenraden is geadviseerd dat het traktement niet lager behoort te zijn dan een bepaalde ondergrens. Het is de taak van de consulent, die als vertegenwoordiger van de classis de beroepsbrief mede ondertekent, hierop toe te zien.

Enkele bijzondere voorvallen rond het beroepingswerk willen we nog noemen. Ds. G. van Reenen ontving in 1912 een beroep naar Opheusden. Hij was het beroep vergeten. Na een vraag van zijn oudste dochter op zaterdagavond of hij al bedankt had, boog hij eerst zijn knieën, voor hij de bedankbrief wilde schrijven. De Heere liet hem zien dat er op datzelfde ogenblik in Opheusden een vrouw tot de Heere zuchtte voor de gemeente. Hij moest het beroep onvoorwaardelijk aannemen. Het was te laat om dit aan de kerkenraad te berichten. Deze vrouw, Sandriena Jordaan, had zoveel geloof dat ds. Van Reenen naar Opheusden zou komen, dat ze op zondagmorgen voor de dienst naar de consistorie ging met de mededeling dat ds. Van Reenen het beroep had aangenomen. De dienstdoende ouderling deelde de gemeente mee wat de kerkenraad zojuist was verteld. Op maandagmorgen kwam het telegram van ds. Van Reenen dat hij het beroep had aangenomen (A. Bel, Leven en werk van ds. G. van Reenen). Het kan ook zijn dat tijdens de looptijd van het beroep de nood van de gemeente wordt opgebonden. Uit zijn eigen mond hebben we van wijlen ouderling L. de Braal uit Terneuzen gehoord dat na het uitbrengen van het beroep op kand. J. Pannekoek in 1965, hij in het openbare gebed op een zondagmiddag zoveel opening kreeg dat hij en veel kerkgangers zeker geloofden dat het beroep zou worden aangenomen (zie ook: ds. J. Roos, Uit de pastorie deel 5).

We hopen dat de vragensteller enigszins overtuigd is van het gewichtvolle van het beroepingswerk. Het dient niet zomaar een routinehandeling te zijn. Het merendeel van onze predikanten is ouder dan zestig jaar.

De Heere mocht de nood van ons kerkelijk leven willen opbinden en uit onze onwaardigheid en rechteloosheid de hemel doen aanlopen als een waterstroom of Hij nog (jonge) mannen wil uitstoten in de wijngaard. De Heere stuurt een predikant nooit tevergeefs naar een gemeente. Door middel van de onderherder klinkt het woord van de grote Herder der schapen: Alzo zal Mijn woord, dat uit Mijn mond uitgaat, ook zijn, het zal niet ledig tot Mij wederkeren; maar het zal doen hetgeen dat Mij behaagt, en het zal voorspoedig zijn in hetgeen waartoe Ik het zend (Jes. 55:11).

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen