Hoofdstuk 1: De Heilige Schrift

De Schrift voorop!

Nu u in de vorige drie artikelen een heldere inleiding in de Westminster Confessie heeft gekregen, is het tijd om eens te kijken naar de inhoud van dit belijdenisgeschrift. En dan valt ons meteen al iets op. Het allereerste hoofdstuk gaat over de Heilige Schrift – de Bijbel dus. De Nederlandse Geloofsbelijdenis begint niet met de Bijbel, maar met God. Is dat niet beter? God was er toch eerder dan Zijn Woord? Moet je het dan niet eerst over God hebben en pas daarna over de manier waarop Hij Zich openbaart, Zich laat kennen?

De Westminster-theologen vonden blijkbaar dat dat niet per se hoeft. Ze beginnen bewust met een hoofdstuk over de Bijbel. En dat is niet vreemd. Want hoe komen we eigenlijk aan onze kennis van God? Hoe leren we God kennen? Zeker, een klein beetje in de natuur of schepping. Maar ‘het licht van de natuur en de werken van de schepping en de voorzienigheid (…) zijn (…) niet voldoende om die kennis van God en Zijn wil te geven die nodig is voor de zaligheid’ (1.1). Gelukkig, God heeft Zich directer geopenbaard aan allerlei mensen op allerlei manieren (Hebr. 1:1). ‘Daarna heeft Hij Zijn wil geheel op schrift gesteld om de waarheid beter te bewaren en door te geven’ (1.1). Het gaat hier dus over het bijbeltje dat u op uw nachtkastje hebt liggen. Daarin laat God Zichzelf en Zijn wil kennen! Nee, als we over God en Christus en de Geest en de kerk willen spreken buiten het Woord om, komen we niet ver. Daarom: de Schrift voorop!

Hoe zit dat met de canon?

Net als de Nederlandse Geloofsbelijdenis doet in artikel 4, somt de Westminster Confessie alle Bijbelboeken op die wij erkennen als canoniek. Dat wil zeggen: ‘Deze alle zijn door God geïnspireerd en gegeven als richtlijn voor geloof en leven’ (1.2). Dat betekent tegelijk dat alle apocriefe boeken geen richtlijn zijn voor geloof en leven. Dan is natuurlijk de vraag: waarom hebben bepaalde boeken gezag en andere boeken niet? De Westminster Confessie is helder: al kan het getuigenis van de kerk ons helpen om eerbied te hebben voor de Schrift, dat komt niet door de kerk.

Het is bijvoorbeeld niet zo dat de kerk op een gegeven moment heeft besloten: ‘het evangelie naar Mattheüs is canoniek, maar het evangelie van Thomas niet’ – en dat wij het evangelie van Thomas dáárom niet in onze Bijbel vinden. Integendeel! Het is precies andersom. ‘Het gezag van de Heilige Schrift (…) is niet afhankelijk van het getuigenis van enig mens of kerk, maar rust volkomen op God (Die de Waarheid Zelf is), Die daarvan de Auteur is’ (1.4). We moeten het ons als volgt voorstellen. Er werden in de eeuwen waarin de Bijbelboeken zijn ontstaan allerlei boeken geschreven. God werkte in het hart van Zijn kinderen een diep vertrouwen in het gezag van sommige boeken, terwijl dat vertrouwen bij andere boeken ontbrak – al gingen die boeken zeker ook over God en kun je er best wat aan hebben. Zo is onze canon ontstaan. Door de leiding van de Heilige Geest.

Volstrekt gezag

En dan maakt de Westminster Confessie een punt dat bijzonder actueel is. Want, zegt ze, die canon heeft volstrekt gezag. Het is het Woord van God Zelf. Dat merk je door de bijzondere inhoud en vorm van het Woord. Maar vooral raak je daarvan overtuigd door ‘het innerlijke werk van de Heilige Geest, Die door en met het Woord getuigenis geeft in onze harten’ (1.5). God Zelf is de Auteur van de Schrift! Natuurlijk: Mozes en David en Johannes en Paulus zijn elk op hun eigen manier aan het schrijven gegaan. Zij en de anderen zijn de menselijke auteurs. Maar achter hen staat God, Die hen door Zijn Geest hiertoe inspireerde. Ik wil dit onderstrepen. Wanneer we onze Bijbel lezen, spreekt God tot ons. De Heilige, de Allerhoogste! Dan hebben we te buigen. Zo moeilijk, voor hoogmoedige mensen! We worden erin getraind om onze eigen mening te hebben. Eigenwijsheid is normaal. En dan komt God en Zijn Woord vraagt onderwerping. Zijn Woord is, zo citeerde ik al, richtlijn voor geloof en leven. Wat geloof ik? Bij de beantwoording van deze vraag gaat het helemaal niet om mijn visie, maar om wat God ervan heeft gezegd. Een christen verlangt tot in het diepste van zijn ziel om te geloven wat God ervan heeft gezegd. Dát is immers z’n houvast! Hoe richt ik mijn leven in? Natuurlijk hebben we onze verlangens. Je wilt een bepaalde kant op in je leven. Of je wilt per se niet op een bepaalde manier leven. Maar al onze wensen worden omkaderd door het Woord van God. Een christen zegt: God bepaalt hoe ik mijn leven inricht.

Hoe leg je de Bijbel uit?

Maar nu hebben we een probleem. Want veel christenen geloven zeker wel dat het Woord geïnspireerd is en gezaghebbend is. Het staat er ook gewoon in 2 Timotheüs 3:16: ‘Al de Schrift is van God ingegeven’. Daar kom je niet onderuit. En dat de Schrift daarmee ‘richtlijn voor geloof en leven’ is, stemmen veel mensen ook toe. Maar wat houdt dat vervolgens in? ‘Tja, daarover bestaat nu eenmaal verschil van mening’, zegt men. ‘De een legt de Bijbel zus uit en de ander doet dat zo. Vrouw in het ambt, huwelijk en seksualiteit, schepping en evolutie: er wordt gewoon verschillend over gedacht door mensen die allemaal geloven dat de Bijbel het Woord van God is. Blijkbaar is de Bijbel niet zo duidelijk en moeten we elkaar aanvaarden, hoe verschillend we ook denken.’ Nou, dat de Bijbel niet in alles even duidelijk is, klopt (1.7). Soms weten we gewoon niet hoe we een tekst moeten uitleggen. Maar laten we twee dingen niet vergeten. Allereerst: ‘De Schrift is zelf de onfeilbare richtlijn voor de Schriftuitleg’ (1.11). Dit is de oude ‘methode’ om de Bijbel uit te leggen. Je mag niet zomaar een tekst uit z’n verband rukken, maar je zult de ene tekst met de andere moeten uitleggen. Daarbij houden we als het goed is altijd de hoofdboodschap en de hoofdlijn van de Bijbel in de gaten. En die hoofdlijn van schepping-zondeval-verlossing gaat bijvoorbeeld over de kop als je de (macro-)evolutietheorie inleest in de Bijbel. Ten tweede: ‘De allerhoogste Rechter (…) kan niemand anders zijn dan de Heilige Geest, Die in de Schriften spreekt’ (1.10). We kunnen niet zomaar alles relativeren door te wijzen op verschil van mening binnen de kerk. Synodes nemen besluiten, (soms heel betrouwbaar ogende) mensen vinden van alles, maar het deert ons niet. God spreekt, Hij geeft richting. En wee onzer, als we Zijn aanwijzingen negeren.

Het Woord is genoeg

Gelukkig, te midden van alle onzekerheid die je kunt voelen bij al die discussies en te midden van alle kerkelijk gebakkelei mogen we met de Westminster theologen weten dat God ons in de Bijbel genoeg heeft laten weten om zalig te worden. Ze belijden: ‘Toch is alles wat voor onze zaligheid moet worden gekend, geloofd en nagevolgd in bepaalde Schriftgedeelten zo duidelijk voorgesteld en geopenbaard dat niet alleen de geleerde, maar ook de onwetende mensen voldoende kennis daarvan kunnen verkrijgen door de gewone middelen goed te gebruiken’ (1.7). Wat een troost voor een eenvoudige lezer van dit artikel. De grootste geleerde is maar dwaas als hij – redenerend en discussiërend – zich niet verlaat op het Woord van de levende God. Wijs zijn zij die door het voortdurend opeten van de Schrift tot de overtuiging komen dat zij zondaren zijn, met al hun zonden de toevlucht nemen tot Christus en dat ene diepe verlangen koesteren: ‘Heer! wijs mij toch Uwe wegen, / Die Gij wilt dat ik zal gaan’.

Nieuwe-Tonge, ds. T.A. Bakker

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen