Evangelie met kleine lettertjes (1)

Inleiding

De achterliggende maanden ontstond nogal wat ophef over een lezing van dr. G.A. van den Brink (Geloofstoerusting, 14 juli 2022). Hij opende daarin een frontale aanval op predikanten in reformatorische kerken die volgens hem ‘levensgevaarlijke dwalingen’ verkondigen. Ze zouden een misleidende boodschap brengen die mensen ‘vergiftigt en verlamt’, doordat ze ‘kleine lettertjes’ toevoegen aan het Evangelie. Daarmee bedoelt hij dat zij zouden verkondigen dat het Evangelie alleen geloofd zou mogen worden als je weet dat je uitverkoren bent, of dat Christus voor jou gestorven is, of dat je wedergeboren bent, of dat je berouw hebt over je zonden, of wanneer je kunt zien dat de Heilige Geest je hart vernieuwt. Hij maakt in zijn lezing ook duidelijk hoe het volgens hem wél moet. Het ligt volgens hem eenvoudig. Je moet en mag geloven dat Christus jouw Zaligmaker is. Dat wil de Heere graag. Hij verlangt er naar. Hij wil dat alle mensen zalig worden. Hij is daarin volkomen betrouwbaar. En als je dat eenvoudig gelooft, dan is het gebeurd. Dan ben je voor eeuwig gered. Je hoeft niet meer te twijfelen. De beslissing valt dus in de daad van het geloof. Dat geeft je ook zekerheid. Dat is het Evangelie met hoofdletters. Dat is volgens hem de Bijbelse prediking die in overeenstemming is met de Dordtse Leerregels.

In reactie hierop werd een aantal weken geleden al een bijdrage geplaatst van diaken R.P. van Dijk uit Barneveld. Ook stonden op Cvandaag een aantal duidelijke uitspraken van ds. A. Schultink. Sindsdien hield Van den Brink zes nieuwe lezingen waarin hij onderwerpen uit zijn lezing meer in detail behandelt aan de hand van de Dordtse Leerregels. Bovendien verscheen een briefwisseling tussen hem en ds. A. Kort op Cvandaag. En tenslotte beantwoordde hij tal van vragen op Refoweb. Inmiddels heeft ook ds. O.M. van der Tang een reactie gegeven op Cvandaag. Op verzoek van de redactie gaan we daarom nog wat nader in op Van den Brinks opvattingen. Daarbij is het goed om te bedenken dat Van den Brink zegt de Dordtse Leerregels voluit te onderschrijven, inclusief verkiezing en verwerping, particuliere verzoening, de doodstaat van de mens van nature, de wedergeboorte als een zaak die door God gewerkt wordt, en het feit dat het geloof door God geschonken wordt. Hij benadrukt beslist geen arminiaan te zijn. Tegelijk neemt hij geen woord terug van wat hij gezegd heeft en verontschuldigt hij zich niet voor de uitdrukkingen die hij gebruikte. Dat roept natuurlijk de vraag op waar dan het verschil zit.

Kerkelijke weg

Voordat we hierop ingaan, eerst een paar algemene opmerkingen. Als Van den Brink gelijk zou hebben is er nogal wat aan de hand. Hij spreekt namelijk over een levensgevaarlijke dwaling die bij veel predikanten aanwezig is, in alle reformatorische kerkverbanden, inclusief de Hersteld Hervormde Kerk waartoe hij behoort. De dwaling is er bij zowel voor- als tegenstanders van een algemeen aanbod van genade. Hij duidt het zelf als een ‘geestelijke strijd’ die door hem gestreden wordt. Als dat inderdaad zo zou zijn, dringt zich de vraag op waarom Van den Brink niet allereerst de kerkelijke weg bewandelt. Als er collega-predikanten in zijn kerkverband zijn die levensgevaarlijke dwalingen leren, dan hoort hij hen broederlijk aan te spreken en de kerkelijke weg te bewandelen. Het gaat immers ergens om! Is dat ook niet wat de Dordtse vaderen gedaan hebben?

Zorgvuldig spreken

In de tweede plaats, de door hem gebruikte term ‘levensgevaarlijke dwalingen’ kan uiteindelijk maar één ding betekenen, en dat is dat volgens hem veel mensen voor eeuwig verloren gaan als gevolg van een prediking van een evangelie met kleine lettertjes dat het ware evangelie vervalst en tot een valstrik maakt. Het gaat er hem dus kennelijk niet zozeer om dat mensen onnodig van geloofszekerheid worden afgehouden – ook een veelgehoord verwijt –, maar dat mensen verloren gaan door een valse prediking. Dat is immers de enig mogelijke betekenis van ‘levensgevaarlijk’. Een zwaardere beschuldiging is nauwelijks mogelijk. Het valt daarbij op dat Van den Brink in algemeenheden spreekt. Hij onderbouwt zijn verhaal nauwelijks met concrete voorbeelden. Hij zegt geen specifieke predikanten te willen benoemen, omdat het hem daar niet om gaat. Dat is een keuze, maar dat neemt niet weg dat verwacht mag worden dat hij zorgvuldig is in wat hij zegt.

Van den Brink zegt bijvoorbeeld dat er predikanten zijn die stellen dat je pas mag geloven als God je geopenbaard heeft dat je uitverkoren bent. Eerlijk gezegd: ik ken ze niet. De werkelijkheid is dat dit een misvatting is die nu juist regelmatig weerlegd wordt, ook door predikanten die bepaald niet zwijgen over de uitverkiezing. Daar zijn veel voorbeelden van te geven. Dat er hoorders zijn die de prediking zo opvatten is een andere zaak. Die zijn er inderdaad. Ze zullen er ook altijd zijn wanneer de verkiezing niet verzwegen wordt. Eén van de hoorders van Christus worstelde met die vraag: Heere, zijn er ook weinigen die zalig worden? (Luk. 13:23). Het antwoord van Christus was even duidelijk als eenvoudig: Strijdt om in te gaan door de enge poort…. De rechte prediking moet dus alle excuses voor lijdelijkheid wegnemen. Het Koninkrijk der hemelen moet geweld worden aangedaan (Matth. 11:12).

Oudvaders

Dat brengt nog tot een derde opmerking. Van den Brink wekt de indruk dat hij eigenlijk niet alleen moeite heeft met veel hedendaagse prediking, maar ook met veel van de bevindelijk gereformeerde prediking in het algemeen zoals die al eeuwen klinkt en verwoord is door tal van oudvaders sinds de tijd van de (Nadere) Reformatie. Hij zegt dat echter niet expliciet. Wat vindt hij eigenlijk van Smytegelt die soms zo nadrukkelijk kenmerken van het nieuwe leven aan de orde stelt? Wat vindt hij van Van der Groe en de gedetailleerde onderscheidingen die deze maakt tussen waar en vals geloof in de Toetssteen? Hoe ziet hij de talloze werken over de weg der bekering van (nadere) reformatoren en puriteinen waarin zo nadrukkelijk wordt geleerd dat voorafgaande ellendekennis noodzakelijk is? Wat vindt hij eigenlijk van de Christenreis van Bunyan, of de twaalf bijlslagen van Boston in de Viervoudige Staat, of de afsnijdende verhandelingen van Hooker en Shepard?

Wie luistert naar Van den Brink krijgt de indruk dat hij veel van wat deze mannen schreven zou kunnen beschouwen als ballast die mensen afhoudt van het eenvoudige geloof. Dit klemt, temeer omdat preken van de genoemde oudvaders met regelmaat gelezen worden in de kerken waar Van den Brink met name zijn pijlen op richt. Er wordt dan heus wel gemerkt dat er soms accentverschillen zijn, maar vaak treft juist de grote mate van wezenlijke overeenstemming. Anders gezegd, als Van den Brink moeite heeft met veel van de prediking van vandaag, dan moet hij die moeite ook hebben met veel van de preken van de afgelopen eeuwen. Het zou verhelderend zijn als hij zich hierover nader verklaarde.

Tot zover enkele inleidende opmerkingen. In de komende weken hopen we nader in te gaan op specifieke uitspraken van Van den Brink, en we zullen proberen die te toetsen aan Gods Woord en de belijdenisgeschriften.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen