,,De boer", bekende verschijning in de litteratuur

Dat de boer niet enkel ten plattelande maar ook in de epische boeken een bekende verschijning is heeft de schrijver, dhr. J. W. Ooms j.1. dinsdagavond aan de hand van tal van voorbeelden aangetoond toen hij te Ouddorp sprak op de jaarvergadering van de afdeling Goedereede van de C.B.T.B. Holland-Brabant. De boer heeft door de eeuwen heen schrijvers en poëten geïnspireerd tot het schrijven van boeken en gedichten die overigens veelal een geheel vertekend beeld van de goede agrariër gaven. „Boeken die de boer in zijn juiste leefwijze aftekenen zijn schaars", verzekerd dhr. Ooms.

Niet enkel in de boeken, ook in de Bijbel komt de figuur van de boer vaak voor. Koning Saul was een boerenkoning, toen hij geroepen werd zocht hij weggelopen runderen. Koning David was schaapherder en de boer Samgar kreeg de opdracht zijn volk te waarschuwen, hij ging n*et de ossenstok profeteren en sloeg er zelfs een aantal Filistijnen mee! „In Gods Woord is de boer een mens die dikwijls meer dan anderen door God geroepen wordt de mensen aan te zeggen wat God van hen verlangt" wees dhr. Ooms aan.

Homerus, de Griekse dichter-schrijver beschreef in zijn tijd, 800 jaar v. Chr. — ofschoon hij blind was — de boer als een wijsgerig iemand die nadenkt over zijn bestaan en de betekenis van zijn werk. Later, na Chr. was het Virgillius die in zijn „Eclogae" het ' gelukkige boerenleven beschrijft.

Barbaren.

In de Romeinse tijd waarin de boeren barbaren werden genoemd zoals iedereen aan deze zijde van de Alpen, stelden de Romeinen kennelijk weinig prijs op de karaktereigenschappen van de boer. Misschien omdat de boeren tot viermaal toe tegen het Romeins gezag in opstand kwsunen? In de eeuwen daarna vullen ridder- en heldenfiguren de boeken en de boer is uit de literatuur verdwenen, tot in 1547 de Spaanse schrijver Servantes weer een boek schrijft waarin hij de boer tekent als een begenadigde die dagelijks mag werken in de vrije natuur. Als met eerbied spreekt hij van „het ambt van boer". Servantes is de schrijver van het beroemde boek „Don Quichotte" waarin hij met de toen populaire ridderfiguren de draak stak waarvoor hij in het gevang terecht kwam. Daar, in de kerker kon hij zich des te beter een juist beeld van de boer vormen. Ook in Nederland bleef de boer nog

Ook in Nederland bleef de boer nog geruime tijd uit de litteratuur. Onze vaderlandse auteurs uit die dagen schreven liever — zoals in de gouden eeuw — over rijke kooplieden en handelsreizen. Die hele mondaine wereld van toen werd in de boeken geëtaleerd, zo ook de uitspraak van de rijke Amsterdamse koopman van Hall; „Om winst te bekomen zou ik met mijn schepen door de hel varen!"

Donune Krelis.

Dhr. Ooms betreurde het dat in de eerste helft van de 16e eeuw Brederoode de boer als een domme krelis ten tonele heeft gevoerd. Die krelis was te dom voor alles maar hij had een geweldig lang leven. Overigens verheelde dhr. Ooms niet dat de boer ook jarenlang de spot met zichzelf gestoken heeft en daarmede de figuur die Brederoode aanvoerde mede uitgetekend heeft.

Ook de schilders gingen die weg op, de Vlaamse schilder Pieter Bruegel schilderde taferelen uit het boerenleven en ook in het begin van de gouden eeuw werd de boer geschilderd als een weldoorvoede zwelger die beestachtig leefde. Als de tachtigjarige oorlog in 1648 voorbij is komt de boer in de boeken te voorschijn als het slimme mannetje. Dhr. Ooms gaf graag toe dat dat —

Dhr. Ooms gaf graag toe dat dat — althans voor die tijd — een levensecht beeld was. Horden soldaten waren al plunderend door het land getrokken en de boeren die desondanks toch stand hadden kunnen houden waren inderdaad slim. Echter verarmde de boerenstand terwijl in de grote steden de machtige koopmanshuizen verrezen. De boer die bleef was schrander geworden, zijn veestapel werd geteisterd door de veepest en jaarlijks liepen grote gebieden onder water. Het portret van de verarmde boer verscheen van 1700 tot 1750 in de boeken maar toch was dat — zo verzekerde dhr. Ooms — nog niet het juiste beeld. De dichters Poot en Staring beschreven in het begin van de achttiende eeuw de boer als een rijke voor wie het landleven genoeglijk voortrolde. De boer werd door hen —zoals in het vers van de grote stille heide — inactief getekend en spr. had zich daartegen als van jongsaf verzet. Hij had dan ook een parodie gereed op enkele regels uit bovenaangehaald versje. Waar wordt gezegd; „En al dwalend ginds en her, denkt de herder, o... hoe ver" las spr. liever: „En al dwalend hier en daar, breit hij tien paar sokken in een jaar..." Dhr. Ooms meent dat zo het portret van de boer dient te worden getekend.

Mooie romans.

Prachtige romans zijn verschenen van de schrijvers Aren Taal, de schrijfster Virginie Loveling en de bekende Stijn Streuvels. In zijn boek „de boer die sterft" tekent Stijn Streuvels (Frank Lateur) een stervende boer, en wat het voor hem betekend heeft boer te mogen zijn geweest en de aarde te hebben mogen bebouwen waarin hij zelf ter ruste zal worden gelegd. In de jaren 1920 tot 1940 zijn eveneens veel boerenromans verschenen, ook buiten onze grenzen, men denke aan het meesterwerk „Winden waaien om de rotsen". Dr. schrijver van deze Noorse familiekroniek van het geslacht Bjomdal, Gulbranssen, zet de boer neer in zijn Koninkrijk waar hij bepaalt wat er gebeuren mag. In ziJn eenvoud kan de boer, ver en zelfs soms profetisch zien. De Vlaamse schrijver Felix Timmermans schreef een geweldig mooie roman, „Boerenpsalm". Hij betoogde daarin dat een boer een boer moet blijven omdat anders de gang van de wereld verstopt". Dhr. Ooms vond dat die uitspraak ook eens in de Tweede Kamer gelezen zou moeten worden. Treffend vond dhr. Ooms het dat de boer in vrijwel alle romans verantwoording wil afleggen aan de Grote Koning en dat hij weet dat hiJ enkel onder Gods zegen vermag te werken. De boer wil in zijn verhouding tot de Alm.achtige erkennen dat hij een nutteloos wezen is en hij wil zegen vragen over zijn doen en laten. Dhr. Ooms wist dat velen zich aan de rechtschapen boerenfiguur hebben „opgetrokken". Zo'n boer is een figuur waar men wat aan heeft en dhr. Ooms vroeg zich af of de boer van de toekomst niet te bedrijfsmatig zal denken. Hij hoopte echter dat er boeren blijven, niet enkel op grond van diploma's en machines maar louter boer zijnd met hart en ziel. Spr. besloot zijn interessante inlei

Spr. besloot zijn interessante inleiding met het voorlezen van het slot van het prachtige boek: „Boerenpsalm".

„Heer God, Gij zondt mij als een boer op de wereld om te zaaien en te maaien. En ik heb het gedaan in het licht van Uwe goedheid en ik ben er gelukkig door geweest. Langs een andere kant hebt Gij mil niet gespaard en me van tijd tot tijd enige kletsen gegeven. Een goede Vader spaart de roede niet „Mijn haar is er wit van geslagen en mijn ruggepaternoster is er van voorover gaan staan. Maar ik leef nog! En als ik mijn ogen zo eens toe doe om mijn leven te overpeinzen, dan denk ik niet op de donkere en droeve dingen die mij gestoten en bestampt hebben de litteekens zijn toe, de pijn is vergeten en ik zie alleen de schone dingen. Ik dank u O Heer. Op harpen en snaren staat er in mijn kerkboek, maar ik heb niets dan een beugel waarop ik slechts een wals en een doodsmars kan spelen. Ik dank u met mijn gelovig hart, uit heel de volheid van mijn ziel. En laat uwen wortel als tegendank nog vele jaren op Uw veld (dat spijtig ook van 't kasteel is) in het zweet zijn aanschijns mogen werken! Dank op voorhand.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen