"Als de onzichtbare wereld verdwijnt hebben we een probleem"

Verhage, die liever niet op de foto wil, kijkt terug op een succesvol concert: de uitvoering van Händels Messiah uit 1741. De Grote of St. Michaëlskerk in Oudewater was met zo'n 500 bezoekers helemaal afgeladen. "Canto di Lode is een dynamisch en talentvol koor. Een voorrecht om mee te werken. Ik heb het geluk gehad om altijd met mooie en goede koren te hebben mogen werken. Verhage somt op: Kamerkoor Magnificat, COV Laudando (beide in Middelharnis), de cantorij van de Sint-Catharijnekerk in Brielle en tot slot Canto di Lode." De uitvoering van de Messiah was een keuze van het koor. "Een prachtig cadeau om op zo'n manier afscheid te mogen nemen." Canto di Lode is een jong koor waar veel beweging in zit. Twee derde van de koorleden van de reformatorische oratoriumvereniging uit Rotterdam had nog nooit een noot van de Messiah gezongen. Verhage: "Het is ontzettend leuk om dat proces te begeleiden. Zodoende probeer je zelf ook met frisse en onbevangen blik naar de partituur te kijken. Je probeert recht te doen aan de muziek: een nederige positie ten aanzien van het scheppende genie van Händel."

Muzikale dichtheid

Verhage wil het graag over de muzikale cultuur op Goeree-Overflakkee hebben: "Die zou ik als bijzonder willen aanmerken." Hij roemt de grote muzikale dichtheid op het eiland. Daarmee bedoelt hij het aantal mensen per inwoner dat muziek maakt. "Die is groter dan gemiddeld." Hij noemt naast de vele koren ook de rijke blaascultuur met onder meer fanfareorkest De Hoop in Stellendam dat Europees kampioen is. "Organist Paul Kieviet heeft een wachtlijst voor orgelleerlingen. Dat is ongehoord."

Het Muziekgebouw

Als vanzelf komt het gesprek op het Muziekgebouw Goeree-Overflakkee. "Vijftig jaar geleden kon je op ons eiland alleen piano en orgelles volgen. Nadat de muziekschool is opgericht hebben we in de loop der jaren een drieslag gemaakt: er kunnen nu veel meer instrumenten dan vroeger gestudeerd worden. Alle docenten zijn professioneel opgeleide en vakbekwame musici waarvan een aantal van de 'overkant' komt. En het is betaalbaar." De lessen zijn tegen het gebruikelijke tarief dat elders in het land gehanteerd wordt. "Dat kan allemaal omdat de gemeente hier in een prima subsidie voorziet. Zij nemen de reis- en facilitaire kosten voor hun rekening. In mijn visie is dat de beste besteding van belastinggeld. Het is de taak van de overheid om bijvoorbeeld in een lantaarnpaal op straat voorzien, maar ook in niet materiele zaken. En wat mij betreft is dat zelfs nog belangrijker. Een gemeenschap die investeert in onzichtbare dingen, investeert in de kwaliteit van leven."

Muziekcarrousel

De gewezen directeur van de muziekschool stond ook aan de wieg van de ontwikkeling van Muziekcarrousel. Naast de privélessen die op de muziekschool gegeven worden, wordt een speciaal ontwikkeld programma aan alle leerlingen van de basisscholen aangeboden. "Alle groepen vier en vijf op het eiland krijgen drie kwartier muziekles per week. Elke vier weken komt er een andere docent met een ander instrument voor de klas. Dat is uniek in Nederland."

Het was niet gemakkelijk om deze visie te realiseren. "Maar met de hulp van anderen is het wel gelukt," blikt de musicus terug. Verhage herinnert zich nog goed hoe destijds in de gemeenteraad anderhalf uur over muziek werd gedebatteerd. "Dat vind ik echt fantastisch. Dat zie ik in de Tweede Kamer nog niet zo snel gebeuren!"

Toen hij in 1988 op de muziekschool begon waren er zo'n honderd leerlingen. Inmiddels zijn dat er vierhonderd geworden. Met de zevenhonderd kinderen die op de basisschool muziekles krijgen heeft het Muziekgebouw een bereik van elfhonderd leerlingen. In gesprek met de wethouder gaf hij destijds aan: "Mijn ideaal is dat alle mensen op het eiland muziek maken." In 2015 ontving Rinus Verhage voor zijn verdienste voor het muziekonderwijs op Goeree-Overflakkee een koninklijke onderscheiding.

Een onzichtbare laag

Verhage zet zijn visie verder uiteen: "Van alle kunsten is muziek de grootste gave: het is de ultieme kunstuiting. Daarin bestaat de echte rijkdom van het leven. Muziek is een groot, ongrijpbaar mysterie omdat het bij uitstek niet materieel is. Het is een onzichtbare laag. Je kunt het niet vastpakken. Dat maakt het tegelijkertijd heel kwetsbaar, heel fragiel. Het kan zomaar weer verdwijnen." De Sommelsdijkse musicus noemt als voorbeeld de druk die mensen op het werk ervaren waardoor muziek maken in de knel kan komen. "Nederland is wat dat betreft een moeilijk land," vindt Verhage. "Wij zijn een koopmansvolk. Het draait om de euro's. Het is armoe als het alleen daar om draait. Als de onzichtbare wereld verdwijnt hebben we een probleem." Verhage verwijst in dit verband naar de Korinthebrief waarin de onzichtbare wereld de échte werkelijkheid is. "Als iedereen het geheim van de muziek zou snappen zou de wereld er heel anders uitzien. De musicerende mens slaat over het algemeen de ander niet de hersens in."

"Is dat niet elitair? De meeste mensen die dit artikel lezen zullen denken: dat is zijn mening. De een maakt muziek, de ander speelt voetbal."

"Dat begrijp ik goed. Mijn kleinzonen zitten ook op voetbal. Maar ik sta wel een duidelijke visie voor. Ik vind dat iedereen met muziek in aanraking gebracht moet worden. De muziek moet dan zelf de rest doen. Mensen die er geen antenne voor hebben kunnen bij het horen van een prachtig muziekstuk dezelfde beleving hebben als wanneer er een brommer langsrijdt. De keuze is uiteindelijk aan de mensen zelf, maar ik hoop dat de vonk overslaat."

Over zijn pensioen: "Eigenlijk kom je met iets in aanraking wat compleet nieuw is. Misschien gaat het wel. Misschien ook niet. We zien wel. Dit leek me een goed moment om te stoppen. Een concert geeft de nodige stress. Ik heb het jaren mogen doen. Nu vind ik het mooi geweest." Verhage wandelt dagelijks door de polder. Op de lessenaar van zijn huispijporgel staat een partituur van Johann Sebastian Bach. Hij wil veel blijven studeren: "Je werkt wandelend een muziekstuk door van A naar B. Dat kost heel veel energie. Dat proces wil ik nu alleen nog voor mezelf."

"Hoe kijkt u terug op uw muzikale loopbaan?"

Verhage denkt even na: "Hoe zal ik dat zeggen? Ik heb mijn leven lang voorwaardenscheppend bezig mogen zijn. Ik heb in alle eenvoud wat dingen mogen regelen, faciliteren. Dat heb ik op vier manieren mogen doen: in het muziekgebouw, met mijn koren, tijdens de privélessen die ik gaf en als organist in Stellendam. Ik speel nu nog in Oude-Tonge en Zierikzee en hoop dat voorlopig nog te blijven doen. Daar kijk ik met voldoening op terug. Ik ben een bevoorrecht mens. Als ik mensen in aanraking heb gebracht met de schoonheid van de muziek dan ben ik daar blij mee."

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen