Ds. H.A. Leenmans (1)

Biografie

Henk Leenmans werd geboren in de hervormde pastorie van Staphorst op zondag 20 maart 1887. Na een voorspoedige schoolloopbaan op de lagere school en de gymnasia in Arnhem en Utrecht ging hij theologie studeren. Dat gebeurde eveneens in Utrecht, waar zijn vader toen predikant was. Leenmans eerste gemeente was Schoonebeek. Daar kwam hij in 1914 (Eerste Wereldoorlog). Deze gemeente had geen gereformeerde, maar een ethische signatuur ('niet de leer, maar de Heer’).

Een week voor zijn intrede trouwde hij met Alida Peter. Het echtpaar zou drie kinderen krijgen: twee jongens en een meisje. Van een oom, die president was van de algemene synode van de Nederlandse Hervormde Kerk kreeg Henk het boek van Thomas Boston: De viervoudige staat. Oom zei: ‘Henk, houd afstand van zo’n kwezel.’ Echter, de Heere gebruikte het lezen van dit boek tot zijn bekering. Ook de geschriften van Ambrosius, Calvijn, Luther en Van Lodenstein gaven hem geestelijk onderwijs.

Andere Gemeenten

Vanzelfsprekend veranderde door deze hartvernieuwende gebeurtenis ook de inhoud van Leenmans’ preken. Die werden Schriftuurlijkbevindelijk en recht op de man af. En dat was te horen. Om die reden beriep de hervormde gemeente van Oudemirdum hem. Hier kwam hij in 1916. Eén ouderling mocht voor hem een geestelijke leidsman zijn. Vervolgens stond hij in Bodegraven (1920) en Delft (1924), waar ds. P. Zandt hem hartelijk welkom heette. Ze werden vrienden. In 1930 werd Leenmans hoofdbestuurslid van de SGP. Die functie heeft hij tien jaar vervuld. De afscheidstekst in Delft was 2 Tim. 2:19a (Gods fundament). In zijn toespraak tot de gemeente sprak hij: ‘Ik hoop dat mijn werk zal worden overgenomen door een man vol des Geestes en des geloofs, opdat de gemeente niet verder verdeeld worde.’

In Ede (1935) deed Leenmans intrede met Jes. 62:6-7 (wachters op uw muren). In deze gemeente was hij een groot voorstander van het bouwen van de Nieuwe Kerk. Maar dit plan kostte hem op één ouderling na zijn gehele kerkenraad. Waarom? Er was veel tegenstand tegen de bouw van een tweede kerk. Die van buiten Ede kwamen, werden aangeduid als ‘import’. Dit was toen een woord met een negatieve lading. Maar Leenmans was bewogen met hen die een zuivere prediking wensten. Hij dacht als zijn Zender, want Die was met innerlijk ontferming bewogen over de herderloze schare. In deze gemeente werd ook het zilveren ambtsjubileum herdacht. Als tekst voor deze bijzondere dienst werd gekozen Hand. 26:22a (hulp van God verkregen). In de meidagen van 1940 moest ook het pastoriegezin vluchten, vanwege het oorlogsgeweld. Men verkeerde een week lang in een school te Wekerom, waar zijn dochter onderwijzeres was. Een jaar later bevestigde hij zijn schoonzoon, kandidaat H.G. Abma, als predikant van Driesum. De bevestigingstekst was Jes. 62:6-7 (wachters op uw muren). De vijf oorlogsjaren werden in Ede doorgebracht. Naast het gewone werk, vroeg vooral het pastoraat extra aandacht. Waarom? In verband met de Slag om Arnhem (sept. 1944) had ook Ede te maken met veel vluchtelingen die onderdak nodig hadden.

Schoolverzet

Ook krijgt dominee te maken met het schoolverzet. Waarom? In 1941 wordt door de Duitse overheid een beperking aangebracht in het benoemingsbeleid van de scholen. Daar hebben de scholen rekening mee te houden. Het bestuur van de Christelijke ULO school te Ede legt zich onder protest neer bij de vrijheidsbeperking door het Departement van Onderwijs. Maar mocht het in de toekomst gebeuren dat het christelijk beginsel van de school wordt aangetast, dan zal het bestuur om Gods wil, om des gewetens wil, hieraan niet gehoorzamen. Na de vergadering van het schoolbestuur, waarin dit duidelijke besluit is genomen, bedankt de voorzitter, ds. H. Japchen (Duitsgezind) voor zijn functie; en dat zonder argumentatie. Hij wordt opgevolgd door zijn ambtsbroeder Leenmans. Deze is actief in het verzet tegen allerlei beperkende maatregelen en neemt ook deel aan het schoolverzet. Om sterk te staan tegenover de Duitse bezetter hebben scholen uit Ede en naaste omgeving (Bennekom, Ederveen, Harskamp, Scherpenzeel, Veenendaal …) zich verenigd in een clandestiene scholenbond. Hoewel het verboden was om in vergadering samen te komen, kwamen er toch een kleine zeventig personen in het geheim bij elkaar. De Scholenkring Ede e.o. werd opgericht. Minimaal eens per maand kwam men samen om de gemeenschappelijke zorgen en vragen te bespreken. Dat gebeurde in pastorieën en andere woningen.

Op een keer was men bijeen in de pastorie van Leenmans aan de Stationsweg. Plotseling verscheen een rechercheur van politie. Hij noteerde de namen van alle aanwezigen. Ook wat men besprak, wilde hij weten. Men antwoordde hem: ‘Het gaat over de moeilijkheden voor het onderwijs in oorlogstijd.’ Na overleg met de commissaris van politie verdween de rechercheur en werd de vergadering ongestoord voortgezet.

De eerste dienst na de bevrijding in 1945 ging over Psalm 126. In dit laatste oorlogsjaar stierf de oudste zoon Cas. In 1946 kwam Leenmans in IJsselmuiden. Een jaar later stierf zijn vrouw. Ze werd in Ede begraven. Hierna stond hij in Houten (1948). In deze gemeente verbleef hij ongeveer één jaar. Zijn laatste gemeente was Bleskensgraaf (1949). Op 1 mei 1952 ging hij hier met emeritaat en verhuisde naar Driebergen, waar hij pastoraal werk deed in een evangelisatie.

Beroepen kreeg Leenmans veel. Een aantal plaatsen van waaruit de roep klonk: ‘Kom over en help ons’, waren: Aalburg, Barneveld, Doornspijk, Elspeet, Gameren, ’s-Grevelduin-Capelle, Groot-Ammers, Hedel, Maartensdijk, Nieuwe-Tonge, Opheusden, Ouderkerk a/d IJssel, Ouddorp, Papendrecht, Putten, Waarder en Rijssen. Is er een overeenkomst?

Sterven

De laatste levensjaren bracht emeritus predikant Leenmans door in Utrecht, waar hij op zaterdag 27 februari 1960 overleed. Vanuit de Oude Kerk te Ede is hij begraven. Zijn kist stond tijdens de rouwdienst voor de kansel vanwaar hij vele malen Gods Woord had bediend. De rouwpreek was uit Hebr. 13:7-8 (Gedenkt uw voorgangers). Zoon Ph.J. Leenmans kreeg ook het woord. Hij zei: ‘Vader had altijd een zwak lichaam, maar hij mocht toch de leeftijd der sterken bereiken. Eén van zijn bekendste uitspraken was: ‘Wij kunnen lezen, lezen, lezen, maar de Schrift moet ons lezen.’ Schoonzoon Abma sprak een dankwoord op het kerkhof. Op de grafsteen op de dodenakker aan de Asakkerweg te Ede lezen we: Onze innig geliefde vrouw en moeder, mevrouw A. Leenmans-Peter 24 april 1947 ‘Grote dingen heeft aan mij gedaan Hij Die machtig is, en heilig is Zijn Naam’ (Luk. 1:49). Daaronder staat: en onze innig geliefde man en vader Hendrik Arie Leenmans V.D.M. ontslapen 27 febr.1960. ‘Uw Woord is de waarheid.’ (Joh. 17:17b). Wat zal er op onze grafsteen staan?

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen