Herderlijk schrijven gevraagd over normen en waarden

Zeer geacht moderamen, Aan het moderamen van de Generale Synode van de Nederlandse Hervormde Kerk Postbus 405 2260 AK Leidschendam

Door middel van dit schrijven richten wij ons tot u met het verzoek voorbereidingen te treffen voor het uitgeven van een geschrift, noem het een herderlijke boodschap, gericht tot volk en overheid, met betrekking tot normen en waarden in de samenleving. Er zijn onzes inziens twee aanleidingen, die er op zich voor pleiten, dat de kerk een dergelijke boodschap uitgeeft.

1. Recent heeft bisschop A. Simonis zich in niet onduidelijke bewoordingen uitgelaten met betrekking tot de visie op de moraal binnen de protestantse kerken. Hij heeft in feite zoveel willen zeggen als dat richtinggeving inzake de moraal binnen en vanuit de protestantse kerken geheel ontbreekt.

Wij beseffen zeer wel, dat de ambtelijke structuur van de protestantse kerken anders is dan die van de Rooms-Katholieke Kerk. Wij wijzen de Rooms-Katholieke hiërarchie af en realiseren ons, dat protestantse kerken vanuit een top in een ambtelijke hiërarchie geen voorschriften geven en kunnen geven met betrekking tot de moraal. Maar dat houdt anderzijds toch niet in, dat een kerk als de Nederlandse Hervormde Kerk geen roeping op dit terrein heeft?

In de na-oorlogse jaren heeft de Nederlandse Hervormde Kerk voor een koers als belijdende kerk gekozen, waarbij ook boodschappen tot volk en overheid behoren. Ligt het dan vandaag niet op de weg van onze kerk om inzake normen en waarden tot een bijbels georiënteerde boodschap te geraken?

2. Naar het ons voorkomt heeft de Raad van Kerken de verantwoordelijkheid voor het spreken van de kerk in de samenleving geheel aan zich getrokken. Op gezette tijden komt de Raad van Kerken, waarin elf kerken, waaronder de Nederlandse Hervormde Kerk, vertegenwoordigd zijn, met boodschappen naar buiten met betrekking tot actuele ontwikkelingen in de samenleving. De vraag is of deze boodschappen en standpuntbepalingen van de Raad van Kerken voldoende bijbels theologisch draagvlak hebben. Nu bijvoorbeeld het thema 'Verzoening' overal in de kerken aan de orde wordt gesteld, is het de vraag welk eigen geluid de Nederlandse Hervormde Kerk hier laat horen. Datzelfde geldt als het gaat over de status van Jeruzalem, waarvan telkens blijkt, dat hervormde vertegenwoordigers zich niet in het standpunt van de raad herkennen.

Wordt het niet tijd, dat de Nederlandse Hervormde Kerk haar eigen verantwoordelijkheid in deze opnieuw gaat verstaan en zich in de samenleving met een eigen gezicht presenteert?

Maar ook zijn er motieven van inhoudelijke aard om tot een kerkelijk spreken vandaag te komen. Wij noemen er vier.

1. De eerste betreft beschermwaardigheid van menselijk leven in de moederschoot en in de eindfase. Minister Borst van Volksgezondheid heeft uitgesproken, dat in sommige gevallen abortus provocatus wegens geslacht toelaatbaar zou moeten worden geacht. Een ongewenst meisje mag in de moederschoot worden gedood. Hierbij denkt de minister aan islamitische vrou wen, terwijl - volgens islamkenners - de islam zulks niet vereist noch toestaat.

In dezelfde tijd als waarin de minister deze overtuiging uitsprak, verklaarde een arts publiekelijk abortus provocatus in alle gevallen toe te passen. Het gevolg was, dat ook voorstanders van de huidige abortuswetgeving zich geschokt toonden en tot de conclusie kwamen, dat deze wet onverantwoord wordt toegepast.

Dat blijkt ook het geval te zijn met de euthanasiewet in ons land. Er worden veel meer patiënten gedood dan officieel is opgegeven, ook wilsonbekwame patiënten.

2. Van alle kanten is gesuggereerd, dat, vanwege het thema van de laatste boekenweek 'Mijn God', religie weer terug zou zijn en de secularisatie haar dieptepunt voorbij zou zijn. Maar hoe stuitend bleken religieuze uitingen intussen te zijn. Zou de kerk niet bewogen en met een helder getuigenis op de moderne Areopagus dienen te staan en, nu religie allerwegen weer in, is valse religie moeten ontmaskeren en het oude Evangelie (op)nieuw moeten vertolken?

3. Wij zijn als christenheid in dit land van meerderheid minderheid geworden. De christelijke partijen in ons land zijn alle in de oppositie. De grootste christelijke partij, het C.D.A., is daarbij nog eens in een diepgaande crisis verwikkeld, waarvan sommigen verwachten, dat ze daar niet meer van zal herstellen. De kleinere partijen staan terzijde en blijven onderling verdeeld en verlamd. Intussen moet Nederland juist nu mede leiding geven aan Europa.

Daarbij komen de grote problemen in Rusland in het vizier.

We denken ook aan vragen aangaande de godsdienstvrijheid. Niet in het minst denken wij ook aan de positie van Israël, waarbij het geding in het Midden-Oosten zich geheel toespitst op Jeruzalem.

Liggen er niet diverse politieke relevante vragen, waarop de kerk ook vanuit de Schriften haar licht zou moeten laten schijnen?

4. De economisering van de samenleving voedt steeds meer een egoïstische moraal onder ons volk. Het marktdenken grijpt breed om zich heen en we zien, dat meer en meer de zondag ten prooi valt aan deze economisering en het marktdenken. Heeft niet juist de kerk een eigen taak en roeping om te pleiten voor een 'economie van het genoeg' en op te komen voor de zondag als dag van rust en heiliging in de ontwikkeling van de 24 uurs economie?

Wij besluiten dit schrijven met nog een tweetal overwegingen.

1. Wij moeten helaas concluderen, dat de drempels op het gebied van de publieke moraal, die in onze toch al zeer liberale wetgeving toch nog aanwezig zijn, in ons land steeds meer worden genegeerd. Dat staat in schrijnend contrast met uitvoerige regelgeving op andere terreinen. Moeten we niet zeggen, dat de cultuuranalyse van de bekende zendeling Newbigin juist blijkt, namelijk, dat onze westerse cultuur diep gespleten is? Wetenschap geldt voor objectief waar en door ieder te aanvaarden, maar normen en waarden gaan door voor subjectief, door ieder zelf in te vullen.

Zulk een individualistische moraal moet ons, naar onze overtuiging, opbreken. Godsdienst wordt meer en meer een privézaak. Wij willen er bij u op aandringen om met Newbigin een 'missionaire confrontatie' aan te gaan met onze cultuur. Laten wij niet alleen kerkordelijk het spreken van de kerk regelen, maar ook metterdaad spreken. Geïnspireerd door uitlatingen van Newbigin over onze cultuur, kwam onze kerk enkele jaren geleden tot een geschrift 'Kerk-zijn in een tijd van Godsverduistering'. De vraag is of we de boodschap van Newbigin in de jaren daarna echt hebben opgepakt.

Recent is gebleken hoe de stem van één bisschop inzake de armoede in Nederland door overheid en samenleving werd opgevangen en tot gevolg had, dat in ieder geval weer een keer werd geluisterd naar een kerk, die christelijk bewogen meedenkt en meespreekt over de vragen van de samenleving.

2. Wij realiseren ons zeer wel, dat een bijbels profetisch spreken van een kerk als de Nederlandse Hervormde Kerk, wordt belemmerd door de grote verdeeldheid op theologisch en ethisch terrein. Moeten wij ons als kerk daarbij niet afvragen of wij niet zoveel energie in intern kerkelijke problemen hebben gestoken, dat energie, die we zo hard nodig hadden om kerk in de wereld te zijn, ging ontbreken?

Het interne gesprek binnen de kerk is daarom blijvend nodig. Zou het één echter niet met het ander moeten samengaan? Zou het niet zo kunnen zijn, dat, wanneer we tot de overtuiging komen, dat we als kerk vanuit de Schriften profetisch zouden kunnen en mogen spreken over normen en waarden in de samenleving, we ook weer iets zouden kunnen gaan beleven van wat het betekent om samen kerk te zijn? Een kerk, die wordt verlamd door innerlijke verdeeldheid, zal ook naar volk en overheid toe niet aansprekend kunnen spreken inzake ethische vragen. Maar als we samen vanuit de Schriften profetisch begeren te spreken, zouden we dan niet mogen hopen op en bidden om de werking en ook de doorwerking van de Heilige Geest?

Wij bidden u wijsheid toe inzake uw beraadslagingen in deze. Wij hopen vurig, dat wij van u een hoopgevend antwoord mogen ontvangen.

Intussen verblijven wij met broederlijke groet,

voor het hoofdbestuur van de Gereformeerde Bond

dr. ir. J. van der Graaf algemeen secretaris

P.S. Bericht ANP

P.S. Bericht ANP 'De protestantse kerken komen in de loop van het jaar met een herderlijk schrijven over onder meer de egoïstische moraal "onder ons volk" en de beschermwaardigheid van het leven. Het initiatief voor de brief is afkomstig van de Gereformeerde Bond, de rechtervleugel van de Nederlandse Hervormde Kerk (NHK).

De recente uitspraak van kardinaal Simonis dat in de protestantse kerken 'praktisch niets meer over' is van een duidelijke moraal op ethisch gebied, vormde voor de Bond de aanleiding om in een brief aan het dagelijks bestuur (moderamen) van de NHK aan te dringen op een herderlijk schrijven. Ook vindt de Bond het cruciaal dat de NHK zich weer met een eigen gezicht presenteert en zich niet, zoals de Raad van Kerken, aan de "verantwoordelijkheid voor het spreken van de kerk in de samenleving geheel onttrekt".

Het hervormde moderamen heeft inmiddels positief gereageerd op het verzoek van de Gereformeerde Bond om te komen tot een herderlijk schrijven over normen en waarden in de samenleving, zei synodevoorzitter ds. W. Beekman woensdag. Maar de Bond moet er volgens hem wel rekening mee houden dat de hervormde synode over "een aantal zaken" anders denkt.

Het is volgens Beekman overigens de bedoeling dat het schrijven een gezamenlijke boodschap wordt van de drie Samen op Weg-partners: de Nederlandse Hervormde, de Gereformeerde en Evangelisch-Lutherse Kerken. De besturen van deze kerken moeten zich de komende maanden over de inhoud van de brief uitspreken. "Dat doe je niet van de ene op de andere dag", aldus Beekman.

Behalve over thema's zoals abortus, euthanasie en het egoïsme in de samenleving moet de brief van de kerken ook een bewogen en heldere reactie op het afgelopen Boekenweek-thema Mijn God bevatten, zo wil de Gereformeerde Bond. "De kerk moet valse religie ontmaskeren en het oude evangelie opnieuw vertolken."

Beekman verwacht dat een herderlijk schrijven in de huidige samenleving minder invloed zal hebben dan vroeger het geval was. "Als de kerk toen sprak, volgde iedereen. Dat ligt nu anders." Toch beschouwt hij de bezinning als een belangrijke taak van de kerk. "Veel gelovigen zijn op zoek naar antwoorden op hun vragen. Een dergelijke brief kan een steun in de rug zijn voor hen maar ook voor de kerk."

Binnen de Nederlandse Hervormde Kerk zal de nieuwe secretaris-generaal dr. B. Plaisier zich onder meer gaan bezighouden met het uitwerken van de onderwerpen die in het herderlijk schrijven centraal staan, aldus Beekman. Plaisier begint op 1 juni met zijn werkzaamheden.'

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen