Zonder waterbeheersing overleeft Nederland niet

Omdat het waterschap misschien wel de minst populaire en onbekendste overheidsorganisatie is, willen we in De Banier een laagdrempelige introductie geven. Bert van Vreeswijk geeft ons daarbij als expert een korte rondleiding in de wereld van het waterschap, waarin hij zelf al 25 jaar rondloopt.

Wat Is Een Waterschap?

“Een omschrijving zou zijn: een waterschap is een overheidsorgaan, belast met alle watertaken op regionaal niveau: veiligheid, hoeveelheid en kwaliteit. Het heeft een eigen belastingstelsel.”

Waarom Zijn Waterschappen Ontstaan?

“Een groot deel van Nederland ligt onder NAP (Normaal Amsterdams Peil), het zeeniveau, of kan overstromen door rivieren. Om toch in dit land te kunnen leven, bedachten mensen steeds weer oplossingen voor de problemen die het water hen bood. Als het water dus over je land dreigt te stromen, is een dijk een goede uitvinding om het water tegen te houden. Omdat water altijd het laagste punt zoekt, is het water niet altijd daar waar de mens het wil hebben. Poldermolens zijn dan een oplossing om water omhoog te pompen.

Telkens als het water het weer dreigde te winnen, moest de mens weer iets nieuws bedenken. Een waterschapper is dan ook afhankelijk van de omstandigheden en past zich daar steeds op aan.”

Als Het Waterschap Niet Meer Zou Bestaan, Dan…

“… verliest een stroomgebied zijn samenhang, gaan belangen van verschillende groepen Nederlanders elkaar tegenwerken, verliest het land een orgaan dat doordrongen is van het zeer grote belang van waterbeheersing voor het overleven van Nederland.”

Waterschapstaal

Sinds de jaren 90 kunnen ook ingezetenen stemmen voor de waterschappen. Maar als ik over ‘ingezetenen’ begin te schrijven, wil de lezer vast een toelichting op de bijzondere termen die je te horen krijgt in de wereld van het waterschap.

• “Een ‘dijkgraaf’ is altijd een benoemde voorzitter geweest van een waterschap.

• Een ‘hoogheemraadschap’ is een waterschap dat je alleen in het westen van het land tegenkomt en wat vroeger ook tegen de zee beschermde.

• Een ‘(hoog)heemraad’ is een vertegenwoordiger van belanghebbenden (voor onbebouwd gebied, voor industriegebied, voor bebouwd gebied en voor natuurgebied).

• ‘Geborgde zetels’ zijn toegewezen zetels die elke groep belanghebbenden kan kiezen náást de zetels waarvoor je gaat stemmen.

• Een ‘ingezetene’ woont in een waterschap.

• Een ‘ingeland’ is eigenaar van grond binnen het waterschap

• Een ‘aangelande’ woont aan een water (of dijk) binnen een waterschap en is meestal verplicht zijn deel van de watergang te onderhouden.”

De Waterschapper

Onbekend maakt vaak onbemind. Daarom is het de moeite waard om ons in zo’n waterschapper te verplaatsen. Als u door het Nederlandse landschap gaat, hoe kijkt u dan als waterschapper naar de wereld om u heen?

“Het eerste wat opvalt is het monotone karakter van de polders in het westen: weinig bomen en laanbeplanting. Bij de kassen: ieder stukje wordt benut. Het lijkt soms een industrialisering van het landschap. En dan die foeilelijke zonneweides. We moeten zuiniger met onze bodem omgaan!”

Water wacht niet op politiek en politici. Daarom zal de waterschapper zich aan het water moeten aanpassen en zelf vooruit moeten kijken. Waterschappers zijn dan ook nuchtere mensen die de handen uit de mouwen steken, ver vooruit kijken en oplossingsgericht denken.

Hoe Zou U Een Waterschapper Verder Typeren?

“Heel geïnteresseerd in alles wat met water te maken heeft en in het bijzonder voor de kerntaken die het waterschap uitvoert. Dat willen we allemaal op de beste en goedkoopste manier doen. Natuurlijk zijn er verschillen vanwege de politieke kleur, maar híérin verschillen we niet. Daarnaast is er heel veel deskundigheid. Mensen die voor het waterschap gaan werken, komen meestal al uit een (hoge) positie waarin ze relevante kennis over water(beheer) hebben opgedaan. Je ziet daardoor ook dat de gemiddelde leeftijd bij ons best hoog ligt.”

En Als We Ons Een Concreet Beeld Moeten Voorstellen? Hoe Herkennen We U In Het Landschap?

“Je moet slootje kunnen springen. Het is typisch voor ons werk dat je aanwezig bent in het gebied voor het schouwen van de waterkwaliteit, de dijkkwaliteit, beschoeiing en maaiwerk. Ook zullen wij niet zomaar een vlonder gaan aanleggen als we bij een sloot wonen, of in het water plassen, want je mag letterlijk niets aan het water toevoegen, dus geen versmalling van de doorgang (vlonder), maar ook geen nutriënten (plassen).”

U NOEMT OOK DE POLITIEKE KLEUR. HOE KOMT DIE TOT UITDRUKKING?

“Als heemraad moet je met alle belanghebbenden rekening kunnen houden, maar bij de gekozen zetels zie je dat er heus wel politieke accenten worden gelegd.

Biodiversiteit en het terugdringen van CO ₂ is belangrijker geworden. Hoeveel doe je aan het klimaat? De SGP neemt hierbij meestal een gematigde positie in. Klimaatverandering is er, maar bij het aanpakken, moet je ook in een tempo werken waarbij iedere soort van belanghebbenden mee kan komen.”

Hoe Ziet Uw Leven Als Heemraad Eruit?

“Het werk lijkt meer op het werk van een gedeputeerde dan op dat van een wethouder. (Zie het volgende kader.) Er is veel overleg, maar met name met belangenorganisaties en medeoverheden. Bij werkzaamheden in het landelijk gebied wordt gesproken met individuele personen, maar dat is mijn portefeuille niet. Ik doe financiën en waterketen. De portefeuille ‘waterketen’ gaat over alles wat er gebeurt tussen riolering en het lozen van gezuiverd water op een watergang.

Mijn overleggen zijn dus met het belastingkantoor en de andere twintig portefeuillehouders financiën over kwijtschelding, schuldenplafond, verandering belastingstelsel, afspraken met Den Haag en vaak ook algemene beleidszaken als duurzaam aanbesteden, energieneutraliteit en toezicht.

Bij het zuiveren van rioolwater (het grootste deel van de begroting) gaat het om slibverwerking (bij het zuiveren van water ontstaan twee stromen: gezuiverd water en slib), medicijnrestenverwijdering en vernieuwing van het zuiveringsproces: minder energieverbruik, minder broeikasgassen en hergebruik van slib en water.

Elke dinsdagmorgen is er een collegevergadering en dinsdagmiddag gebruiken we voor werkbezoeken, overleg met het college van een van onze achttien gemeenten of andere waterschappen. De vereniging van alle 21 waterschappen heet de Unie van Waterschappen. De commissies hiervan vergaderen meestal vrijdags. Die bereiden we met vier andere waterschappen (… wordt weleens het ‘Oostblok’ genoemd.) gezamenlijk voor. Dat kost ongeveer twintig halve dagen per jaar. Daarnaast gaan we jaarlijks een halve week als ‘Oostblok’ naar Brussel waar de Europese belangen behartigd worden. Dus, veel vergaderen en lezen!”

Welke Goede Ontwikkelingen Ziet U Gebeuren?

“Het besef groeit dat onze omgeving niet zo maakbaar is als we dachten. Dat betekent dat we keuzes kunnen en moeten maken die eerder onbespreekbaar waren. Ook zijn we intern veel minder top-down georganiseerd. Extern is de grote verbetering dat we ‘grensontkennend samenwerken’. Dat wil dus zeggen dat we als waterschappen zoveel mogelijk met alle belanghebbenden en andere bestuurslagen (van gemeente tot Brussel) samenwerken.”

De Verkiezingen

De verkiezingen van 15 maart luiden een heel nieuwe periode in. Voor welke uitdagingen komen de waterschappen te staan? “Elke regio heeft zijn eigen opgaven: polders, beken, veenweide, verzilting, overbemesting, uitspoeling van gewasbeschermingsmiddelen, rivierdijken, verdroging, enzovoort. De grootste opgaven zijn het tegengaan (van het effect) van bodemdaling, zeespiegelstijging, uitspoelen van schadelijke stoffen en klimaatverandering (neerslag).”

Wat de neerslag van de verkiezingen zal zijn, weten we nog niet, maar we hopen dat het op 15 maart veel stemmen voor de SGP gaat regenen. We hebben weer vele capabele mensen op onze lijsten.

KIES VAST EN ZEKER! STEM 15 MAART SGP. 

21 Waterschappen

Nederland heeft 21 waterschappen. Ze grenzen aan elkaar op locaties die voor waterbeheer logisch zijn, dus bijvoorbeeld bij een rivier, het eind van een polder, of bij het IJsselmeer. Daardoor vallen waterschapsgrenzen meestal niet samen met provinciegrenzen.

Leg de twee voorkanten van deze en de vorige Banier maar naast elkaar om het verschil te zien.

Iedereen woont in een waterschap, ook als je op een hoog en droog puntje op de Veluwe woont. Samen met Rijkswaterstaat zorgen de waterschappen voor het waterbeheer in Nederland.

Zie voor een overzicht van de belangrijkste taken van het waterschap de uitleg op pagina 16 en 17.

Van Dale

De officiële woordenlijst van de Nederlandse taal kent het woord ‘waterschapper’ niet. Ook Van Dales zwijgen spreekt boekdelen. Een ‘waterschapper’ bestaat gewoon niet. Toch is het wel handig om de algemeen bestuurder van het waterschap, de dagelijks bestuurder van het waterschap, de dijkgraaf, de heemraad, enzovoort onder één benaming te kunnen vangen. Zodoende: ‘de waterschapper’, als variant op mensen uit de wetenschap, die wetenschappers heten.

Omdat gemeenten bekender zijn, zetten we het hier ter vergelijking op een rijtje:

Waterschap

Algemeen bestuur Dagelijks bestuur Voorzitter (dijkgraaf)

Gemeente

Gemeenteraad College van B en W Burgemeester

Provincie

Provinciale Staten Gedeputeerde Staten Commissaris van de koning

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen