Gewaardeerde leesdiensten

Elke maand 3 tot 6 leesdiensten; dat is nog altijd de praktijk voor de helft van de leden van ons kerkverband. De andere helft heeft gemiddeld één zondag in de maand leesdienst. Tijdens zo’n dienst leest een ouderling een preek. Leesdiensten vormen bij gebrek aan predikanten een noodvoorziening. Onze gemeenten waarderen de leesdiensten over het algemeen positief. Er is dus begrip en draagvlak voor de leesdiensten (als noodoplossing). En dat is reden tot dankbaarheid.

‘Predik het Woord’, zo luidt in Gods Woord bij herhaling de opdracht aan de predikers. Prediken betekent verkondigen. Gods Woord is opgeschreven. De opdracht is dus niet om het voor de gemeente te lezen, maar te preken. Zo zorgt de Heere dat Zijn eeuwige Woord passend en aansprekend wordt overgedragen op hoorders van allerlei tijden en plaatsen.

Oude schrijvers

Onze gemeenten zijn ontstaan en gegroeid onder de leesdiensten. In het onderzoek is terecht de vinger gelegd bij de voorkeur die er in die tijd was voor de oude schrijvers. Hiermee bedoelen we preken van predikanten uit de 17e en 18e eeuw, zoals A. Comrie, Th. van der Groe, A. Hellenbroek en B. Smijtegelt.

Zij woonden en werkten in Nederland. In dezelfde tijd waren er in Engeland en Schotland ook getrouwe predikers. Daaraan zijn de namen verbonden van Th. Boston, de gebroeders Erskine en J. Owen. Onze voorgeslachten vonden in deze oude preken een krachtige aansluiting bij de Bijbelse boodschap. In hun tijd werd die gemist. Zodoende ervoeren ze een gebrek aan geestelijk onderwijs. Zo’n 25 jaar geleden werd in een kleine 10% van de leesdiensten een preek van zo’n oudvader gelezen.

Dat percentage is de laatste tijd gehalveerd.

Hoe is dit te verklaren? Uit het onderzoek kwam naar voren dat ouderlingen bij de keus van de leespreek veel aandacht geven aan de verstaanbaarheid ervan. De preek is immers bedoeld om aan te spreken. Het is te waarderen dat ouderlingen dat laten meewegen in de keus van de leespreek.

Tegelijkertijd bleek dat kerkgangers het ook als een gemis ervaren dat minder preken van oude schrijvers worden gelezen. Het viel mij op dat daarbij werd gewezen op ‘diepgang’. Kerkgangers geven aan die bij preken van oude schrijvers meer te ervaren dan bij hedendaagse preken. Heeft een preek die vandaag de dag goed verstaanbaar is dan minder diepgang? Dat zou niet te wensen zijn. Verstaanbaarheid moet niet ten koste gaan van diepgang, maar juist de diepgang ten goede komen. Dit punt uit het onderzoek spoort ons als predikers en luisteraars aan om ons daarin te oefenen.

Voorbeeld

Bevatten preken van oude schrijvers meer Evangelie dan hedendaagse preken? Dat is een andere gedachte die me opviel in de bespreking van de onderzoeksresultaten. Dit onderzoek biedt te weinig houvast om daar stellige uitspraken over te doen. Wel hadden onder ons gerespecteerde oude schrijvers vaak een goed onderbouwde en evenwichtige aanspraak van de gemeente. Als het gaat om bijvoorbeeld waarschuwen, aansporen en nodigen mogen zij zeker als voorbeeld dienen.

Daar komt nog iets bij. Zij moesten waarschuwen tegen zonden of dwalingen in hun tijd. Veel preken die nu nog van hen worden gelezen zijn zo indrukwekkend omdat zij met hun boodschap kerkelijke spanningen en theologische debatten wisten te overstijgen. Ook hierin kunnen wij als predikers vandaag van de oude schrijvers leren. Waarschuwen kan nodig zijn. Maar reactie-preken hebben uiteindelijk minder zeggingskracht. Laat in de preek het Woord van God zijn vrije loop mogen hebben. Ook voor een onbekeerlijke overtreder van Gods Wet en voor een oppervlakkige vijand van het Evangelie heeft de prediker een boodschap. Wet en Evangelie moeten worden verkondigd; ernstig en welmenend aan het hart gelegd – juist van hen. Naar Gods vrijmachtige genade werkt de Heilige Geest het heil in Christus in de hoorders uit.

Graag wil ik ouderlingen aanbevelen de oude schrijvers niet te vergeten. Wat mij betreft is het jammer dat het aandeel van deze preken afneemt. Het zou goed zijn als met name broeders die geoefend zijn in het preeklezen regelmatig de oude schrijvers een plaats geven. Eén ding tot bemoediging: de ervaring leert dat preken die gericht zijn op de kernzaken van onze verhouding tot God, het minste last hebben van aansluitingsproblematiek. Intussen blijft verstaanbaarheid een belangrijk kenmerk van de prediking. Daarbij is het belangrijk dat de hoorders (in elk geval de hoofdlijn van) de preek goed kunnen volgen. Maar het gaat in de kern om het verstaan met het hart. ‘En alzo worden de verborgen dingen zijns harten openbaar; en alzo vallende op zijn aangezicht, zal hij God aanbidden, en verkondigen dat God waarlijk onder u is’ (1 Kor. 14:25). Hoe wonderlijk als de Heere zo het hart vernieuwt en richt op Zijn Woord. Hij werkt het ware geloof doordat in de prediking - ook door middel van leesdiensten! - zondaarsharten worden gegrepen en verklaard door het Woord. Ziet u zo biddend uit naar de eerstvolgende leesdienst?

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen