Boekbesprekingen

Deze bundel beoogt de ‘biografie’ van de eerste bijbelhoofdstukken te schetsen: hoe zijn Genesis 1 en 2 door de eeuwen heen in jodendom en christendom uitgelegd? De titel is dus goed gekozen: het gaat om hoe het deze teksten vergaan is ‘sinds het begin’. De opstellen zijn grotendeels chronologisch geordend. De bundel opent met echo’s van Genesis 1 en 2 in het Oude Testament – een opstel geschreven door redacteur Greenwood, die eerder een studie over Scripture and Cosmology (2015) het licht deed zien. Daarna volgen hoofdstukken over interpretaties van Genesis 1 en 2 in het jodendom van de tweede tempel (515 voor – 70 na Christus) en toe-eigeningen ervan in het Nieuwe Testament. Jodendom en christendom blijven elkaar afwisselen, want na een bijdrage over de vroegrabbijnse literatuur volgen hoofdstukken over de voor- en na-Niceense kerkvaders. Vervolgens komen joodse en christelijke interpretaties in de Middeleeuwen aan bod, terwijl het panorama vanaf de vroegmoderne periode wat eclectischer wordt: Luther en Calvijn worden behandeld, daarna de invloed van oudoosterse parallelteksten zoals die vanaf het einde van de negentiende eeuw werden ontdekt (waarbij de auteur overigens meer verschillen dan overeenkomsten ziet), en ten slotte ‘post-Darwinian’ interpretaties van Genesis 1 en 2. Het verschil tussen jodendom en christendom wordt voor deze latere perioden minder relevant geacht, omdat beide met dezelfde uitdagingen te maken kregen. In de praktijk worden alleen nog christelijke auteurs besproken.

De elf auteurs van de bundel erkennen de Bijbel als Heilige Schrift en daarom op enigerlei wijze gezaghebbend. Aan elk van hen is gevraagd om, na een introductie op de bijbeluitleggers uit de besproken periode, specifiek in te zoomen op vier veelbesproken interpretatiekwesties: de behandeling van de ‘dagen’ uit Genesis 1, de kosmologie van Genesis 1 en 2, de schepping en aard van de mens, en de hof van Eden. Doordat alle (of in elk geval de meeste) hoofdstukken deze thema’s bespreken, kan men relatief gemakkelijk vergelijkingen maken. Daarbij helpt ook mee dat alle hoofdstukken afgesloten worden met een samenvatting van de belangrijkste bevindingen. De redacteur heeft zich er op deze manier voor ingespannen een samenhangende bundel tot stand te brengen. Dat is ook wel gelukt, maar laat onverlet dat er belangrijke verschillen in benadering zijn tussen de auteurs onderling. Sommigen vatten hun taak bijvoorbeeld puur descriptief op, anderen maken ook normatieve claims (zoals dat de patriarchale verhoudingen die in 1 Tim. 2:9-15 op Gen. 2 en 3 gebaseerd worden een ‘cultural evil’ vormen, 67). In het korte Postscript wordt slechts een bescheiden poging gedaan de balans op te maken. Het beeld dat blijft hangen is er zodoende vooral één van een grote diversiteit aan interpretaties, die doorgaans samenhangen met de ‘concerns’ die men in het desbetreffende tijdvak had. Nu eens probeerde men contemporaine denkbeelden creatief te verwerken in de exegese, dan weer stelde men zich er antithetisch tegenover op – en vaak liepen beide bewegingen parallel en riepen ze elkaar op in één en hetzelfde tijdvak.

Het is zowel voor studenten (de primaire doelgroep van deze bundel) als anderen van belang goed zicht te hebben op de getoonde diversiteit aan interpretaties door de eeuwen heen, en daarbij ook open te staan voor wat vanuit de eigen context vreemd is. Anders ontstaat al gauw de misvatting dat er één historische uitleg van deze hoofdstukken bestaat die altijd en overal in de kerk geleerd is. Wat je intussen mist in een bundel als deze (of ligt dat aan mijn afwijking als systematicus?) is dat er op enig moment ook conclusies over het geheel getrokken worden: wat zijn doorgaande lijnen, grootste gemene delers, overkoepelende karakteristieken (als die er zijn)? Laten we het erop houden dat die oefening aan de lezers zelf overgelaten wordt. Intussen heeft Greenwood stellig gelijk dat een bundel als deze helpt om het verschil te blijven zien tussen onze interpretaties en de bijbeltekst zelf, die daar in zeggingskracht altijd bovenuit gaat (270).

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen