Standaardwerk over kerkrecht

In het ”Handboek Gereformeerd Kerkrecht” wordt onder meer geschreven over de kerkelijke vergaderingen.

Het boek is interkerkelijk opgezet waarbij de schrijvers zich allen verbonden weten met het gereformeerd kerkrecht. Uit de kring van Gereformeerde Gemeenten werkten mee de broeders J.T. van den Berg, M. Golverdingen, M.J.W. Hoek, W. Silfhout en W.A. Zondag. Op deskundige wijze worden de hoofdzaken van het gereformeerd kerkrecht aan de orde gesteld.

Het boek kent vier delen. Eerst is er het Principieel deel. Dr. Selderhuis schrijft daarin over kerkorde, kerkrecht en kerkverband. Vervolgens wordt in dit deel ingegaan op de Bijbelse gegevens en op de theologische beginselen van het gereformeerd kerkrecht. De verhouding tot de belijdenis komt aan de orde. Betekenisvol is de uitspraak ‘De kerkorde kan alleen de schriftuurlijke eenheid en de vrede dienen van kerken die ook metterdaad één in belijden zijn’. Kerkrecht is normatief en zo dienen recht en gerechtigheid binnen het kerk-wezen gestalte te krijgen, zo wordt terecht gesteld. Ook is er in dit deel helder aandacht voor het kerkelijk recht in verhouding tot het burgerlijk recht. De kerk heeft veel inhoudelijke en kerkordelijke ruimte. De rechter greep weleens in, maar dat gebeurde tot nu toe alleen als men eigen regels niet zorgvuldig hanteerde.

Geestelijke bestuurswijze

In het tweede deel wordt een overzicht gegeven van de ontwikkeling van het kerkrecht in de historie. ‘De nadrukkelijke aanduiding van het kerkelijk regiment als een geestelijke bestuurswijze maakt duidelijk dat Calvijn een relatieve zelfstandigheid van de kerk en haar organen wenselijk en noodzakelijk achtte’.

Bijzondere aandacht gaat uiteraard naar de DKO, de voorgeschiedenis en de totstandkoming ervan, en ook naar de verdere ontwikkelingen rond de DKO in diverse kerkverbanden tot op vandaag. Een interessant hoofdstuk, mag wel opgemerkt worden.

De helft van het boek is voor het Systematisch deel. Hierin wordt in lijn met de structuur van de DKO geschreven over de diensten (ambten), over de kerkelijke vergaderingen, over de leer, sacramenten en liturgie en over de tucht.

De verleiding is groot hieruit veel naar voren te halen dan wel te citeren. De ruimte laat dit niet toe. Met een enkel punt moet volstaan worden. De agenda van de classis moet vooraf aan de kerkenraden bekend zijn. Er kan dan ook over gesproken worden. Afgevaardigden kunnen van hun kerkenraad echter geen standpunt meenemen. Dit is niet naar de aard van een classisvergadering.

Een ander punt: Wanneer iemand in appel gaat vanwege een kerkenraadbesluit, dan moet hij aantonen dat dit besluit ingaat tegen Gods Woord, de belijdenis of de kerkorde.

Tucht over ambtsdragers

In het overigens zeer lezenswaardige hoofdstuk over Tucht over ambtsdragers, en ook in het hoofdstuk over attestaties, wordt wat de Gereformeerde Gemeenten betreft helaas consequent een wezenlijke fout begaan. Veelvuldig wordt uitgegaan van en geciteerd uit de oude uitgave ”In orde”, terwijl deze in 2007 door onze Generale Synode is ingetrokken en vervangen door ”In goede orde”. In voetnoten wordt vermeld dat uit ”In goede orde, 1999” geciteerd wordt, terwijl dat is uit ”In orde, 1999”. ”In goede orde” kwam eerst in 2007 uit. Zo wordt er nogal wat ter sprake gebracht wat geen kerkelijk gezag meer heeft binnen de Gereformeerde Gemeenten. Het is erg jammer dit te moeten opmerken.

In het vierde deel komt een aantal belangrijke praktische zaken aan de orde die actueel zijn. Zo wordt ter zake kundig geschreven over Kerk, kerkrecht en privacy. Omtrent de Algemene verordening gegevensbescherming (AVG) komen heldere lijnen en adviezen met richtlijnen naar voren. Voor iedere kerkenraad nuttig en ter zake doende. Dat geldt ook voor de hoofdstukken waarin geschreven wordt over Kerk en arbeidsrecht en over Kerk en aansprakelijkheid. De predikant valt, wanneer in de beroepsbrief de verhoudingen goed omschreven zijn (een rechtsverhouding ‘sui generis’), niet onder allerlei bepalingen van het reguliere arbeidsrecht. Ook lijkt er wel een bepaalde eigenstandige positie mogelijk voor een pastoraal werker. Dat vereist uiteraard een goede kerkelijke regeling, die weg blijft bij diverse typische kenmerken van het arbeidsrecht.

Wat de aansprakelijkheid betreft, is het zaak dat goed op de verantwoordelijkheden gelet wordt. De kerk moet er vanuit gaan een hoge mate van verantwoordelijkheid en aansprakelijkheid te hebben voor vrijwilligers die dingen voor en vanwege de kerk doen. De kerkenraad heeft veelal wettelijke eindverantwoordelijkheid. Dit geldt ook in het verenigingsleven.

Zo geeft dit ”Handboek” een goed overzicht, wezenlijke bezinning en ook een heel praktische handreiking. Van harte aanbevolen voor betrokken gemeenteleden en zeker voor onze kerkenraden en predikanten.

”Handboek Gereformeerd Kerkrecht”, dr. Herman J. Selderhuis (red.); uitg. Groen, Heerenveen; 512 blz.; € 59,95.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen