Boekbesprekingen

’Zelfverloochening en zelfbeproeving’ bevat een tweetal voor het eerst in het Nederlands vertaalde werken van Thomas Hooker (1586-1647). Hooker was predikant in Engeland, Nederland en Nieuw-Engeland. Het boek is verrijkt met een uitgebreide (ca. 95 blz.), zeer interessante inleiding door prof. dr. A. Baars over het bewogen leven en de kerkelijke en maatschappelijke betekenis van Thomas Hooker. Uit zijn talrijke geschriften waren er tot nu toe slechts twee in het Nederlands vertaald, namelijk ’De arme, twijfelende christen tot Christus getrokken’ en ’De ware zielsvernedering en heilzame wanhoop’.

Uit de Inleiding leren we Hooker kennen als een boeiend en indringend spreker, maar ook als iemand die zeer pastoraal bewogen was, met speciale aandacht voor de jeugd. Hij had een bijzondere gave om met mensen met diepe geestelijke aanvechtingen om te gaan. Speciale aandacht wordt besteed aan Hookers visie op het ’voorbereidend werk’.

Het voornaamste deel van dit werk heeft betrekking op twee hoofdles-sen voor een christen, namelijk zelfverloochening en zelfbeproeving. Uitgebreid zet Hooker uiteen wat het betekent zichzelf te verloochenen aan de hand van Matth. 16:24: Toen zeide Jezus tot Zijn discipelen: Zo iemand achter Mij wil komen, die verloochene zichzelven, en neme zijn kruis op en volge Mij. ’Het eigen ik moet verloochend worden omdat ieder mens van nature hulp in zichzelf en uit zichzelf zoekt bij alles wat hij doet’ (p. 155). In alles wat een mens doet, heeft hij zichzelf op het oog. Om een ware discipel van Christus te zijn moeten we onze zekerheid, onze genoegzaamheid en al het andere afleggen. ’U moet niet verwachten dat u op een donzen bed naar de hemel kunt gaan’ (p. 181). ’Een reden waarom we lijden gewillig en geduldig moeten ondergaan is dat de Heere ons dit in Zijn wijsheid en Vaderlijke liefde zendt’ (p. 188). Echter ’door zelfverloochening worden de hevigheid en de felle pijn van het kruis weggenomen’ (p. 206).

Het belang van zelfbeproeving wordt behandeld uitgaande van 2 Kor. 13:5: Onderzoekt uzelven of gij in het geloof zijt, beproeft uzelven, enz. ’Op iedereen in de kerk rust een ernstige plicht om zijn staat met grote ijver te onderzoeken en te beproeven hoe het tussen God en hemzelf is gesteld, wat betreft het zaligmakende werk van genade, gewerkt in zijn hart’ (p. 233). ’Want ons hart is de grootste misleider, de meest geslepen bedrieger en heeft de vijand van onze zaligheid de hand geschud, opdat hij ons eeuwig verderf zou bewerkstelligen’ (p. 229). Verschillende soorten mensen worden besproken. Als eerste de ’wereldse mens’, we zouden dit nu een voor het oog netjes levend iemand noemen. Men misleidt zich ’door van zichzelf te denken dat het met hem wel goed gesteld is’ (p. 241) en ’wanneer ze erop vertrouwen dat hun medemensen goed van hen denken en hen aanbevelen’ (p. 244). Men kan ook God dienen voor de vorm. ’Als de duivel mensen niet kan verleiden tot een valse godsdienst, namelijk het dienen van afgoden, is het zijn tactiek om mensen gevangen te houden in de schaduw van een uitwendig dienen van God, of het dienen van God voor de vorm’ (p. 249). ’Tijdelijk gelovigen (tijdgelovigen; wv) kunnen ook een knagend gevoel van verdriet hebben vanwege hun zonden, of een plotselinge vreugde ervaren bij het horen van het Woord. Ze kunnen goede verlangens in hun hart voelen, maar toch uiteindelijk van het geloof afvallen en als een verworpene gebrandmerkt worden’ (p. 267).

Na de uiteenzetting van de valse rustgronden beschrijft Hooker hoe een waar christen zich dient te beproeven. Hij stelt ’dat er hoofdzakelijk vier werken van de Heilige Geest zijn waardoor een mens deel krijgt aan de staat van genade, namelijk geloof, droefheid naar God, bekering van het hart en nieuwe gehoorzaamheid’ (p. 272). ’Een waar geloof volgt op het besef van zonde en verootmoediging vanwege de zonde, op het hongeren en dorsten naar de genade’ (p. 276). ’De droefheid naar God is het werk van de Heilige Geest, waardoor een mens treurt en verontrust is vanwege de overtreding van Gods geboden’ (p. 280). Deze droefheid is levenslang. ’Deze droefheid vergezelt Gods kinderen voortdurend en is aanhoudend en van blijvende aard’ (p. 284). ’De bekering of vernieuwing van het hart is de derde genadegave. (…) De bekering is het werk van de Heilige Geest waardoor het beeld van God in ons hersteld wordt’ (p. 288). Uit de bekering vloeit de nieuwe gehoorzaamheid (dankbaarheid; wv). ’Nieuwe gehoorzaamheid is een werk van de Heilige Geest, waardoor een mens die al gerechtvaardigd is, op grond van de ontvangen genade, vruchten voortbrengt die bij het nieuwe leven horen’ (p. 295). Het laatste gedeelte van het boek: ’De voorbereiding van de ongelovige op Christus’, bevat een inleidende preek, gevolgd door een vijftal preken die het onderwerp daadwerkelijk behandelen; de preken zijn erg verschillend in lengte. In een preek over Luk. 1:17c: ’Om de Heere te bereiden een toegerust volk’ wordt de noodzaak van voorbereiding – we zouden zeggen overtuiging – aangewezen en dat een krachtige bediening van het Woord het middel is dat God heeft gegeven. De preek over Openb. 22:17c: ’Die wil, neme het water des levens om niet’ dient met enige onderscheiding gelezen te worden. Enerzijds wordt een ruim aanbod van genade beschreven. Anderzijds noemt Hooker echter ook: ’Het gaat het vermogen van de mens te boven om van nature Christus en de genade te willen’ (p. 410). In een andere preek: ’Een mens heeft van nature geen vermogen om Christus en de genade en de zaligheid door Hem te willen ontvangen’ (p. 447) en ’… een natuurlijk mens kan niet anders doen dan zich aan de aangeboden genade onttrekken en Gods Woord weerstaan en tegenkanten’ (p. 455). In de inleiding van de laatste preek (over Matth. 20:3-6): ’… dat alle mensen, die dood zijn in zonden en misdaden, vanuit zichzelf nooit hun eigen zaligheid werken. Integendeel, ze zijn onmachtig om de genade en de barmhartigheid die hun door de Heere worden aangeboden, tot troost van hun hart hier en tot verkrijging van de zaligheid hierna te ontvangen. (…) Hoewel een natuurlijk mens niet bekwaam is om de dingen van de Heere te verstaan, toch zal de Heere allen die Hem toebehoren, bekwaam maken om de Heere Jezus te ontvangen’ (p. 525). Jammer genoeg eindigt deze preek na enkele pagina’s (wellicht aantekeningen verloren gegaan), zodat niet meer beschreven wordt hoe de schenking van de Heere Jezus aan de zondaar toegaat.

Het is prijzenswaardig dat er in deze tijd van ontlezing nog werken van puriteinen in het Nederlands vertaald en uitgegeven worden. Bij het lezen van dit boek valt op hoe Hooker begaan was met het zielenheil van zijn medemens. Scherp analyseert hij wat er zich al niet in een mensenhart kan afspelen. Steeds wordt erop gewezen dat er zoveel verkeerde gronden zijn waarop een mens zich geruststelt en waarmee men niet voor God kan verschijnen. Het boek kan beschouwd worden als een tweede ’toetssteen van ware en valse genade’ (naast dat van ds. Th. van der Groe). Mocht het lezen van deze ’Puriteinse Klassieker’ leiden tot nauw zelfonderzoek en, waar het nog gemist wordt, waarachtige bekering. Of om het Hooker zelf te laten zeggen: ’Allen die aandacht aan hun zaligheid besteden, zouden zichzelf nauwkeurig en ijverig moeten onderzoeken om te weten te komen hoe het met hen gesteld is. Zijn ze een natuurlijk mens, of iemand die wedergeboren is tot een levende hoop?’ (p. 306). (Het is een dik boek, maar de prijs is relatief zeer redelijk)

W. Verboom

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen