Ethiek

In de kerk

De lezer zal bij de titel denken aan wat zondags in de kerk gebeurt. In het kader van de liturgie spreek ik graag over de dienst der gebeden. Daarmee bedoel ik alles wat de gemeente in het gebed aan God voorlegt.

Tot de inhoud van de gebeden behoort in elk geval de schuldbelijdenis. Hoe zullen we als gemeente, ·en ieder persoonlijk voor Gods aangezicht verschijnen, als we onze zonden en schuld in ons gebed niet hebben uitgezegd en voor God neergelegd. Misschien vinden sommige lezers het wat zwaar en plechtig uitgedrukt. Toch moet ik zeggen dat ik als voorganger in kerkdiensten - reeds vijfenvijftigjaar-het zo ervaar. Een predikant moet zelf doorleven wat hij in het gebed met en namens de gemeente voor Gods aangezicht uitspreekt.

Voorbereiding

Laat ik eerlijf zeggen: het is een verzoeking voor predikanten om er een sleurgebed van te maken. De bekende termen en de bekende themata. Daarom moet een predikant zich op het gebed voorbereiden, evenzeer als op de preek die hij mag (moet) houden.

Ik vind het niet gewenst dat een predikant zijn gebed uitschrijft. Dat zou eigenlijk betekenen dat hij het voorleest. Een dominee zal zich thuis op de gebeden in de kerkdienst voorbereiden. Dat hij daarbij op zijn psalmbriefje enkele punten, met een of twee woorden, aantekent vind ik geen bezwaar. Soms hebben in de voorbije weken gebeurtenissen plaatsgevonden die ook in het gebed van de gemeente een plaats moeten krijgen. Bovendien zijn er soms in een gemeente blijde of droeve dingen voorgevallen waarvoor gedankt of gebeden (gesmeekt) .moet en mag worden. Zelfs de plaatselijke predikant, die de gemeente kent en van nabij bij de gebeurtenissen betrokken is, zal het niet kunnen nalaten met een enkel woord of een naam (op zijn psalmbriefje) de gevraagde voorbede of dankzegging aan te geven.

Verscheidenheid Ik breng dit onderwerp niet

Ik breng dit onderwerp niet ter sprake om verplichtende aanwijzingen te geven. Ieder doe naar dat de Heilige Geest hem ingeeft. De Heilige Geest is een Geest van orde. Daarom is het goed als voorganger te overwegen wie en wat in de voorbede een plaats moet hebben.

Wat dit onderwerp betreft is er nogal wat verscheidenheid in reformatorische kerken. In de ene gemeente vindt de voorbede plaats aan het begin van de dienst. Dat gebed werd in mijn jeugd getypeerd als 'het grote gebed'. Er zijn ook gemeenten waarin de voorbede aan het eind van de dien~t plaatsvindt. Het past mij niet daarvoor voorschriften te geven. Het is, lijkt me, wel van belang dat kerkenraad en gemeente weten waar de voorbede in de dienst plaatsvindt.

Hoewel er van sommige zijden bezwaar· tegen wordt gemaakt om de voorbede in te voegen in het gebed om de opening van het Woord (dus aan het begin van de dienst), heb ik zelf dikwijls de behoefte om het gebed voor ernstig zieken, voor rouwdragenden, en tevens de dankzegging voor ontvangen zegeningen en verhoorde gebeden, in het begin van de dienst te doen plaatsvinden. Ik doe dat vanuit de overtuiging dat de betreffende familieleden met hun moeiten en zorgen, ook wel met hun vreugden, anders tot het eind van de dienst moeten wachten alvorens die noden in het gebed ter sprake gebracht worden. Uit ervaring weet ik hoe goed het kan zijn - ik gebruik hier zelfs het oude woord 'verkwikkend'- dat de zorgen waarmee je de kerk binnengaat, al in het begin van de dienst ter sprake gebracht worden. Laat ik het zo mogen zeggen: samen met de gemeente aan God vom·gelegd mogen worden.

Als ik, als gastpredikant, namen van gemeenteleden met hun noden en vreugden voorgelegd krijg, informeer ik naar omstandigheden, familiekring en eventueel vroegere ervaringen van verdriet en vreugde - om 10 de voorbede en dankzegging een concrete mvulling te geven, herkenbaar voor degenen wier naam genoemd wordt en voor de gemeente in haar geheel.

Geen voorschrift

Zie het bovenstaande niet als een voorschrift. Ieder doe naar wat in eigen situatie het beste past. Wel denk ik dat het goed is om als predikant en kerkenraad eens in broederlijke sfeer over dit onderwerp te spreken. Ik heb ervaren datje als predikant - in je jonge jaren, maar ook ouder geworden - van je (een) kerkenraad kunt leren. Daarvoor is het nodig te willen luisteren.

Nog een punt

Er is nog een punt dat ik bij dit onderwerp ter sprake wil brengen. Als een dominee mag danken voor een echtpaar dat veertig of vijftig jaar getrouwd was in de afgelopen dagen, dan is het goed om ook aan hen te denken die dat jubileum niet halen. Door het sterven van echtgenoot of echtgenote komen ze aan zo'njubileum niet toe! Onlangs kreeg ik een brief van een zuster uit een gemeente waar ik de dankzegging voor zoveel jaar huwelijk had gedaan en tegelijk ook gebeden had voor wie w'n jubileum niet beleven. Zij "·ees mij er op dat juist in dit verband ook wel gedacht mag 11 orden aan hen wier huwelijk door echtscheiding ontbonden is. Ik mag eerlijk zeggen dat ik ook aan die mannen en/ of vrouwen in het algemeen denk. Die zondag had ik dat niet gedaan. Ik _vond d~ he_rmnering aan dte nalattghetd terecht. Dat heb ik haar ook geschreven.

Nog even verder over het in de gemeente samen danken en bidden. In een doopdienst mag er naast de dankzegging ook wel gedacht worden aan hen die of een kind door de dood verloren hebben, of wier huwelijk kinderloos is gebleven. En dan ook de alleenstaanden en alleengaanden niet vergeten.

Terugkijkend is het een hel-e lijst vàn namen en noden. De eigen predikant zal niet in elke dienst al het hierboven genoemde ter sprake brengen in het gebed. Hij zal wel trachten niemand over te slaan. De wijze kent tijd en wijze, heb ik nogal eens tegen studenten gezegd. Een dominee zal om wijsheid ook ter zake van de voorbede, bidden. Laat de gemeente dat ook voor hem doen.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen