Provincie biedt meer geld, onteigening dreigt

In totaal gaat het om zeven gebieden in de provincie Zuid-Holland, waarvan er drie op Goeree-Overflakkee liggen. Daarvan is het als ‘Binnenduinrand Goeree’, aan de Oostdijkseweg aangemerkte gebied met in totaal 107 hectare verreweg het grootst. Verder betreft het een perceel Buitengronden Westplaat, gelegen aan het Haringvliet, ter grootte van 25 hectare en een perceel van 15 hectare bij de Slikken van Flakkee. Op Goeree-Overflakkee is alleen één perceel aan de Oostdijkseweg voor natuurontwikkeling beschikbaar gesteld.

Volledige schadeloosstelling

Nu het wetsvoorstel is aangenomen biedt de provincie meer geld voor de grond. Voorheen kocht de overheid grond van boeren aan tegen marktwaarde. Omdat de eigenaren in werkelijkheid veel meer schade leiden dan de grond waard is, is er nu een wet aangenomen die de boeren volledige schadeloosstelling biedt. Dat betekent dat naast de waarde van de grond met eventuele gebouwen ook bijkomende financiële kosten die geleden zijn vergoed worden. Denk bijvoorbeeld aan geld wat uit inkomen misgelopen wordt en juridische kosten.

Deur naar onteigening open

De keerzijde van de wet is dat volgens de Europese regels de provincie deze gebieden wel eerst als cruciaal voor de natuur moest bestempelen. Bovendien moest een meerderheid van de Statenleden zich ook bereid verklaren in het uiterste geval tot onteigening over te gaan.

Met het voorstel wordt dus de deur naar onteigening opengezet. Als de grondeigenaars de schadeloosstelling niet accepteren, streeft de provincie ernaar om in 2026 tot onteigening over te gaan, zo valt in een begeleidend document te lezen. De provincie streeft ernaar om zoveel mogelijk afspraken met de grondeigenaren te maken. “Als dit niet mogelijk is, verwerven we als provincie de gronden en richten deze in.”

"Op minnelijke wijze"

Met het besluit hoopt de provincie dat de betreffende boeren hun land zullen verkopen, waardoor er niet tot onteigening hoeft worden overgegaan. De provincie gaat ervan uit dat het besluit voor meer kans op overeenstemming zal zorgen. “Hierdoor wordt de kans om op minnelijke wijze tot overeenstemming te komen aanzienlijk vergroot.”

Natuurdoelen

Het besluit wordt ingegeven door het Natuurpact uit 2013. Hierin zijn de provincies met het Rijk de verplichting aangegaan dat ze voor eind 2027 een aaneengesloten netwerk van natuurgebieden realiseren, het NNN. Die gaan vervolgens weer op in een Pan-Europees Ecologisch Netwerk. Zuid-Holland neemt in totaal 45.000 hectare voor zijn rekening. Hiervan moet nog 3.200 hectare worden ingericht. Daarvan is al 2.500 hectare grond beschikbaar gesteld via verkoop of zelfrealisatie, waarbij de eigenaar de grond zelf in natuur brengt.

Lot definitief bezegeld

De provincie heeft dus nog 700 hectare nodig om aan haar verplichtingen te voldoen. Hiervan is nu “om de natuurdoelen te borgen” ruim 400 hectare als cruciaal voor de natuur bestempeld. De percelen zijn als cruciaal en nietherlokaliseerbaar bestempeld, omdat ze in of tegen een Natura 2000-gebied liggen of vanwege de unieke natuur die er voorkomt. In het geval van het perceel bij de Slikken ondervindt de natuur hinder van “afstromend bemest landbouwwater”.

Met het aannemen van het besluit is de grond ook cruciaal voor het behalen van de natuurdoelen van de provincie geworden. Hiermee is het lot van de grond definitief bezegeld: de grond wordt links- of rechtsom, hoe dan ook, eind 2027 natuur.

Boeren kunnen kiezen

De landeigenaren hebben een aantal keuzes. Ze maken zelf natuur van hun land. Op de manier zoals de overheid natuur ziet, welteverstaan. Daarmee blijft het land (voorlopig) wel hun eigendom. Of ze gaan op het bod van de provincie in door de grond te verkopen en krijgen nu volledige schadeloosheid. Verder is er mogelijkheid tot ruilen van de grond of verplaatsing van de boer. Als de landeigenaren geen van deze keuzes accepteren, wordt de grond vanaf 2026 onteigend. In dat geval wordt de landeigenaar alsnog volledige schadeloosstelling geboden.

“Op het moment dat de Provinciale Staten hebben besloten dat het instrument volledige schadeloosstelling kan worden ingezet, zullen voor de cruciale en niet-herlokaliseerbare gebieden nieuwe gespreksrondes met grondeigenaren worden gestart. Hierin zullen zelfrealisatie en grondruil opnieuw worden besproken. Als deze opties geen overeenstemming brengen zal, nog steeds in het minnelijke traject, een bod worden gedaan om het benodigde eigendom aan te kopen op basis van volledige schadeloosstelling. De inzet is dat met de mogelijkheid van het bieden van een volledige schadeloosstelling onteigening kan worden voorkomen.”

Als de grondeigenaars de schadeloosstelling niet accepteren, zal in 2026 tot onteigening worden overgegaan. Mocht onteigening nodig zijn, dan moet hier later nog wel een volgend besluit over aangenomen worden. Een grote meerderheid van de Statenleden zegt hier tegen te zijn. De Provincialen Staten hebben dus aangegeven bereid te zijn tot onteigening, terwijl ze daar eigenlijk tegen zijn.

Gemeenten hebben geen keus

Duidelijk is dat de gemeente hierin geen keuze heeft. “Het primaat en de bevoegdheid om de bestemming te regelen ligt bij de gemeenten. De inzet van de provincie is om dit samen met de gemeenten te doen en hen te bewegen hier prioriteit aan te geven, zodat een provinciaal projectbesluit niet nodig is.”

De gemeente Goeree-Overflakkee geeft in een begeleidend schrijven aan: “Wij waarderen het voorgenomen besluit tot volledige schadeloosstelling, omdat op deze wijze ruimere mogelijkheden voor de grondeigenaren in het gebied ontstaan. De gemeente roept de Statenleden op tot een gedragen, zorgvuldig en transparant proces en vraagt zich af waarom er wel landbouwgrond omgezet moet worden naar natuur, maar niet voor woningbouw benut mag worden.

Alle vertrouwen

Volgens het Dirkslandse VVD-Statenlid Mirjam Nelisse houdt het nieuwe beleid in dat er 30 tot 40 procent meer voor de grond kan worden gegeven. “Wat we met dit besluit hebben gedaan is ervoor te zorgen dat we de boeren aanzienlijk meer voor de grond kunnen geven. Daardoor hebben we de kans dat we er op een minnelijke wijze uitkomen vergroot. Stel dat er in het uiterste geval toch tot onteigening moet worden overgegaan, dan lijkt er in de Provinciale Staten niet snel een meerderheid om dat besluit te bekrachtigen. Ik acht die kans ook bijzonder klein. In de Krimpenerwaard is er maar een geval bekend waar het tot daadwerkelijke onteigening kwam. Ik heb er alle vertrouwen in dat alles in het werk wordt gezet om dat te voorkomen.”

Vooral Goeree-Overflakkee de klos

Opmerkelijk is dat op Goeree-Overflakkee 98 procent van de grond door de boeren (nog) niet beschikbaar is gesteld voor natuurrealisatie. In de andere gebieden in Zuid-Holland, waarvan er een bij Rockanje, twee bij Kinderdijk en een pal langs de A20 bij Moordrecht ligt, heeft met 53 procent de helft van de eigenaren de grond niet beschikbaar gesteld.

Verder is het opvallend dat Goeree-Overflakkee voor een derde van de totale oppervlakte grond die natuur moet worden opdraait. Terwijl het landoppervlak van het eiland maar tien procent van het totale landoppervlak van de provincie uitmaakt.

De coalitie van de Gedeputeerde Staten bestaan uit een coalitie van de VVD, GroenLinks, PvdA, CDA en de BBB.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen