Biechten en vasten

Het is de plicht van ieder mens om het hart te ‘doorgraven voor de alziende God’. Hij schonk ons Zijn Woord. Daarmee kunnen mensen de onreinheid van hun zielen zien. ¹ In een preek waarin de biecht ter sprake kwam, zei hij dat God onze biechtvader is. ² Hem moeten we de zonden belijden en niet aan een mens. De rooms-katholieke praktijk dat de zondaar zijn zonden belijdt voor de priester die hem daarna vergeving schenkt, wijst Van Lodenstein radicaal af. Maar met het afschaffen van de biecht was zijns inziens ook het gewetensonderzoek verminderd.

Het gevolg daarvan was dat er, zoals hij dat noemde, ‘een korst’ over het geweten groeide. ³ Het van oorsprong goede gebruik van de biecht was in de loop van de eeuwen ontspoord. Dat verkeerde gebruik betekent niet dat de instelling van de biecht op zichzelf verkeerd is. Hetzelfde betrof het vasten en het bestaan van kloosters waarin mensen zich oefenen om een van de wereld afgezonderd leven te leiden.

Thomas à Kempis

Ook op een ander gebied heeft Van Lodenstein waardering voor een levenshouding die vóór de Reformatie gevonden werd in iemand als Thomas à Kempis (1380-1471). Hij noemt deze geestelijke regelmatig met respect. Zijn bekende boekje ”De navolging van Christus” vertoont overeenkomsten met opvattingen van Van Lodenstein. De latere hoogleraar E. van der Hooght noemde zijn vroegere leermeester Van Lodenstein een grote zelfverloochenaar. Van Thomas à Kempis kan hetzelfde gezegd worden. In ”De navolging van Christus” schreef hij daarover onder meer: ‘De ware vooruitgang van de mens ligt in de zelfverloochening, en een mens die zichzelf verloochend heeft, is in hoge mate vrij en onbekommerd’. Vrij van de zaken van deze wereld. Die vormen een grote belemmering om een op God gericht leven te leiden. Zelfverloochening en dienen staan tegenover zelfbeklag en overheersing. In beide gevallen stelt de mens zich centraal. Thomas à Kempis schreef over verlangen: ‘Wanneer zal ik volkomen in U opgaan, zodat ik van liefde tot U mijzelf niet meer gewaarword, maar enkel nog U?’ Deze mystiek geladen zinnen vertonen grote overeenkomsten met onder meer het bekende lied van Van Lodenstein getiteld ”Niet en Al”. Daarin stelde hij de ijdelheid van de wereld tegenover de algenoegzaamheid van God.

Waarde van de gereformeerde leer

De kritische opmerkingen van Van Lodenstein over de gebrekkige doorwerking van de Reformatie betekenen echter niet dat hij bezwaren zou hebben tegen de hervorming van de leer. In de eerdere artikelen in deze serie is dat al naar voren gekomen. Hij acht de reformatoren hoog en is diep overtuigd van de waarheid van het gereformeerde belijden. In zijn ”Dagelijkse Meditatiën” (1659) schrijft hij op 23 december over het belang van de Vijf artikelen tegen de remonstranten of de Dordtse Leerregels, de Heidelbergse Catechismus en ”Proeve van de Cracht der godtsaligheyt”, een toonaangevend boek van Voetius. Hij hield zichzelf voor om te blijven studeren en te onderzoeken: ‘Wees dan toch voorzichtig mijn ziel, wekt uzelf op tot liefde en ernst voor de heilige waarheid en arbeid om verstandige, om klare en om vaste kennis in de wederlegging van alle tegenpartijen’. ⁴

Een gescheurd hart

De kern van het schrijven van Van Lodenstein over de Reformatie betreft het innerlijk. Het gaat niet alleen om de buitenkant. Zie Joël 2:13: ‘En scheurt uw hart en niet uw klederen en bekeert u tot de Heere uw God.’ Die tekst sluit aan bij zijn uitroep in een preek over Handelingen 17: ‘O! dat ledige berouw en die ledige bekering, dat is zulk een ellendige zaak. (…) Gij moet uzelf verloochenen en in Gods gemeenschap geraken’. ⁵ Dat is de ware Reformatie des harten. Die waardevolle les geeft Van Lodenstein ons mee in deze dagen van Reformatieherdenking.

slot

1. Van Lodenstein, ”Vervalle Christendom”

2. Van Lodenstein, ”Zestien Boet-predikatiën”

3. Van Lodenstein, ”Zestien Boet-predikatiën”

4. Van Lodenstein, ”Dagelijkse meditatiën”

5. Van Lodenstein, ”Verzameling Keurstoffen”

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen