Het nieuwe denken zonder God

Paul Verhaeghe was tot aan zijn pensionering klinisch psycholoog aan de universiteit van Gent. Hij heeft boeken op zijn naam staan waarmee hij bekend is geworden. Het meest recente heeft als titel ”Onbehagen”. Dat is in 2023 uitgekomen en is inmiddels meer dan tien keer herdrukt. Op aansprekende wijze weet hij ontwikkelingen van deze tijd te verwoorden.

Gods orde

Geboren en getogen in een roomskatholiek gezin, weet Verhaeghe goed wat de betekenis van religie is. Hij kreeg in zijn opvoeding mee dat de mens in zonde ontvangen en geboren is, neigt tot het kwade, moet werken in het zweet zijns aanschijns en verplicht is om een deugdzaam leven te leiden. Geboden zoals eenzamen en zieken bezoeken, vreemdelingen herbergen en zo meer, waren plichten.

De maatschappelijke rechtsorde sloot nauw aan bij de aan de Bijbel ontleende ge- en verboden. Mensen leefden in een religieus-patriarchaal gestempelde samenleving. Daarin heersten orde en duidelijkheid. Verhaeghe beschrijft dat als volgt: ‘De sociale orde was de natuurlijke orde door God bedacht en ingesteld. Verandering behoorde niet tot de mogelijkheden’.

Omslag in denken

Dat veranderde. In de woorden van Verhaeghe vond er een omslag plaats van de religieus-patriarchale samenleving naar een maatschappij waarin het seculiere en autonome denken de toon aangeeft. Die ingrijpende verandering die wij allen meemaken, betreft niet alleen uiterlijke zaken die Teellinck als voorbeeld gebruikte. Deze omkeer gaat veel dieper. Het denken van mensen is veranderd. God is uit het denken van mensen verdwenen. Dat heeft grote gevolgen voor het nemen van beslissingen. Je hoeft dan geen rekening met Hem te houden. Dat wordt als bevrijdend ervaren, ook door Verhaeghe. Die omslag komt tot uiting in onder meer de abortus- en euthanasiepraktijk, de legalisering van het homohuwelijk, de discussie over gender, de koopzondag en zo meer. Deze lijst, die helaas nog langer is te maken, is een uiting van het godloze denken. Het denken zonder God is de overheersende mentaliteit in het Westen geworden met radicaal andere waarden en normen.

Tussen twee haakjes: het nieuwe denken heeft duidelijk zijn schaduwkanten. Die ziet Verhaeghe ook. Hij beschrijft die nadrukkelijk. Vandaar de titel van zijn boek ”Onbehagen”.

Spanning

De veranderde waarden en normen beïnvloeden iedereen in meerdere of mindere mate. Daarbij speelt de digitale wereld een grote rol. 24 uur per dag worden mensen geconfronteerd met informatie of ze zoeken die zelf op. Natuurlijk kun je via de digitale wereld preken, interessante lezingen beluisteren of zinvolle discussies volgen. Maar er is zoveel meer wat gestempeld is door de nieuwe opvattingen. Die worden als ‘gewoon’ ervaren. Ze zijn immers herkenbaar, omdat ze in de samenleving aanwezig zijn. ’s Zondags in de kerk hoor je iets wat totaal anders is. Als je je Bijbel leest, naar de catechisatie gaat of de vrouwenvereniging bezoekt, klinkt een heel andere boodschap. Hoe ga je met die twee elkaar uitsluitende zienswijzen om? Draai je de knop om, schakel je tussen de ene en de andere ‘wereld’? Het helpt in ieder geval niet door alleen maar te wijzen op het verleden en die tijd te idealiseren.

Wie voelt de spanning niet? Iedereen zoekt naar een manier om op zo’n verantwoord mogelijke manier een weg te vinden. Die opdracht kan niet zonder gebed. Daarom wil ik dit artikel afsluiten met een paar zinnen te citeren uit een gebed dat Teellinck in ”Tijd winnen” opgenomen heeft: ‘Och, och, jij verdorven vleselijke lust en bedrieglijke gerichtheid op het aardse – wat heb je me toch altijd bedrogen! En wat bedrieg je me nog graag, als ik niet goed op mezelf let! Daarom bid ik U, Heere, laat er een gestalte in me zijn van voortdurende zelfverloochening, van zielsverlangen naar U en van verwachting van mijn Heere Jezus Christus’.

slot

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen