Zwijgplicht

Leeuwarden

Dit woord is in deze weken niet denkbaar zonder het te associëren met Leeuwarden. Het is niet alleen de burgemeester die zwijgplicht opgelegd kreeg, neen ook wethouders en de meest direct betrokken ambtenaren werden onder zwijgplicht gesteld; nog wel op straffe van een boete van vijftigduizend gulden bij overtreding. Men bedenke hoe kostbaar een zin van tien woorden dan wordt. Alleen al een simpele verspreking van tien woorden kost de loshppige vijfduizend gulden per woord. Iemands lippen zouden pijn gaan doen van de krampachtigheid om over het ontslag van de burgemeester geen woord te zeggen. Het vermakelijke van de getroffen overeenkomst bestaat hierin dat de burgemeester er zich openlijk tegen heeft verklaard. Ze moest echter wel om haar uitkering niet mis te lopen, zo las ik in een bericht in NRC Handelsblad. Voor haar staat er dus nog veel meer op het spel van vijfduizend gulden per woord. Haar vergoeding in verband met ontslag ligt ver boven miljoen. Reken uit was ze verspeelt als ze losHppig zou' zijn. In het verleden schijnt ze dat met de pen nog wel eens geweest te zijn. Dus moet er wel een flinke sanctie (boete) staan op overtreding van de afspraak.

Alom kritiek

Alom in het land wordt deze overeenkomst bekritiseerd. Er wordt met slechts schande van gesproken. Er wordt ook om gelachen. Moeten volwassen mensen zich tegen eikaars giftige tong of -pen indekken op straffe van vijfduizend gulden per woord, gesteld dat ze niet meer dan een zin van tien woorden zou zeggen of schrijven? Op het moment dat ik dit schrijf is de zwijggevangenis nog niet opengebroken. Ik ben er zeker van dat het gebeuren zal. Deze afspraak, lees maatregel van de zijde van het gemeentebestuur van Leeuwarden is volstrekt ondemocratisch en daarom onhoudbaar in deze tijd. Naar de werkelijke reden kan ik (met anderen) op dit moment aUeen maar gissen.

Twee mogelijkheden ter verklaring

Ik denk dat we (met opzet gebruik ik eerste persoon meervoud) er niet zo ver vanaf zitten als we denken aan uitlatingen van de nu vooimahge burgemeester bij andere conflicten. Kennelijk ziet Leeuwarden die bui hangen en heeft het zich daar tegen beveiligd. De lezer kieze zelf of hier het werkwoord afgekocht van openbaarmaking of ingekocht van zwijgen het beste op zijn plaats is. In elk geval is er een deal gesloten, en wel een volstrekt onverdedigbare, binnen een democratisch bestel. Aan de burgemeester ligt het niet dat er gezwegen moet worden. Zij wekt zelfs de indruk graag te willen spreken. Dan zijn er redenen voor het gemeentebestuur om de burgemeester tot zwijgen te dwingen; dus het opendoen van haar mond af te kopen. Of: er zijn dingen te verbergen. Dat wil zeggen: wethouders en andere verantwoordelijke personen in Leeuwarden moeten vrezen voor het openbaar maken van handelingen, besluiten, relaties en situaties die tot heden buiten de publiciteit zijn gebleven. Dat zou een hele slechte zaak zijn. De democratie vraagt er zeker in zulke gevallen om dat niets in de doofpot wordt gestopt; of met zwijggeld wordt afgekocht. Als dit de achtergrond is - ik kan het me niet voorstellen - dan zouden de wethouders moeten aftreden; en met alleen zij maar ook anderen in de Friese hoofdstad. Voorshands schuif ik deze reden ter zijde.

Vrees voor de pen van de burgemeester?

Dan is er de mogelijkheid dat men de pen van de ex-burgemeester vreest. Zelf heb ik haar verhalen over vroegere dienstverbanden met gelezen. Het schijnt dat ze een scherpe pen heeft. Die wordt soms ook nog in gal gedoopt. WeUce kleur ze daarvoor gebruikt weet ik niet. De geur van haar verhaal zal voor betrokkenen niet aangenaam zijn. Is de vrees voor een in gal gedoopte pen de reden om haar tot zwijgen te dwingen? Het zou hoogst merkwaardig zijn. De Leeuwarder bestuurders hebben toch het recht van repliek. Bovendien, hoe graag zwartmakerij geloofd wordt, degene die zich ervan bedient beschadigt meestentijds zichzelf het ergst. Moet een gemeentebestuur om kwaadsprekerij te voorkomen een deal sluiten?

Nog een andere reden

Of is er nog een andere reden die zich niet alleen aan mijn waarneming, maar zelfs aan mijn fantasie onttrekt? Het is en het blijft vreemd. Hier moet openheid komen. Dat moet het gemeentebestuur begrijpen en desnoods bewerkstelligen. Het blijven zwijgen doet de onderlinge verhoudingen meer schade dan de openbaarmaking van de feiten, tenzij er dingen zijn gebeurd die strafrechtelijk niet door de beugel kunnen.

Een morele zwijgplicht

Wel zou ik willen zeggen dat dit hele spektakel ons erbij bepaalt, hoe voorzichtig wij met onze woorden moeten zijn. Dat geldt ook voor de ex-burgemeester, als de zwijgplicht zou zijn opgeheven. Er is ook een morele zwijgplicht. Bij de behandeling van het negende gebod (Zondag 43 van de Catechismus) komt dat aan de orde. Hangt heel deze commotie misschien ermee samen dat we als samenleving voor de Tien Geboden van onze God geen respect meer hebben? In zo'n samenleving is het grofste in de omgang met elkaar te verwachten. Dezer dagen kwam mij zo'n voorbeeld van onbeschaamde en onbeschaafde grofheid onder ogen in de wekelijkse column van Youp van 't Hek. Ik heb al eerder op grofheid in zijn columns gewezen. Nu heb ik het oog op 'Feestbeest' (20 oktober jL). Het lust met niet om details over te schrijven. Hij schiijft over (of beter tegen) Maxima. Dat mensen zich niet ontzien om zo denigrerend, ja schofterig (excuseer het woord) over (aanstaande) leden van het Koningshuis te schrijven, typeert de columnist. Er zijn kennelijk mensen die daarvan smullen. Dat een blad als NRC Handelsblad zich ervoor leent zulke grofheden te publiceren, is minstens zozeer een teken van moreel en cultureel verval van onze samenleving, als het feit dat Youp van 't Hek deze vuiligheid uit zijn pen of p.c. krijgt.

Is er toch verband?

Ik keer nog even terug naar het begin. Bestaat er toch verband tussen de hoogte van de boete bij overtreding van het zwijggebod en het geschrijf van Youp van 't Hek? We wachten af wat straks de ware reden blijkt te zijn om iedereen het zwijgen op te leggen. Mijn conclusie is, dat onze samenleving het verleerd heeft zichzelf een zwijgplicht op te leggen, om daarmee schade aan medemensen te voorkomen. De waardheid moet gezegd (kunnen) worden, is het devies. Mensen beschadigen door hen publiekelijk en nog vaak ten onrechte te schande te zetten, zou door de hele samenleving afgekeurd moeten worden.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen