Ethiek

Verzet tegen religieuze symbolen

In de laatste maanden van het %orige jaar kwam uit de monden van leden \an het parlement in ons land. maar ook in het buitenland, nogal eens de term 'scheiding \an kerk en staat'. Verzet werd bijvoorbeeld aangetekend tegen het dragen \an hoofddoekjes of \an een boerka op grond van religieuze argumenten in openbare en \ooral bestuurlijke gebouwen. Maar ook tegen de aanviezigheid \an christelijke svmbolen in openbare ruimten, zoals een kruis aan de wand of om de hals van een ambtenaar die voor het christelijk geloof wil uitkomen, werd geprotesteerd.

Wat betekent de scheiding?

Principieel gezien en gesproken betekent de scheiding \ an kerk en staat afgrenzing van macht en zeggenschap naar nvee zijden. .Aan de ene kant mag de o\ erheid zich niet naar de inhoud bemoeien met de leer van de kerk. De overheid heeft niet voor te schrijven wat in de kerk verkondigd viordt. Anderzijds mag de leiding \an de kerk geen zeggenschap hebben over en geen invloed uitoefenen op beslissingen \an regeringen. We zouden kunnen zeggen dat noch de staatskerk noch de kerkstaal gewenst is. Toch rijzen daarbij ook vragen. Mag en moet een overheid geen maatregelen nemen tegen preken die haat zaaien, zoals sommige imams dat deden, die ook zijn uitgezet? En omgekeerd: hebben kerken in oorlogstijd dan ten onrechte geprotesteerd bij de bezettende macht tegen de vervolgingen van de Joden?

Een stukje historie naar twee kanten

Het kan leerzaam zijn om de geschiedenis te laten spreken ov er de gegroeide praktijk op dit punt. In Frankrijk kwam een scheiding tussen staat en kerk, ter bescherming van de staat. Eeuwenlang had in dat land de Rooms Katholieke Kerk eigenlijk alles te zeggen over de poliüek. Het pauselijke \ aticaan decreteerde de opvatungen die moesten worden aangehangen en de politieke maatregelen die genomen moesten ^vorden. De Franse Revolutie, uitgebroken in 1789, maakte daar rigoureus een einde aan. Sedertdien is de overheid neutraal geworden en bemoeit zich niet met de leer van de kerk en het geloof is een particuliere zaak voor elke Fransman. De godsdienst hoon dus beslist niet thuis in de publieke samenleving.

Merkwaardig is dat daarentegen in de Engels sprekende landen een omgekeerde bev^eging is ontstaan, dus ter bescherming van de kerk. Heel v^at gelovigen, die om hun belijdenis v.erden onderdrukt en vervolgd, namen de vlucht naar het 'vrije' .Amerika. Zij waren eropuit het zo ver te krijgen dat de staat of de regering zich in het geheel niet zou bemoeien met hun geloof. En in de loop van de tijd kwam in dat v\­erelddeel een scheiding van kerk en staat tot stand. En nog steeds is er daar, 'in het vrije westen' veel ruimte voor het geloof in openbare gelegenheden en ruimten.

Kan een staat zijn? neutraal

Een kemvTaag is of de staat en een regering, in welk land dan ook, wel neutraal kan en mag zijn. Wanneer we met de apostel Paulus, geleid door de Heilige Geest, in Romeinen 13 lezen en belijden dat de overheid 'een dienares van God is. u ten goede', dan moet deze en moeten ook vrij verstaan dat er geen macht is dan van God, en dat Hij Zelf ook de machten die er zijn heeft geordineerd. Met name de gegevens uit Romeinen 13 zijn in artikel 36 van de Nederlandse Gelooßbelijdenis verwerkt.

In de praktijk

Het sedert de al genoemde Franse Revolutie gekozen model is in wezen een antigodsdienstige positie omda; de religie eigenlijk verbannen is naar de persoonlijke sfeer van het religieuze individu En dat is naar de inhoud meer dan een scheiding tussen kerk en staat. Het geloof mag nie: gelden in het openbare leven Men mag ook voor het geloot niet zo uitkomen dat daaraan consequenties verbonden worden v oor maatschappelijke handelingen en politieke standpunten. Maar hoe vaak is in de praktijk van het leven juist het geloof bij gelovigen niet de bron van omzien naar anderen en van betrokkenheio op de maatschappelijke positie van de naasten? 'Wanneer dat niet meer kan en mag dan treedt een grote verarming op en wordt de maatschappij kil en koud. En daardoor en daaruit kan een verharding van standpunten en een radicalisering optreden bij gelovigen zelf. helaas meestal tot zelfbevestiging van hen, in de zin dat zij het toch maar bij het goede eind hebben. En dan vindt ook nogal eens een gevaarlijk fundamentalisme plaats, wanneer gelovigen in de samenleving van anderen worden gescheiden en in een isolement worden gedreven, of juist voor dat laatste zelf kiezen.

Zonder anderen uit te sluiten denk ik dat een echte christen als volgeling(e) van Christus nog altijd de beste staatsburger is. Want zulk een heeft, verbonden met de Heiland en Meester, het heil van de naaste op het oog en de eer van zijn Schepper en Onderhouder. Dan, en daarom ook, is de voorbede juist voor de overheid zo nodig, en ook ons zelfs opgedragen in de kerkdiensten en in de samenkomsten van de gemeente, naar ITimotheus 2, de eerste verzen. Daarvan zal en de overheid en de onderdaan profijt hebben, dacht u niet?

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen