Hoe ga ik om met mijn psychisch zieke naaste? (2)

Valkuilen

Er liggen namelijk talloze valkuilen verscholen bij het op de juiste manier omgaan met psychisch zieken. Het is daarbij geen geringe opdracht met hen om te gaan, zo eerlijk moeten we maar zijn! Het vraagt liefde, veel geduld, voorzichtigheid, invoelingsvermogen, wijsheid en… de gave van het kunnen luisteren naar wat er wel en niet wordt gezegd. Het is al te vaak gebeurd dat goedbedoelde woorden de innerlijke pijn bij een psychisch zieke jongere of oudere hebben verscherpt. Wie dat doen?

Nu, bijvoorbeeld mensen die zeggen dat een ziekte als depressiviteit gelijk staat met zonde, met een gebrek aan geloof of het zelfs een tegenstaan van de Heilige Geest durven noemen. Zij noemen moedeloosheid in scherpe bewoordingen ‘goddeloosheid’. Als je nu maar eens echt geloofde in de Heere, dan raakte je alle psychische problemen wel kwijt. Een echt kind van de Heere kan dus eigenlijk niet depressief zijn, willen deze mensen ons laten geloven. Maar waarom zou dat niet kunnen? Een kind van God wordt toch ook lichamelijk ziek? Ook een kind van God krijgt een blindedarmontsteking of breekt zijn benen. En zo kan er ook een depressie bij hem of haar ontstaan. Er staat geen enkele belofte in de Bijbel dat zij die geloven nooit depressief zullen worden. Er staat wel in de Bijbel dat ‘enerlei zowel de rechtvaardige als de goddeloze wedervaart’.

Goedbedoelde woorden

Er zijn andere – goedbedoelde – woorden die pijn kunnen doen bij psychisch zieken. ‘Joh, je moet eens meer naar je zegeningen kijken en die proberen te tellen. Die zijn er immers ook?’ En een andere opmerking: ‘Je moet eens wat flinker worden! Je kunt de last van de hele wereld toch niet op je schouders nemen? Kop op! Moet je eens kijken hoe mooi de zon schijnt vandaag. Je moet je hoofd niet zo laten hangen.’ Eerlijk zeggen we het: deze adviezen werken meestentijds averechts. Iemand die depressief is zou inderdaad de zegeningen willen zien, zou flinker willen zijn, zou de zon meer willen zien schijnen, zou zijn hoofd niet zo willen laten hangen. Alleen… hij kan dat nu juist niet! Al die goedbedoelde adviezen zijn daarmee beschuldigingen geworden, die ervoor zorgen dat de put nog dieper wordt en de donkere tunnel nog langer.

Niemand van ons zegt tegen een blinde: ‘Geniet toch eens wat meer van al die prachtige kleurrijke bloemen in onze tuin’. En intens gemeen zou het zijn tegen een dove te zeggen: ‘Probeer eens wat meer te genieten van die prachtige koormuziek! Hoor je dan die schitterende bovenstem van de jongensalten niet?’ Bij iemand die psychisch ziek is zijn de psychische zintuigen als dood; daarom kan hij niet echt genieten van de dingen rondom hem. Laten we maar uitkijken om met onze goedbedoelde woorden de put nog dieper te maken.

Graag willen we nog een andere valkuil aanwijzen. Het gebeurt nogal eens dat onze depressieve medemens niets zegt als we op bezoek komen. Hij kan dat echt niet, want z’n gevoel zit helemaal op slot. Vanuit de ontstane spanning gaan anderen dan juist heel veel praten. Toch is dat niet de oplossing. Evenmin is het verstandig om in zo’n situatie de ene vraag na de andere af te vuren. Beter is het bij de ander ‘in te voegen’. Dat betekent dat de bezoeker moet afdalen naar het niveau van de ander. Concreet kan dat door bijvoorbeeld een opmerking te maken over datgene wat waargenomen wordt. ‘Ik merk dat een gesprek heel vermoeiend voor je is. Toch wil ik graag bij je zijn… als jij dat aankunt. Vind je het goed om samen stil te zijn? Vind je het fijn als ik je hand vasthoud?’

Bij een bezoek aan een psychisch ziek medemens krijgen we ook te maken met hun familieleden. Ook zij hebben het vaak moeilijk en hebben aandacht nodig. Pijnlijk kan het zijn als die familieleden gaan klagen dat de zieke hen toch wel heel veel energie kost. Als bezoeker val je dan snel in een valkuil. Immers, wie meepraat kan de zieke een dieper schuldgevoel bezorgen: ‘Zie je wel, ik ben iedereen tot een last’. Anderzijds is het goed en eerlijk om serieus in te gaan op dat wat de familie uit: ‘We houden het niet meer vol’. Het is in zulke situaties het beste om een apart gesprek met de familieleden aan te gaan en hun geuite zorgen nader te bespreken en samen te zoeken naar praktische oplossingen.

Ambtsdragers

Voor ambtsdragers is het ook lang niet eenvoudig om met psychisch zieke mensen om te gaan. Laten we eerlijk zijn: vinden we het niet veel lastiger te luisteren dan te spreken? Maar juist dat luisteren is zo belangrijk! Van een predikant hoorde ik eens een treffend verhaal. Hij ging op bezoek bij een diep bedroefde weduwvrouw. Zij kon niet veel woorden uitbrengen vanwege haar grote verdriet. De predikant zag dat verdriet en wist ook niet veel meer te zeggen. Nadat hij geëindigd had met Schriftlezing en gebed, zei de vrouw:’ Dank u wel voor het goede gesprek’. Is dat geen les voor ons?

Wordt vervolgd

Nunspeet, W. Visser

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen