Boekbesprekingen

Dit mooie boek biedt bijbelse theologie vanuit een originele invalshoek. Burger neemt de lezer mee in het verhaal van Israël dat uitmondt in het leven, de kruisdood en de opstanding van Israëls Messias. Die heilshistorische lijn verbindt Burger met het dogmatische thema van zijn proefschrift Being in Christ (2008) door de identificatie van Christus met ons te thematiseren. Hij werkt dat uit in vier aspecten: substitutie, representatie, eenheid en participatie, al is het lastig om die begrippen precies te onderscheiden.

Hoofdstuk 2 biedt een inleiding op de materie door het thema ‘in Christus zijn’ te plaatsen binnen de gereformeerde traditie en te relateren aan andere tradities. Een en ander wordt met grote slagen beschreven – een risico bij rooms-katholieken is bijvoorbeeld ‘dat de kerk zich te groot maakt en met Maria als boegbeeld teveel nadruk legt op wat mensen doen’ (39) – maar in zo’n hoofdstuk zijn generalisaties onvermijdelijk. De analyse van de twee lijnen in de gereformeerde traditie die Burger typeert met de woorden actus en habitus is voor de Nederlandse context trefzeker. De eerste lijn accentueert geloof en rechtvaardiging en de tweede wedergeboorte en vernieuwing, de eerste domineert in de Gereformeerde Kerken vrijgemaakt en de tweede bij de bevindelijk gereformeerden. Beide kunnen tot eenzijdigheden leiden. Het is intrigerend dat Burger komend vanuit de ene traditie juist de andere lijn thematiseert.

In het volgende hoofdstuk plaatst de auteur de levensgeschiedenis van Jezus in het heilshistorisch verband van Israël en Gods verbond met zijn volk. Hoofdstuk 4, ‘Het verhaal van Jezus: identificatie en plaatsbekleding’, vormt de kern van het boek. ‘In Jezus identificeert God zelf zich met zijn volk en met de mensheid’ (90). In de volgende vier hoofdstukken werkt Burger vervolgens de genoemde aspecten uit. Substitutie en representatie neemt hij samen in een hoofdstuk getiteld ‘De betekenis van de dood van Jezus Christus’ in een poging om de klassieke verzoeningsleer zo veel mogelijk in bijbelse termen te verwoorden. De dood van Jezus is een offer tot verzoening van de zonde. Als we inzoomen op het kruis zijn cultische en juridische termen nodig, maar we mogen het grotere verhaal niet vergeten. De kruisdood van zijn Zoon is een groots gebaar van God die zelf de straf voor het kwaad op zich neemt en tot het uiterste gaat om onze kromme wereld recht te zetten.

Hoofdstuk 5, ‘Beelden voor de eenheid met Jezus Christus’, bespreekt onder andere kleding, lichaam, huwelijk (waarbij het kopje is weggevallen) en gebouw. De volgende twee hoofdstukken verdelen het aspect van de participatie over het werk van de Geest die ons doet delen in het verhaal van Jezus Christus en over de heilsorde onder de titel ‘Beelden van heil’.

Zoals elk goed theologisch boek, roept ook deze monografie verschillende vragen op. Hoe ziet Burger de plaats van Israël als Gods volk in de heilsgeschiedenis nu precies? Hij beschrijft Israëls geschiedenis vanuit de vervulling in Christus in hoofdstuk 3. Dat hoofdstuk, met de titel ‘Het grote verhaal van Israël’, gaat echter meer over Jezus dan over Israël en de opmerking aan het begin van hoofdstuk 4 dat het hoog tijd wordt om het over Jezus te hebben (67) komt dan ook een beetje vreemd over. Met betrekking tot de toekomst van Israël komt Burger niet veel verder dan dat christenen joden jaloers moeten maken, terwijl de jaloezie in Romeinen 11 uit Deuteronomium 32 stamt en Paulus toch aankondigt dat afgebroken takken weer ingeënt kunnen worden. Het grote geheim van het evangelie is juist dat heidenen door het geloof in Israëls Messias mogen delen in het verbond van God met Abraham.

Wat betekent het voor de systematische theologie als er zo structureel over verhalen en beelden gesproken wordt? Beelden hebben een illustratieve kracht – Leen Vroegindeweij illustreerde het ‘Christus in mij in ik in Christus’ ooit met een vergiet dat je in het water zet – maar de aspecten van de heilsorde zijn meer dan metaforen. Daar zal Burger ongetwijfeld mee instemmen, maar iets meer reflectie op de wijze waarop en de mate waarin hij als theoloog de linguistic turn wil verwerken zou geen kwaad kunnen.

Leven in Christus is een indringend boek over de verhouding tussen het Hoofd en zijn lichaam, de Bruidegom en zijn bruid, de Wijnstok en zijn ranken. Het helpt de lezer bij een ‘geheiligde vorm van zelfreflectie’ waarbij het draait om de vraag ‘hoe ik de Geest zijn werk laat doen’ (240).

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen