Het biddende meisje

In het gedicht ”Kinderbede” is eigenlijk alleen de eerste strofe een gebed in de eigenlijke zin van het woord: ‘Trek mijn ziel boven ‘t stof, stem mijn ziel tot uw lof, boven lucht en boven wolken, boven al wat ijdel is, boven al het schijnvernis, boven al die vreemde volken’. De beide volgende strofen zijn meer beschouwend van aard, en lijken niet uit de mond van een kind te komen; overigens is die beschouwing in de tweede strofe wel heel mooi: ‘Al wat buiten Jezus is, klatergoud is en vernis, niet dan schijn en ijdel wezen; boven Jezus ‘t eenig al, niets mijn ziel begeeren zal, als in mij des Heeren vreeze, d’ overhand behouden mag’.

Oor en hart en mond

Heel aantrekkelijk in het gedicht ”Het biddende meisje” is wel dat hier dat meisje zelf uitvoerig aan het woord komt. Ze begint met: ‘Open gij, o Heer! mijn oogen, ik die blind ben van natuur, die door satans list bedrogen, waardig ben het helsche vuur’. Ze tekent dus met grote ernst haar toestand, en daarom bidt ze vervolgens: ‘Neem, o Heer! ’t verstand gevangen, open oor en hart en mond, doe mij aan uw woorden hangen, zet mij in ’t genâverbond’. Ze vraagt vervolgens om uit de duisternis gerukt te worden in Gods ‘wonderbaarlijk licht’, ze vraagt om de onrust in het ‘gewisse’ - het geweten -te stillen door Gods vriendelijke aangezicht te mogen zien. Haar bede maakt ze nog wat concreter door te vragen: ‘Ruk mijn ziel uit satans klaauwen, uit de netten mijnen voet; zij die mijne ziel benaauwen, vlugten bij uw komst met spoed’. Ze heeft Gods hulp zo hard nodig, want ‘in mij is geen kracht en leven, zonder u vermag ik niet, alles moet mij zijn gegeven, die op kleinen nederziet’. Ontroerend is hoe ze verder gaat: ‘Die gebrokenen van harte, en verslagenen van geest, troost in hunne pijn en smarte, en doet nooden op uw feest’.

In het gedicht ”Bede” is er in strikte zin geen kind aan het woord, al zou het wel door een jongen of meisje gezegd kunnen zijn: ‘Verbreek in mij de zonden, en wasch mij in uw wonden, in uwe bloedfontein; trek mij door uw genade, en leid mij op uw paden, en stel mij voor u rein’.

Bij het kinderhart

Zo zijn we door deze bundel van Ledeboer heen gegaan. Aan veel gedichten hebben we geen aandacht geschonken, ook omdat er veel gedichten in staan die niet direct voor kinderen bedoeld lijken te zijn. Maar de besproken en geciteerde gedichten zijn ondanks de verouderde taal en soms ook de gebrekkige verwoording, mooie voorbeelden van de manier waarop Ledeboer zich voorstelde met kinderen om te gaan. We weten niet of en hoe ds. L.G.C. Ledeboer als vrijgezel in werkelijkheid met de kinderen van zijn gemeente omging. We weten ook niet hoe hij catechiseerde en hoe hij de jeugd daarbij aansprak, maar uit deze gebloemleesde gedichten wordt wel duidelijk dat Ledeboer probeerde op zijn manier en in de taal van zijn tijd dicht bij het kinderhart te komen. Daarbij wees hij direct op het ene nodige.

Vaak blijft taal en vorm beneden de poëtische norm, maar er zijn gedichten bij die onmiskenbaar getuigen van dichterlijk talent; een mooi voorbeeld daarvan en tegelijk van de diepe vroomheid die Ledeboer kenmerkte, is het gedicht ”Het vrolijk christenmeisje”. Daarvan wil ik ter afsluiting enkele strofen citeren:

De Heer is mijn Koning,

In ’t hart maakt Hij woning,

Ja Hij is mijn Vrind!

Hij heeft mij verkoren,

Ik mag naar hem hooren,

Ja ik ben zijn kind.

Gij kunt niet gelooven,

Wat heil ik van boven

Geniet in mijn hart;

Om wereldsche gaven

Wil ik niet meer slaven,

Zij baren mij smart.

En als toegift toch nog iets uit dat mooie adventsgedicht ”Jezus”, waarin de kinderen op zo’n liefdevolle manier worden aangesproken:

Kindertjes zingt,

Looft God en springt,

’t Kind is geboren!

Bethlehems stal,

Is satans val,

Zalig die ’t hooren!

slot

Naschrift

Naar aanleiding van een vraag van een lezer voel ik behoefte om met name aan het eerste door mij geschreven artikel over Ledeboer nog iets toe te voegen. Ik schreef over de geringe aandacht voor Ledeboer in mijn geboorteplaats Benthuizen. Ik voegde daaraan toe dat de belangstelling voor hem in het geheel van de Gereformeerde Gemeenten wellicht nooit zo heel groot is geweest, totdat latere auteurs onder ons meer systematisch aandacht aan hem gingen besteden. Allereerst heb ik ten aanzien van Benthuizen één belangrijk feit ongenoemd gelaten wat niet had gemogen. Dat is dat ik als kleine jongen catechisatie kreeg uit het vragenboekje van Ledeboer. Daar heb ik goede herinneringen aan, en daarom is het een nalatigheid dit niet genoemd te hebben. Ik was echter meer gefocust op het spreken over Ledeboer, zoals ik dat in mijn jeugd gemist heb. Vervolgens blijkt uit reacties ook dat er regionaal heel andere herinneringen kunnen zijn. Er zijn dus ook plaatsen waar de herinnering aan Ledeboer zowel op de catechisatie als op de scholen heel goed was en goed is gebleven. Wellicht is het de moeite waard om daar een landelijk onderzoekje aan te wijden. Wie voelt zich geroepen?

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen