Dear old Bones

Brieven van Koningin Wilhelmina aan haar Engelse gouvernante Miss Elizabeth Saxton Winter

Emerentia van Heuven-van Nes

2013, Uitgeverij Thoth 288 blz., € 19,90

288 blz., € 19,90

ISBN 9789068 685985

‘My own very dearest Darling’ (Het Loo, 3 september 1897)

‘U weet hoe ik aan U denk op uw verjaardag en hoeveel liefs en goeds ik U zal toewensen! Ik hoop, Darling, dat het nieuwe jaar waaraan U begint, een in alle opzichten gelukkige en gezegende mag zijn en dat waar het laatste U droevige momenten bracht, het nieuwe gelukkige momenten zal brengen.’

Op 1 februari 1886 werd Elizabeth Saxton Winter (1857-1936) gouvernante van prinses Wilhelmina (1880-1962). Tot de belijdenis van Wilhelmina in 1896 bleef Miss Winter in dienst van het Koninklijk Huis. Na de belijdenis van de jonge koningin werd haar opvoeding als voltooid beschouwd. In 1890, na het overlijden van haar vader Willem III, werd Wilhelmina op tienjarige leeftijd koningin. Haar moeder Emma werd haar regentes en nam tot 1898 de regering voor Wilhelmina waar.

Miss Winter maakte Wilhelmina van heel dichtbij mee. Ze was aanwezig bij de privélessen van Wilhelmina, reisde mee naar bestemmingen in binnen- en buitenland en deelde alle dagelijkse beslommeringen van de prinses.

De opdracht die Miss Winter kreeg van koningin Emma was niet gering. “Ze moest ervoor zorgen dat Wilhelmina sterk en stoer zou worden en stevig in het leven zou leren staan.”(181).

De correspondentie met Miss Winter geeft een ontroerend en indringend beeld van een jeugd die gedomineerd werd door discipline. Wilhelmina had weinig contact met leeftijdsgenoten en ze voelde zich soms erg eenzaam. Spontane contacten met andere kinderen waren niet mogelijk, alle ontmoetingen werden geregisseerd.

Eigenzinnig

Tijdens haar vakanties in Engeland ontving Miss Winter talloze brieven van Wilhelmina. De correspondentie geeft een nauwkeurig beeld van het leven van de prinses. Dat Wilhelmina dol was op haar Engelse gouvernante blijkt uit de honderden brieven die ze schreef aan haar ‘dear old Bones’, vaak meerdere keren per week.

Aanvankelijk botste het wel eens tussen de eigenzinnige Wilhelmina en haar gouvernante, maar na haar belijdenis en het daaropvolgende vertrek van haar huisonderwijzeres besefte Wilhelmina steeds meer wat Miss Winter voor haar betekende, aldus Van Heuven in haar nawoord. In haar brief van 30 januari 1898 verheugt Wilhelmina zich op de overkomst van Miss Winter vanuit Engeland. ‘My very dearest Darling, Dank U heel hartelijk voor Uw lieve brief, die ik juist vandaag kreeg. Wij zouden het heel fijn vinden U hier te hebben. (…) Het zal heerlijk zijn een blik op u, Darling, te kunnen werpen; we zullen zoveel beter kunnen praten dan per brief; ik kijk er zo naar uit U hier te hebben (…).

Naast Miss Winter waren de Duitse en Engelse familieleden van Wilhelmina de personen met wie ze vertrouwelijk durfde te worden. (ze kreeg van familieleden het advies niet vertrouwelijk om te gaan met het personeel aan het Hof). Op 20 maart 1898 schreef ze: ‘Dank U heel hartelijk voor Uw brief die ik vanochtend kreeg. Maar voordat ik hem begin te beantwoorden, moet ik U eerst een groot nieuws vertellen, namelijk Moeder kreeg vanmorgen het nieuws dat mijn nicht Pauline zich verloofd heeft met prins Fritz Wied.’ Prinses Wilhelmina legde zich van jongs af aan toe op paardrijden en schilderen. Ze voegde regelmatig een tafereeltje van haar hand bij haar brieven. Daarnaast stuurde ze soms een foto mee, getuige de brief van 7 november 1897: ‘Ik stuur U mijn laatste foto. Ik denk dat het aardig zou zijn als U ze zou laten zien aan mijn tante van Wied.’

Openhartig

Wilhelmina is openhartig in haar brieven aan Miss Winter: ‘Ja , Darling, we hebben heel wat te doen gehad; zowel met de audiënties, de tandarts en de lessen zijn we erg bezig geweest. Ik heb de afgelopen week last gehad van een loopneus, net voor het concert, audiënties, tandarts, enz. Ik heb een neus gehad zo rond als een pruim en zo rood als een kers, lopende ogen, een open mond en een stem als een varken onder een hek! Ik moet er prachtig uitgezien hebben!!!!’

Na haar huwelijk met prins Hendrik werd de correspondentie minder frequent, maar de innige band met de gouvernante bleef. In 1933 bracht prinses Juliana een bezoek aan Miss Winter. Wilhelmina schreef: ‘’ik ben zo blij en dankbaar dat mijn kind U wat zonneschijn bracht door haar bezoek en direct nieuws over U kon vertellen.’ Ook Emma onderhield correspondentie met Miss Winter. Emma zag in haar de perfecte gouvernante, die liefdevol en met strakke hand de opvoeding van haar dochter ter hand zou nemen. Een saillant detail zijn de bedragen die Miss Winter na haar ontslag ontving van Emma, ter gelegenheid van haar verjaardag en Kerst (resp. 25 en 15 pond).

Aandoenlijk zijn de kinderbriefjes van Wilhelmina aan Miss Winter. Ze ondertekende haar epistels vaak met ‘Poekie’.

Wilhelmina hield van schaatsen en wintersport: ‘Dear Sweet, Ik heb vanmorgen geschaatst op het slootje achter de kas en vanmiddag op de grote vijvers. Julie is gevallen maar verschrikkelijk geplaagd.’ (14 december 1889). Ook is ze dol op haar poppenkinderen; hun belevenissen spelen een belangrijke rol in Wilhelmina’s kinderbrieven.

Wie de complete correspondentie wil lezen doet er goed aan dit boek aan te schaffen. De beloning is een unieke en indringende blik in het leven van prinses Wilhelmina.

Samensteller van het boek is Emerentia van Heuven-van Nes, oud-conservator van Paleis het Loo. Ze verrichte een gedegen studie en deed diepgaand bronnenonderzoek. Het boek is daarnaast prachtig geïllustreerd.

‘Dear old Bones’ is een regelrechte aanrader. Een monument, ontroerend en uniek!

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen