Johannes Coccejus: De Leer van het verbond en het testament van God. Vertaling van Dr. W.J. van Asselt en Drs. H.G. Renger, Kampen 1990. De Groot Goudriaan-Kampen, 430 blz. f. 97,50.

Uitgeverij De Groot Goudriaan-Kampen gaf een nieuwe vertaling uit van het beroemde en beruchte boek van de omstreden hoogleraar te Leiden Coccejus. Het is een lijvig, prachtig verzorgd boek van 430 pagina's. De vertaling van Coccejus' belangrijkste werk wordt voorafgegaan door een bondige inleiding van Dr. Van Asselt. Hij legt uit dat Coccejus een echte verbonds-theoloog was. Zijn hele denken wordt beheerst door het werkverbond en het genadeverbond.

Het boek bevat 650 korte paragrafen, wat het lezen ervan erg boeiend maakt. Coccejus biedt de stof als het ware aan in kleine brokjes. Deze paragrafen zijn onderverdeeld in 16 hoofdstukken, waarvan het eerste inzet met het verbond in het algemeen en het tweede handelt over het verbond der werken. Vervolgens zien we hoe Coccejus het werkverbond in vijf stappen meer en meer afgeschaft ziet worden. Deze "afschaffingen" zijn kenmerkend voor zijn leer. Het werkverbond verliest haar kracht door ie de zonde van Adam, 2e de barmhartigheid Gods in het genadeverbond, 3e de verkondiging van het Nieuwe Testament, 4e de lichamelijke dood van Gods kinderen en 5e de opstanding van het lichaam. Zo worden Gods kinderen dus uiteindelijk geheel verlost van de vloek, de eis en de kracht van het werkverbond.

Het hele boek wordt door deze afschaffingen beheerst. Het is de lijn van Coccejus' betoog. Tussendoor spreekt hij over de sacramenten, de kracht van het genadeverbond, de goederen van het Nieuwe Testament enz.

In de vijf "afschaffingen" ziet Coccejus er één als de meest beslissende, namelijk de derde: de komst van Christus in het vlees in het Nieuwe Testament. Eigenlijk is Coccejus' leer een behoorlijk vrije interpretatie en uitbreiding van Galaten 3. In dat hoofdstuk van Paulus' brief lezen we dat Gods Kerk voor de komst van Christus onder voogden en verzorgers was gesteld en als onmondig kind geen beheer kon uitoefenen over de erfenis tot de tijd van de vader gesteld. Om dat hoofdstuk heeft Coccejus zijn theologisch denken gebreid.

De werkelijk gereformeerde theologie is Coccejus in deze leer niet gevolgd. Het is teveel gegrond op eigen fantasie en niet op grond van de Schrift. Onze vaderen spraken wel over de bedelingen van het genadeverbond. Daarin wilden zij wel mee. Het werkverbond is echter verbroken met de zondeval, al bleef de eis van het werkverbond gehandhaafd. En het genadeverbond openbaarde zich wel al duidelijker, maar van een verdere afschaffing van het werkverbond in het voordeel van het genadeverbond kon geen sprake zijn. De leer van Coccejus heeft helaas ook allerlei gevolgen gehad voor de opvatting van de tien geboden en voor de leer van de rechtvaardigmaking. Werden Gods kinderen in het Oude Testament op een andere manier de zonden vergeven? Zag de Heere in het Oude Testament de zonde door de vingers? En wat is de plaats van de verkiezing in dit geheel? Er is heel wat twist veroorzaakt door Coccejus' nieuwigheden!

Wie dit boek leest doet er goed aan zich eerst voor te bereiden en zich rekenschap te geven over vragen van verkiezing en vergeving van zonden. Overigens is er best wat goeds te lezen in dit boek. Met de klassieke verbondstheologie houdt Coccejus er aan vast dat het verbond der genade krachtdadig is en dus onder de beheersing van de verkiezing staat. Er zijn immers kinderen des vleses en kinderen der belofte. De kinderen der belofte zijn degenen over wie het ten diepste gaat. Van een drieverbondenleer, die Arminius zelfs in de Heidelberger heeft willen lezen is geen sprake.

Meliskerke,

ds. P. van Ruitenburg.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen