Hervorming en Halloween

Langs de deur

De eerste groep – Als bedelaars trekt een groepje zingende koorknapen door de straten van Eisenach. Zo nu en dan staat het groepje stil voor een deur, in de hoop dat deze geopend wordt en ze wat voor hun levensonderhoud krijgen. Op deze wijze zou de jonge Maarten Luther vanwege zijn prachtig klinkende stem in contact gekomen zijn met de rijke familie Cotta. Mevrouw Cotta vat een diepe genegenheid op voor de jonge student. Zij zorgt voor onderdak en levensonderhoud, zodat Maarten zich daar niet meer druk over hoeft te maken. Zou Ursula Cotta aangevoeld hebben dat ze een student onderhield die later door God als middel gebruikt zou worden om het licht van Gods Woord weer op de kansels en in de harten te plaatsen? Het licht, dat met kracht het duister van toenemende Roomse afgoderij aan het licht bracht? Het hemelse licht om de ogen te openen voor het bedrog van een prediking waarin vreselijke voorstellingen van de hel werden gebruikt om de mensen tot zogenaamde goede werken te brengen? Goede werken die vooral leidden tot goede inkomsten voor de geestelijkheid? Ze heeft waarschijnlijk onwetend de deur geopend voor een student die later de gesloten deur van Gods Woord heeft mogen openen. En niet lang na zijn laatste geschreven woorden (‘Wij zijn bedelaars. Dat is waar.’) mocht hij door de deur van de eeuwige zaligheid ingaan.

De tweede groep – Op allerlei manieren verkleed trekt een groepje kinderen van deur tot deur. De huizen zijn versierd met uitgeholde pompoenen, waarin lichtjes branden die het pompoenengezicht iets spookachtigs geven. Als een bewoner de deur opendoet, krijgt die de keuze uit trick or treat: de kinderen halen een plagerijtje uit of de bewoner geeft een traktatie. Op deze wijze is Halloween (spreek uit: Hellowien) in Ierland, Engeland, de VS en Canada als kinderfeest ontstaan. De naam komt van het Engelse woord voor ‘Allerheiligen’, een RKfeest op 1 november. Halloween wordt gehouden op de avond van 31 oktober. Halloween is voortgekomen uit het Keltische feest Samhain, als variant op oudejaarsdag. De oogst en het vee was binnengehaald. Grote vreugdevuren werden aangestoken en er werden waarschijnlijk mensen geofferd. De ‘deur’ naar de onderwereld zou een klein stukje openstaan, zodat feeën, demonen en zielen van gestorvenen naar de wereld konden komen. Om demonen af te schrikken verkleedde men zich. De vermenging met Allerheiligen (1 november) en Aller ­ zielen (2 november) zou plaatsgevonden hebben na de komst van zendelingen in het Ierse en Britse gebied. De Keltische kinderen haalden huis aan huis hout voor de vreugdevuren op. Later bakten ‘christenen’ zogenaamde zielenkoeken. Iedere door de kinderen verzamelde koek was een teken van de verlossing van een ziel die bevrijd werd uit het vagevuur en naar de hemel ging. Immigranten uit Ierland en Schotland hebben het feest naar Amerika meegenomen, vanwaar het verspreid is en tenslotte ook overgewaaid is naar andere delen van de wereld. Het feest is ook deels vergelijkbaar met het Mexicaanse Día de los Muertos, de Dag van de Doden, die op 1 november wordt gevierd. 1

Ook in Nederland is dit ‘feest’ niet meer weg te denken. Via onderwijsbladen worden tips gegeven voor ‘heerlijke en spookachtige snacks’, zoals het klaarmaken van een ‘broodje afgehakte vinger’. Het wordt een ‘leuk voorbeeld’ genoemd… Het is inmiddels zover dat het ‘normaal’ is om tijdens Halloween (we schrijven het met huiver) afschrikwekkend gekleed te gaan als zombie (een soort levend lijk), als duivel of als een of ander horrorfiguur. De deur naar de afgrond staat tijdens Halloween wijd open …

Grotere tegenstelling lijkt niet denkbaar te zijn: Hervormingsdag en Halloween.

Van de duisternis naar het licht

De tijd van de middeleeuwen (500-1500 na Chr.) was een donkere tijd. Menselijke inzettingen hadden Gods Woord van de kansels en uit de huizen en harten verdreven. Verering van Maria, heiligen en relikwieën stonden het eren van God in de weg als hoge gebouwen die het licht van de zon onderscheppen. Het was als voor de eerste scheppingsdag: Duisternis was op de afgrond (Gen. 1:2b). Zoals een bliksem inslag in het hart van Luther toesloeg, zo sloegen de 95 stellingen, die hij op 31 oktober 1517 op de deur van de slotkapel van Wittenberg hamerde, in als een bliksemslag. Het was de avond vóór Allerheiligen. Die dag heet in het Engels ‘All Hallows Eve’, en is eerst verbasterd tot Hallow-e’en en later tot Halloween. Met kracht drong het licht door in de harten, aangestoken en verbreid door de Heilige Geest. De gebeden aller heiligen (hiermee kunnen de gebeden van de martelaren bedoeld worden, zie kanttek. 7 bij Openb. 8:3) kregen meer waarde en deden meer kracht dan het feest van Allerheiligen. Het licht kwam weer op de kandelaar (Luk. 11:33). Christus werd als de Deur der schapen weer in het middelpunt gesteld. Het ‘Licht der wereld’ (Joh. 12:46) werd weer voluit gepredikt, waarmee uit veler harten de duisternis werd verdreven.

De uiterlijke reformatie begint als het goed is met een reformatie van hart en leven. Voorbeelden daarvan zijn de reformaties onder de koningen Asa, Hizkía en Josía. Over de reformatie ten tijde van Hizkía lezen we dat de koning en het volk zich verblijdden over ‘de goede genegenheid’ die ze van God hadden ontvangen om te reformeren, waardoor de reformatie van de tempel en de tempeldienst spoedig, naar wens en buiten alle verwachting plaatsvond (2 Kron. 29:36 en kanttek. 65). Reformatie is eigenlijk altijd een terug keer naar de bron, waarvan het water zuiverder is dan de stroom die volgt. Reformatie gaat daarom ook altijd tegen de stroom, tegen de tijdgeest in. Reformatie betekent dan ook een doorgaande strijd. Een strijd die alleen met geestelijke wapens gevoerd kan worden.

Van het licht naar de duisternis

We leven nu echter in een tijd dat het lijkt alsof satan met zijn ‘hervorming’ bezig is, of beter gezegd zijn ‘vervorming’: een terugkeer tot zijn beeld en dienst. Een kinderfeest verwordt in zijn hand tot een aanbiddingsfeest van duistere machten. De Heilige en het heilige worden op grove wijze onteerd. Dat gebeurt echter niet alleen buiten de kerk. Integendeel. Hebben we als kerkmensen daarin niet de hand in eigen boezem te steken? Laten we kerk- en oudvaders als Augustinus, Luther, Calvijn, Van der Groe en Smytegelt blijvend hoogachten, maar als we hen en onze godzalige voorouders niet volgen door in ware godsvreze te leven, dan dreigen we terug te keren naar de tijden van voor de Reformatie.

Want ook als we verstarren in een uitwendige godsdienst en in de prediking, dreigt de duisternis. Het gevaar is zo groot dat Christus als de Deur der schapen in de schaduw van een vormelijke en geesteloze godsdienst en de snel om zich heen grijpende wereldgelijkvormigheid terecht komt. De 17^e -eeuwse Johannes Hoornbeeck zei dat iedere echt gereformeerde ook een reformerende is. Daarmee bedoelde hij dat er sprake moet zijn van een doorgaande reformatie in hart en leven. Dat zijn middelen om verduistering en verstarring tegen te gaan. Denk aan wat gebeurde tijdens de genoemde reformaties door de koningen van Juda.

Het feest aller heiligen

Als het licht van Gods Woord, het Licht der wereld, met kracht schijnt in de harten en op de kansels, dan wordt de herdenking van de Hervorming een feestdag ‘aller heiligen’. Dan kan aan de deuren en op alle plaatsen niet gezwegen worden, maar zal met Paulus ingestemd worden: Mij, den allerminste van al de heiligen, is deze genade gegeven, om onder de heidenen door het Evangelie te verkondigen den onnaspeurlijken rijkdom van Christus, en allen te verlichten (Éf. 3:8 en 9a). Daar, waar nooit meer gereformeerd hoeft te worden, mogen de ‘bedelaar’ Luther en Paulus, die zichzelf waarnam als de allerminste van al de heiligen, samen hun ‘Reformator’ groot maken. Eeuwig en storeloos.

Noot 1. https://isgeschiedenis.nl/nieuws/

1. https://isgeschiedenis.nl/nieuws/ oorsprong-van-halloween.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen