Huiselijk geweld

Het gezin heet in de Bijbel een fundamentsteen. Het belang van deze kleine intieme wereld kan niet licht overschat worden als we beseffen dat zij de samenleving draagt. In het gezin leren we het ABC spellen van elementaire normen en waarden. Liefde, respect, geduld, zelfverloochening en discipline worden daar bijgebracht en voorgeleefd. Jammer genoeg staat dit ideaal vaak haaks op de werkelijkheid.

Vele vormen
Uit een groot Intomartonderzoek uit 1997 bleek maar liefst 45 procent van de ondervraagden ervaring te hebben met vormen van huiselijk geweld. En dat ondanks de filosofische idee dat de samenleving evolueert naar steeds humaner. Laat het waar zijn dat werken met en interpreteren van cijfers een hachelijke onderneming is, blijft staan dat de vele feiten er niet om liegen. Huiselijk geweld kent verschillende verschijningsvormen. We beperken ons hier tot escalaties in het huwelijk. Hoewel: geweld begint niet zelden al in de verkerings- c.q. verlovingstijd, en dan gaat het niet eens alleen over gedwongen seks. Wat is huiselijk geweld? In zijn algemeenheid kan gesteld worden dat het gaat om grensoverschrijdend gedrag, zowel psychisch als fysiek. Het eerste vindt plaats op verbaal en non-verbaal niveau: schelden, intimideren, gezichten trekken, gebaren maken, met spullen smijten enzovoorts. Het tweede spreekt voor zich: er wordt geduwd, getrokken, gemept, geschopt en gestompt. Huiselijk geweld komt voor in alle rangen en standen van de samenleving, onder hoog- en laagopgeleiden en zelfs onder kerkelijk meelevende mensen.

Verband
Er lijkt verband te bestaan tussen geweld waarmee men ‘vertrouwd’ raakte in het ouderlijk huis en geweld dat men vervolgens zelf ontwikkelt. Geweld wordt dan gekopieerd en ingevoegd in een eigen gedragsrepertoire. De weg die het volgt is die van de neergaande spiraal. Het gaat van kwaad naar erger. Geweld is een geluksvernietiger, laat dat duidelijk zijn. Het maakt veel stuk en veroorzaakt schade die lang niet altijd te herstellen is. Bovendien gaat het in tegen de wet, vooral tegen de heilzame wet van God. Wie naar oorzaken zoekt, mag niet voorbijgaan aan de invloed van psychopathologie. Er kunnen mentale stoornissen zijn of een (antisociale) persoonlijkheidsstoornis. Maar ook alcohol en drugs kunnen uitlokkers, zo niet een motor zijn voor geweld. Hetzelfde geldt van stress, hoge werkdruk, vermoeidheid, lawaai, ziekte en fi nanciële problemen. Ook na de komst van kinderen kan er veel misgaan. Een evenwicht raakte verstoord; het levensritme kwam in onbalans. Er hoeft dan nog maar weinig te gebeuren of er is kortsluiting. Er lijkt ook een relatie te zijn tussen misbruik in de jeugd en het ontwikkelen van geweld op latere leeftijd. Men kan zich ten slotte ook nog afvragen wat de invloed is van een lage frustratietolerantie, geringe zelfdiscipline en het vermeende recht op snelle behoeftebevrediging onder naoorlogse generaties. Ook het prestatie- en competitiegericht denken dat sterk aanwezig is in de samenleving kan als een ‘trigger’ werken in het huwelijk. Jaloezie en frustratie doen de rest. De spanning loopt op. Er worden verwijten en diskwalificerende opmerkingen gemaakt, net zo lang totdat de eerste klap valt. Daarmee is een nieuwe fase aangebroken, namelijk die van angst en schaamte. Een fundamenteel vertrouwen is geschonden. Beide partners zijn nu gedesillusioneerd. Zijn er kinderen? Zo ja, dan groeien zij op in een onveilige omgeving met gevolgen die zich vooral op termijn zullen openbaren. Vooral kinderen die getuigen zijn van huiselijke wreedheden lopen niet alleen meer kans zelf klappen te krijgen (vooral wanneer zij tussen de rivaliserende ouders inspringen) maar de mogelijkheid dat zij psychosociale - en gedragsproblemen ontwikkelen is niet denkbeeldig.

Oplossing?
Is het niet beter dat de huwelijkspartners nu maar zo snel mogelijk een punt achter hun relatie zetten? Is dat de oplossing? Stopt daarmee ook het geweld? Of gaat het daarna onverminderd door over alimentatie, bezit, huis en kinderen? Huiselijk geweld kan stoppen. Gederailleerde relaties zijn weer op de rails te krijgen. Het pastoraat kan daaraan bijdragen. De dynamiek van huiselijk geweld is overigens dermate complex dat adequate deskundige hulp niet gemist kan worden. Belangrijk is inzicht te hebben in de processen die spelen en hoe de weg van reparatie gevonden moet worden. Het minste dat het pastoraat kan doen is aandringen op therapie en stimuleren tot therapietrouw. Laatdunkende opmerkingen over ‘een therapeutische samenleving’ getuigen van onderschatten van de ernst van de situatie. Men doet dan niet wat zijn hand vindt om te doen. Therapeut en pastor, cq. ouderling of vertrouwenspersoon uit de gemeente, hebben wel ieder een eigen verantwoordelijkheid. Kennis en inzichten kunnen uitgewisseld en gedeeld worden en zo dienstbaar gesteld aan de poging tot heling. Binnen de gemeente is vaak veel bekend over achtergrond en levensgeschiedenis van het gezin in nood. Enige ‘biografische kennis’ kan verhelderend werken. Begrijpen is overigens niet hetzelfde als de status quo aanvaarden, of de ander excuseren. Vooropgesteld dient te worden dat in ieder geval het fysieke geweld onmiddellijk stopt.

Geen partij kiezen
Wie als pastor, ouderling en/of hulpverlener betrokken raakt bij de impact van huiselijk geweld, kan diep onder de indruk raken, zo niet geschokt, verbijsterd en innerlijk verontwaardigd worden over wat gehoord en gezien wordt. Het getuigt van professionaliteit om zich niet op sleeptouw te laten nemen door vooroordelen en door gevoelens van sympathie en antipathie. Een van de klippen is de neiging de vrouw als slachtoffer te zien. Zij is ‘immers’ de zwakste partij. Fysiek mag dat veelal – niet altijd – opgaan, verbaal zeker niet. Vrouwen willen nog weleens blijven praten. Ook als de man zich terugtrekt. Er zijn vrouwen die hun man met ‘redelijke’ argumenten ‘achtervolgen’ of de draad van het betoog weer oppakken zodra hij terugkomt. Dat is het moment waarvan mannen later nog weleens zeggen: ‘Toen werd het zwart voor m’n ogen. Er kwam een waas en er vielen klappen.’ Geweld tussen gehuwden wordt uit schaamte zolang mogelijk binnenshuis gehouden. Er is moed voor nodig dit stilzwijgen te doorbreken, zowel voor de betrokkenen als voor de omgeving die er weet van heeft. Iedere dag dat geweld opnieuw kansen krijgt. is er een te veel. Belangrijk is dat daders en slachtoffers betrokkenheid ervaren en geen veroordeling.

---
Handvatten
• Emotioneel, fysiek, seksueel geweld treedt soms al in de verkeringstijd op.
• Geweld maakt in toenemende mate deel uit van de samenleving.
• Het is voor veel mensen een manier van communiceren, een methode om de ander te bereiken.
• Huiselijk geweld kan voortvloeien uit angst door de ander verlaten te worden.
• Van het mishandelen van dieren naar mensen (gezinsleden) is een kleine stap.
• Daders hebben vaak een traumatische voorgeschiedenis.
• Huiselijk geweld is eerder structureel dan incidenteel.
• Een patroon waarin beide partners betrokken zijn, is dat van uitlokken en reageren.
• Geweld moet onmiddellijk stoppen.
• De veiligheid van ieder gezinslid moet vooropstaan. Soms is het om die reden verstandiger dat man en vrouw (voorlopig) niet langer onder eenzelfde dak wonen.
• Daders hebben er belang bij niet ontmaskerd te worden; slachtoffers denken baat te hebben bij verzwijgen van geweld.
• Therapie is nodig om aan de onderliggende problemen te werken.
• Mannen zijn dikwijls minder gemotiveerd voor hulpverlening dan vrouwen.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen