MAN MET VERGROOTGLAS

Op donderdag 3 november inaugureerde prof.dr. W.H.Th. Moehn als bijzonder hoogleraar ‘Geschiedenis van het gereformeerd protestantisme’ vanwege de Gereformeerde Bond aan de PThU in Amsterdam met een rede onder de titel ‘Focus op de kerkvaders. Guido de Brès’ (ca. 1522-1567) theologische scholing in de vroegmoderne tijd’. Deze oratie is het begin van een veelbelovend programma.

EERSTE OFFICIËLE COLLEGE

In zijn eerste officiële college – want dat is zo’n inaugurele rede toch eigenlijk – wilde dr. Moehn zoals hij zelf zegt ‘op zoek gaan naar een antwoord op de vraag wie de theoloog is die schuilgaat achter het anonieme geschrift, hoe hij zich theologisch bekwaamd heeft en op welke wijze hij voorafgaand aan het schrijven van zijn geloofsbelijdenis reeds van zich heeft laten horen in zijn eerste boek, Le baston de la foy chrestienne.’ Dat is een vrij grote klus om in de duur van een college – 45 minuten – te klaren, maar dr. Moehn bleek er wel toe in staat.

Na een beknopt biografisch overzicht van de vader van ‘onze’ Nederlandse Geloofsbelijdenis richtte de nieuwe hoogleraar zich op De Brès’ werk Le baston de foy en dan met name op de teksten over het heilig avondmaal. Het genoemde werk betekent letterlijk ‘De stok (staf) van het geloof’, maar volgens Moehn had ‘baston’ voor De Brès vooral de betekenis van ‘wapen’ zoals een handwapen of een zwaard. Hij komt tot deze keuze, omdat De Brès Le baston bedoelde als een boek waarin hij rekenschap aflegt van zijn eigen geloof: ‘Als ik dit boek, waarin niets van mijzelf, maar alles van de ouden is, aan deze vijanden van de vaderen aanbied als belijdenis van mijn geloof, dan twijfel ik er niet aan of ik word als een boosaardige ketter veroordeeld om levend verbrand te worden.’
De Brès schrijft zijn boek voor gemeenteleden, zodat zij daarmee een wapen in handen hebben, wanneer zij zich voor de Inquisitie moeten verantwoorden. Dr. Moehn wees zijn hoorders – en via de gedrukte versie ook zijn lezers – er duidelijk op te beseffen in welk een gevaarlijke en moeilijke tijd De Brès leefde en werkte. Onze tijd kent in Nederland gelukkig geen inquisitie of andere vervolging, maar de noodzaak ons geloof te verdedigen en te verantwoorden is er niet minder om en daarmee is ook de relevantie van de geschriften van De Brès duidelijk.

BRONNEN

Moehn vergeleek zijn manier van werken met die van iemand die met een vergrootglas te werk gaat. Een speurder dus die precies wil weten hoe het in elkaar zit en zo deed hij dat ook bij De Brès. Waar haalde deze man zijn informatie precies vandaan? Welke werken van theologen voor hem heeft hij gebruikt? En welke edities? En wat levert nu zo’n onderzoek naar de bronnen van Le baston op?

Het antwoord dat dr. Moehn op deze vragen gaf, was dat De Brès weliswaar een boek van een tijdgenoot veel heeft gebruikt, maar dat hij het meeste toch uit een veelheid van andere werken heeft gehaald. Dit laat zien hoe belezen De Brès was, maar ook hoe gemakkelijk en onbekommerd hij van een lange en brede traditie gebruik maakte. Van ruim 300 citaten (= 68 procent) heeft dr. Moehn kunnen achterhalen bij welke contemporaine auteur De Brès het citaat gevonden heeft. Hij gaf aan dat de nauwkeurigheid waarmee De Brès zijn bronnen citeert, daarbij zeer geholpen heeft.

DIGITALE MIDDELEN

Met gebruikmaking van het onvoorstelbaar vele materiaal dat digitaal beschikbaar is, heeft dr. Moehn zo heel veel terug kunnen vinden. Voorgaande generaties onderzoekers konden over dit soort digitale middelen niet beschikken, maar nu wij dat wel kunnen, moeten we er zeker gebruik van maken. Samen met zijn collega prof. Erik de Boer is prof. Moehn bezig een nieuwe editie van Le baston voor digitale publicatie klaar te maken en volgens hem zal die editie in 2017 toegankelijk zijn.

TOEKOMST

Prof. Moehn refereerde aan zijn opdracht ‘de bronnen van het gereformeerd protestantisme (nader) te ontsluiten en daarmee de gereformeerde traditie vruchtbaar te maken voor actuele vraagstukken in theologie en kerk’. Dat is een mooie, maar zeker geen eenvoudige opdracht. Toch heb ik er vanuit deze oratie en vooral vanuit mijn kennis van Moehns persoon en werk geen twijfel over dat hij onder de zegen van de HEERE heel vruchtbaar aan deze opdracht zal werken.

Dr. H.J. Selderhuis is hoogleraar Kerkgeschiedenis en Kerkrecht aan de Theologische Universiteit van de Christelijke Gereformeerde Kerken te Apeldoorn.

De oratie van prof. Moehn is te downloaden via www.pthu.nl.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen