Ethische bedrijfscode is hard nodig

RMU komt met gedragscode

door drs. B. Mateboer

De belangstelling voor een ethische bedrijfscode in Nederland is sterk groeiende. Had in 1991 nog maar 22 procent van de ondernemingen een code; vorig jaar was dat 38 procent. In een bedrijfscode wordt het gewenste gedrag beschreven voor aspecten als informatieverstrekking, collegialiteit, muziek, kleding, agressie, ongewenste intimiteiten, integriteit, etc. Volgens een van de inleiders tijdens de bijeenkomst, dr. S.P. Kaptein, adviseur bij KPMG Ethics & Integrity, is die toename een antwoord op de secularisatie. Doordat de samenleving de normen van de Bijbel aan de kant heeft geschoven, is er een zoektocht ontstaan naar ethiek. Men beseft dat men normen nodig heeft om met elkaar om te gaan. Kaptein: "Mensen vragen zich af: wat kunnen we van elkaar verwachten." In Nederland heeft bijvoorbeeld ook de KEMA, het Arnhemse keuringsinstituut een integriteitscode ontwikkelt, die warm wordt aanbevolen in de CAO voor gemeenteambtenaren.

Christelijke ondernemers hebben als het goed is de normen van de Bijbel nog lang niet losgelaten, maar ook voor hen is een ethische bedrijfscode een heel goed hulpmiddel. "Het helpt hen zich bewust te worden welke normen ze eigenlijk hanteren", aldus J. Visser, coördinator RMU Werkgevers en een van de opstellers van de RMU-code. "De code is geen vervanging van het eigen geweten, maar zorgt wel voor een omtuining."

Christen-zijn

De RMU is tot de opstelling van de blauwdruk voor een ethische bedrijfscode gekomen omdat er vraag naar was. Volgens RMU-directeur R Schalk leven er bij de RMU leden veel vragen over de principiële kant van het christen zijn in de samenleving. Dus ook over de vraag hoe een bedrijf met zijn klanten en met zijn werknemers omgaat en hoe collega's met elkaar omgaan. "Mensen zoeken toerusting en begeleiding om hun plaats in de maatschappij te bepalen" aldus Schalk. Als grondslag voor de bedrijfscode heeft de RMU de Bijbel genomen. Ook voor het ondernemen en alles wat daarmee samenhangt, reikt Gods Woord duidelijke bouwstenen aan.

Op grond hiervan zijn gedragsregels opgesteld voor zeven onderwerpen: de onderneming en de maatschappij; de onderneming en het omgaan met financiële middelen; collega's onderling; onderneming en haar medewerkers; werving en selectie van medewerkers; de onderneming en haar klanten; de onderneming en externe contacten. De bedrijfsethiek berust binnen een onderneming op de gemeenschappelijke normen en waarden van de mensen die daar werken. De RMU wil er de nadruk op leggen dat wat haar betreft de Bijbelse grondbeginselen het laatste woord hebben in de code. Dit is ook zo in de code verwoord. Met de code heeft de RMU een voorbeeld gegeven hoe vanuit Bijbelse notities praktische gedragsregels op te stellen zijn. De code wil als voorbeeld dienen. Voor het opstellen van een code kan^ een onderneming het beste een projectgroep instellen die bestaat uit directie, management en vertegenwoordigers van de verschillende onderdelen van de organisatie. De

projectgroep moet inventariseren welke ethische knelpunten de medewerkers in hun werk ervaren en een antwoord geven op de vraag welk grondbeginsel in zo'n situatie de voorrang heeft.

Breed draagvlak

Tijdens de RMU-bijeenkomst ging de heer A. Bosman, projectleider bedrijfscode Jansen MI Consultants, in op de totstandkoming van de bedrijfscode bij Jansen MI. Het bedrijfis vijfjaar geleden gestart en uitgegroeid van 20 naar 100 mede-

werkers. Doordat er in toenemende mate niet-christelijke werknemers werden aangenomen, nam de behoefte toe aan een antwoord op vragen als: werken we wel of niet op zondag? Welke klanten bedienen we wel of niet, bijvoorbeeld wapenindustrie, sexindustrie? Er is een klankbordgroep gevormd die driekwart jaar heeft besteed aan het opstellen van een code, onder andere aan de hand van interviews die met een groot aantal werknemers is gehouden. Bosman benadrukte het belang om het gehele bedrijf erbij te betrekken.

Een bedrij fscode moet volgens de RMU behoorlijk ver gaan. Het ethische standpunt van een organisatie ten opzichte van de samenleving noet erin worden verwoord. Maar jedrijfsethiek gaat verder dan het heel algemeen vaststellen dat er principes als loyaliteit, integriteit en vertrouwen moeten gelden. Het gaat ook om het positie kiezen in heel fundamentele en praktische zaken als het werken op zondag en het investeren in landen waar mensenrechten worden geschonden. En het antwoord geven op de vraag hoe hoog de waarde mag zijn van een relatiegeschenk.

Stimuleren en controleren

Het zwakke punt van veel ethische bedrijfscodes is dat er meestal geen consequenties worden verbonden aan het niet naleven van de code.

Daarom is het de taak van het management erop te letten of de code consequent wordt uitgevoerd. Het management moet allereerst zelf het goede voorbeeld geven, stimulerend maar zonodig ook corrigerend optreden. Een groot bedrijf als Shell laat de naleving van zijn code ieder jaar controleren door de Ethics & Integrity afdeling van KPMG waar dr. Kaptein voor werkt. Shell stelt in zijn code ook eisen aan de toeleveranciers. Op grond van de rapporten van KPMG beëindigde Shell vorig jaar de banden met tachtig bedrijven: zij hielden zich niet aan de eisen die Shell in zijn gedragscode stelt. Ook intern heeft het niet naleven van de code ernstige consequenties.' Een gedragscode is volgens H. de Pagter, voorzitter van RMU Werkgevers, de uiting van een stukje zorg voor elkaar. "We moeten erkennen dat in het zakenleven verleidingen op de loer hggen, " zo zei hij. "Een gedragscode kan een voorafgaand verdedigingsmiddel zijn tegen verkeerd gedrag. In dit opzicht zijn wij in het zakenleven onze broeders hoeder."

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen