Een nachtegaaltje in je hoofd

Het is begin 2007. Opeens zit er in mijn rechteroor een geluid dat daar niet hoort. Hoe noem je zoiets? Is het een ruis, een suis, een brom, een piep, een snerpende fluit of is het nog iets anders? Het is in elk geval: lawaai. Na twee maanden stel ik vast: dit is niet normaal. De huisarts blijkt het evenmin normaal te vinden, hij stuurt me in elk geval door naar de kno-arts in het ziekenhuis. Die heeft verstand van kelen, neuzen en oren, en dus ook van mijn rechteroor en van datgene wat daar niet hoort: lawaai. De keel-, neus- en oorarts weet wel wat ik mankeer. „U hebt tinnitus. Ookweloorsuizen genoemd.” O, tinnitus. Hoe kom ik daaraan, dokter? En hoe kom ik daar weer vanaf? Het eerste blijkt lastig te zeggen. Hoe komt een gewoon mens aan tinnitus? Tinnitus kan veroorzaakt worden door hoge bloeddruk, door stress en door gehoorschade, doceert de kno-arts. Zulke dingen dus. Heb ik hoge bloeddruk? Valt nogal mee. Heb ik dan stress? Het lijkt me lastig vast te stellen wanneer je nu precies wel of geen stress ervaart. Maar goed, het leven is best spannend, snel en ingewikkeld, vind ik vaak. De rust is hier ver te zoeken, wist Marnix van Sint-Aldegonde al. Maar Marnix wist nog meer: „De rust is aan géne zijde, niet aan déze zijde.” Maar goed, dat voert nu even te ver.

Tinnitus kan dus -in de derde plaatszegt de kno-dokter in zijn ziekenhuisspreekkamer, ook nog veroorzaakt worden door gehoorschade. O ja, natuurlijk, dat gaat over die stoere jongens die met opgevoerde zwarte Golfjes over de Veluwse wegen scheuren, met grote speakers in de achterbak, waaruit een heleboel herrie komt. Hoe meer herrie, hoe beter. En hoe meer herrie uit de achterbak, hoe groter straks het tinnitusprobleem. Geheid waar.

Maar nee, ik rijd wel in een zwarte Golf, maar zonder grote speakers erin. Zoals diestoertjes op de Veluwe, zo ben ik niet. Mijn algehele devies is: geen herrie, geen lawaai graag. Hooguit eens van een groot kerkorgel, als de organist alles uit de kast trekt en een symfonie van Louis Vierne langs de gewelven kwakt.

Ja, dat is fantastisch, als de kerk boordevol met geluid zit. Maar zou je van Vierne echt tinnitus kunnen krijgen? De kno-arts heeft nog nooit van Vierne gehoord en kan dit dus ook niet weten.

Misschien heb ik mijzelf blootgesteld aan „creatief lawaai”, probeert de arts nog voorzichtig. Ben ik op een muziekfestival of een popconcert geweest, of op zaterdagnacht wezen stappen en te lang in de disco blijven hangen? Nee, dokter, ook dat kan het niet zijn.

We komen er niet uit. De oorzaak van tinnitus is onbekend, in mijn geval dan. Oorspecialisten tasten in het duister, zoeken de oorzaak in spanningen, traumatische ervaringen, oververmoeidheid, ouderdomsdoofheid of depressiviteit. Ook sommige medicijnen zouden tinnitus kunnen veroorzaken. Het zijn slechts veronderstellingen. Kortom, de medische wetenschap weet hier geen raad. Tweede vraag was: Hoe kom ik er weer van af, dokter? Dat blijkt ook lastig. De medische oorzaak van tinnitus is onduidelijk. En dus is de behandeling ervan ook onduidelijk. Een therapie is er niet voor en een pilletje ook niet. Hoewel, glimlachend zegt de kno-arts nog: „Komt u over tien jaar nog eens terug. Misschien hebben we er dán een pilletje voor gevonden.” Hij glimlacht op z’n allervriendelijkst. Hij meent er niks van.

Ik mag wel gaan, zegt de kno-dokter. O ja, en ik moet maar doen, zegt hij nog, alsof ik een nachtegaaltje in mijn oor heb. „Probeert u er vriendelijk mee om te gaan, probeer er vertrouwd mee te raken, doe alsof het iets is wat echt bij u hoort, iets aangenaams.”

VEEL SLACHTOFFERS

Er is nog één troost. Ik ben niet de enige die lawaai in zijn hoofd heeft. Bijna één op de tien Nederlanders blijkt tinnitus te hebben, volgens een in 2018 uitgebracht rapport. Zo’n 170.000 Nederlanders lijden ook aan herrie in het oor. En hun aantal groeit. De problematiek doet zich het meest voor in de grote steden. Veel minder dan bij ons dus, in een klein dorp op de Veluwe, met amper duizend inwoners. Misschien ben ik wel de enige stumper in ons dorp die dit heeft.

Trouwens: hoe hard gaat zo’n ruis- of bromtoon? Best hard. Als een groot kerkorgel alle registers opentrekt, gaat mijn nachtegaaltje er nog luid fluitend overheen. Als op zondagochtend 500 mensen zich schrap zetten in de bank om luidkeels een lofpsalm aan te heffen, zingt mijn vogeltje echt nog een stuk harder. Er zijn tinnituslijders die zeggen een vliegtuigmotor te horen, of een loeihard stationair draaiende diesel. Dat is toch best heftig.

Op welke momenten van de dag hoor ik het? Het is er altijd, zeven dagen lang, 24 uur per dag, ook al zijn er ook vele momenten op een dag dat ik me er niet echt bewust van ben. Dat scheelt dan weer.

PANIEK EN WANHOOP

Veel mensen met tinnitus zijn er soms wanhopig van, lees ik hier en daar. Sommigen krijgen paniekaanvallen, raken erdoor in de ziektewet, moeten hun baan opzeggen, worden levensmoe, of plegen zelfs suïcide. Daar kan ik mij dan weer niets bij voorstellen. Dan moet het nachtegaaltje bij die andere lijders wel heel erg tekeergaan.

Zou er nu werkelijk niets zijn wat het nachtegaaltje het zwijgen oplegt? De een zegt dat zogeheten Tone-tablet-ten helpen. Die zouden werken op de gehoorzenuw van het binnenoor, waardoor de balans in het oor wordt hersteld en de piep minder wordt of zelfs verdwijnt. Bij mij niet, dus. Een ander probeert het met gehoorbescherming, maar dat is onzin, want de tinnitus komt niet van buiten, maar zit vanbinnen. Er valt aan de buitenkant dus niets te beschermen. Ook acupunctuur, een psycholoog en cognitieve gedragstherapie schijnen niet te helpen. Er zijn zelfs mensen met tinnitus die hun gehoorzenuw lieten doorsnijden. Ze werden acuut stokdoof, maar de oren suisden nog net als voorheen. Anderen slikken kalmerende middelen of antidepressiva, ook al tevergeefs.

ANTWERPEN EN ARNHEM

Ik heb de indruk datje van oorsuizen chronisch vermoeid raakt, datje er suf en slaperig van wordt. Maar ik geef nog niet op.

Het Universitair Ziekenhuis Antwerpen beschikt over een tinnituskliniek waar tinnituslijders uit half Europa in behandeling zijn. Ik besluit daarheen te gaan, acht keer een halve dag. In Antwerpen zoeken ze naar afwijkingen tussen de hersenschors en het slakkenhuis. Er wordt geëxperimenteerd en geprobeerd, maar helaas, alles is vergeefs. „Meneer, u kunt wel gaan.”

In Arnhem vind ik nog een therapeut die in een garagebox achter zijn huis iets nieuws probeert. Hij heeft heel andere ideeën over tinnitus dan de mensen in Antwerpen. Hij zoekt de oorzaak in vernauwingen van de halsslagaders, maar ook zijn aanpak helpt niet. „Meneer, u kunt wel gaan.” Het is niet anders. Ik heb tinnitus. Een nachtegaaltje in mijn hoofd. Het beestje zit rechts. Maar soms glipt er links ook zo’n beestje naar binnen. Dan hoor ik links ook iets wat er niet hoort. Zou je ook aan twee kanten van je hoofd tinnitus kunnen krijgen? Ja fijn, hartelijk dank voor uw meeleven!

“EEN INTERN GELUID”

Tinnitus wordt omschreven als “een intern geluid” dat de hersenen denken te horen, maar dat fysiek niet aanwezig is. Een onwerkelijk signaal uit het gehoorcentrum dus. Gezondheidsdiensten zeggen bij metingen niets te horen. Ze bieden cognitieve gedragstherapie aan om met de hinder te leren omgaan.

De naam komt van het Latijnse “tinnitus aurium”, wat “het rinkelen van de oren” betekent. Een in de uitgaanswereld gebruikte term is discodoofheid.

Lange tijd werd aangenomen dat de oorzaak van tinnitus in het gehoororgaan zat. Maar de oorzaak ligt waarschijnlijk in de hersenen. Overactieve delen van de hersenen in het gehoorgebied geven continu signalen, terwijl het geluid er niet meer is (fantoomgeluid). Om deze reden wordt tinnitus ook wel vergeleken met fantoompijn.

TINNITUS ONDER JONGEREN

Volgens onderzoeken is het probleem van tinnitus onder jongeren het grootst, wat vooral komt door blootstelling aan extreme geluidsniveaus. Driekwart van de jongeren heeft met enige regelmaat last van tijdelijk oorsuizen na een bezoek aan een concert of festival, zo bleek enkele jaren geleden uit onderzoek van de Universiteit van Antwerpen. In veel gevallen was dat suizen of piepen na enkele uren of dagen weer over. Van de ondervraagde scholieren zei 95 procent dan ook geen blijvende gehoorschade te vrezen. Maar niet minder dan één op de zes jongeren bleek te lijden aan permanente tinnitus.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen