Nieuwe tijd

Enige weken geleden gaven we enkele gedachten door over „gokken en gokspelen", die we hadden meegekregen bij een ontmoeting van Schotse en Ierse predikanten, bijeen in een regionale vergadering van de International Council of Reformed Churches. Door de oecumenische contacten van onze kerken met de Free Church of Scotland komen we in bezit van de synodale agenda en documenten van deze kerk. De synode van de Free Church vergadert ieder jaar in de maand mei in Edinburgh en onder de stukken bevindt zich altijd een rapport van de Deputaten die acht geven op „publieke zaken, religie en moraal". Dat rapport bevat actuele zaken, welke in eigen land spelen of die, welke een algemeen karakter dragen in onze tijd.
In 1995 handelde dit rapport over „New Age", „Sport in christelijk perspectief", „Racisme" en „Mythe, geschiedenis en de maagdelijke geboorte". De vier onderwerpen worden zeer degelijk en diepgaand besproken, bestudeerd en gerapporteerd zodat de kerkeraden de beschikking hebben over studies, die van belang kunnen zijn voor het gesprek en het werk in de gemeenten.

New Age
Laat ik trachten uit het onderdeel „New Age" iets door te geven. Meerdere gemeenteleden weten mogelijk wel waarover het gaat, maar er ontbreekt vaak het zicht op de achtergronden en waar de ideeën uiteindelijk toe leiden.
De eerste opmerking handelt over de grotere openheid, die er in de laatste 25 jaar is ontstaan voor andere „werelden". De boeken van C.S. Lewis - Brieven uit de hel bijvoorbeeld - genoten een grote populariteit onder jonge mensen, ofschoon velen zich waarschijnlijk niet bewust waren van hun betekenis. Fantasie en mythologie zijn goed verkopende boeken en video's en in computerspelletjes.
Ongetwijfeld kan dat al gevaren oproepen, omdat we geleid worden in de wereld van het occulte. Maar is dat gevaarlijker dan het geloof dat de wetenschap alles kan verklaren en dat er geen plaats meer is voor God? Waarschijnlijk wel. Jonge mensen keren zich eerder af van de idee dat het universum één grote machine is en zij herontdekken een gevoel voor het geheim.

Atoomfysica
Een tweede achtergrond is in deze nieuwe openheid dat er een revolutie heeft plaatsgevonden in de atoomfysica. Het onderscheid tussen materie en energie is weggevallen. Einsteins relativiteitstheorie leert dat tijd en ruimte niet absoluut zijn, maar variabelen, afhankelijk van de positie en het uitgangspunt van de waarnemer, alsmede van de snelheid waarmee de waarnemer beweegt. Heisenbergs onzekerheidsprincipe zegt dat we de plaats of de snelheid van een atoomdeel kunnen bepalen, maar niet beide tegelijkertijd. Er is ook de mogelijkheid in de kwantum-fysica dat de handeling van de observering invloed heeft of we iets beoordelen als een deel of als een golf en wat de positie dan is.
Er is dus iets anders dan het strakke „oorzaak" en „gevolg"-principe van eertijds. Dat alles wordt door New Agers gebruikt om aan te tonen dat de oude zekerheden verdwijnen en dat er een groeiende herkenning is van de verbondenheid tussen alles in het universum.
Francis Schaeffer heeft in 1968 dit al genoemd het „moderne mysticisme" en hij illustreerde dit met een stelling uit een interview dat hij had met de kunstenaar Salvador Dali: „De ontdekkingen in de kwantum-fysica over de aard van de energie, dat materie energie wordt, een staat van ontmaterialisering. Ik realiseer me dat de wetenschap zich in een geestelijke richting beweegt. Het is absoluut verbazingwekkend, de mystieke benadering van de meest eminente wetenschappers: de verklaringen van Max Planck en de mening van P. Teilhard de Chardin, dat de mens in zijn voortgaande evolutie steeds dichter en dichter komt tot het één-zijn met God".

Ecologie
Een ander gebied waar een grote openheid is naar New Age is het terrein van de ecologie en de betrokkenheid op de omgeving. Een van de sleutel-concepten hier is de Gaia Hypothese, waarbij de aarde gezien kan worden als een zelf-regulerend levend organisme. Hij (Lovelock) noemde dit Gaia - naar de Griekse god van de aarde. De atmosfeer, de oceanen, het klimaat en de aardkorst worden gereguleerd op een wijze, door het gedrag van levende organismen, dat het goed is voor leven. Leven en omgeving zijn zeer nauw verbonden. Eerst presenteerde de heer Lovelock de gedachte nog als een zuiver wetenschappelijke hypothese, maar in zijn boek „The ages of Gaia" schrijft hij een hoofdstuk over „God en Gaia" en stelt dan dat God en Gaia, theologie en wetenschap, fysica en biologie, niet los van elkaar zijn, maar eenzelfde manier van denken inhouden.
De eerste raadsman van de Groene Partij in Groot-Brittannië - de heer Roger Winter - trok de consequentie uit deze gedachten. Hij zegt: Soms personifieer ik de aarde en noem haar Gaia; de aarde als een intelligent, zelf-regulerend systeem. Dat is een basis van New Age, de volgende fase in de menselijke evolutie. Ik word aangetrokken door Rudolf Steiners geloof dat Christus zijn bloed op aarde wilde geven, teneinde de trilling te zaaien van een nieuwe eeuw, de eeuw van Aquarius, die nu gaat komen - 2000 jaar geleden om de mensheid voor te bereiden op de grote veranderingen die al gaan gebeuren.

Beïnvloeding
De achterliggende gedachten van New Age komen niet op uit mensen met een rijke fantasie, maar leven bij mensen met een grote invloed, wetenschappers, acteurs, kunstenaars, ecologen. Zelfs de kroonprins in Engeland zei: „Ik ben geen filosoof, maar ik wil trachten te verklaren wat ik voel dat geest moet zijn. Het is dat gevoel, die overweldigende ervaring of gewaarwording van een eenheid te zijn met de natuur en daarenboven met de scheppende kracht, die we God noemen en welke het centrale punt van alles is. Het is diep in het hart van de mensheid verankerd, als iets van een oergedachte. Het is beide heidens en christelijk". Deze uitleg heeft veel elementen van New Age in zich - God een kracht noemen, spreken van een eenheid van natuur en God, en zoeken het heidendom en het christendom te verbinden.

Wat is New Age?
Nieuwe Eeuw-denken is moeilijk te definiëren. Exactheid is er juist vreemd aan. Dat komt omdat het opgekomen is uit verschillende invloedssferen, vanuit astrologie en astronomie, van oosterse godsdiensten en moderne theologie, van positief denken en spiritisme.
De naam „New Age" komt voort uit de astrologie. De geschiedenis van de wereld is verdeeld in „eeuwen", overeenkomend met de tekenen van de dierenriem. We staan nu op de drempel van de overgang van de „Eeuw van de Vis" - de eeuw van het christendom - in de „Eeuw van de Waterman" - de tijd van vrede, liefde en verlichting. Een van de redenen om de tijd van de Vissen te identificeren met het christendom is, dat vroege christenen de vis kozen als een symbool. Dat had alleen niks te maken met astrologie. De beginletters van Jezus Christus, Gods Zoon, Redder in het Grieks, maken het woord „ichtus", het Griekse woord voor vis. Maar het is typisch voor New Age-denken om er een andere interpretatie aan te geven.
Omstreeks het jaar 2000 zullen we deze nieuwe tijd ingaan. New Age-denken brengt een „nieuwe bewustwording". New Age haat onderscheidingen of tegenstellingen. Het houdt van verbondenheid. In plaats van te geloven dat God onderscheiden is van mensen en de mensen anders zijn dan de natuur geloven zij dat alles één is. Mensen zijn juist deel van de natuur en God is slechts een kracht of macht in de natuur. „De kracht" is sterk de idee van God.
Er is een onderliggend geloof in alle New Age-denken en dat is wat genoemd wordt het pantheïstische monisme, het geloof dat alles één is. God en de kosmos, mens en natuur, materie en energie zijn alle één.
Er zijn drie dingen over de New Age-idee van God, die volledig verschillen van de God, die spreekt in de Bijbel - God is niet een Persoon, maar een kracht, niet onderscheiden van de natuur, maar erin aanwezig, niet absoluut goed, maar inclusief wat wij noemen goed en kwaad. C.S. Lewis zei reeds dat dit de godsdienst is van de gevallen mens. Pantheïsme spoort met onze gedachten, niet omdat het de eindfase is van een langzaam proces van verlichting, maar omdat het al bijna zo oud is als wij zijn. Het komt al eeuwen voor in India, de Grieken kwamen er even bovenuit in de gedachten van Plato en Aristoteles, maar de navolgers vielen in het grote pantheïstische systeem van de Stoïcijnen.
Modern Europa ontkwam er alleen aan omdat ze voornamelijk christelijk bleef. Met Hegel werd het de geaccordeerde filosofie van de betere klasse. Pantheïsme - dé filosofie van de Stoïcijnen - waar Paulus in Athene mee te maken kreeg (Hand. 17). Het is het geloof dat Hindoeïsme en Boeddhisme verenigt. Als het onderscheid tussen Schepper en zijn schepping wordt opgegeven, worden we achtergelaten met een pantheïsme waar personen (God, mens) uiteindelijk onpersoonlijk zijn, of een pantheïsme waar onpersoonlijke dingen uiteindelijk personen worden.

New Age - geen antwoord
Als alles één is en alles is God, dan hebben we drie problemen.
1. Er is geen bevredigende verklaring hoe personen ontwikkelen uit het onpersoonlijke (Schaeffer).
2. Er is geen basis om vast te houden dat menselijke wezens onderscheiden zijn van de natuur en op enigerlei wijze daaraan superieur zijn.
3. Als alles één is en goddelijk, hoe kunnen sommige dingen dan goed of kwaad zijn?
Het pantheïsme wijst de zondeval af, wijst af dat de mens nu anders is dan toen hij werd geschapen en de wereld nu anders is dan die welke origineel werd geschapen. Het christelijke, bijbelse denken en spreken over de val doet ons duidelijk verstaan dat de wereld abnormaal is en de mens niet goed is.
Alle op de mens geconcentreerde denken wijst het feit van de menselijke schuld en zonde af. New Age erkent zonde en schuld ook niet. Zij zeggen: het is niet zonde dat verkeerd is in de wereld, maar onbekendheid, wat genoemd wordt metafysisch geheugenverlies. We zijn vergeten dat we God zijn en dat is te danken aan het rechtlijnige denken en aan het christendom. We hebben een volslagen omkeer in ons denken nodig, de adoptie van de kosmische bewustwording, d.w.z. zien dat wij de kosmos zijn en de kosmos is „God". Verschillende dingen kunnen daarbij helpen, gebruik maken van oosterse meditatie, van spirituele (spiritistische) ervaringen en andere occulte praktijken.
Opnieuw, het is veel gemakkelijker voor ons te accepteren, dat we kennis missen dan rechtvaardiging, dat we onze schuld niet behoeven kwijt te raken, maar onze geest verlicht moet worden.

Alternatieve aantrekkingskracht
Een ander element dat mensen aantrekkelijk vinden in New Age is het optimisme over de toekomst. De 20e eeuw was vol pessimisme, gevaar voor atoomoorlog, gevaar van het onbekende in de natuur. New Age is echter vol hoop. Eén wereld, zonder oorlog, hoop op het eind van de ecologische crisis, hoop op een goed leven na de dood naar eigen keuze. Het oosterse idee van reïncarnatie. De wederkeer van de mens overeenkomstig een strenge wet van „karma" - een systeem van beloning en straf, gebaseerd op je gedrag in het vorige leven was een oosterse opvatting. In New Age is er in de reïncarnatie een voortgang, een eigen keuze voor zijn geestelijke ontwikkeling. Men schept zijn eigen spiritualiteit. Geen regels, geen dogma's, geen bepaalde rituelen. Je neemt en kiest wat je bevalt. Niets is uitgesloten, behalve exclusiviteit. Niets is absoluut, behalve het geloof dat niets absoluut is.
Aantrekkelijk zijn ook de alternatieve geneeswijzen: de kleurentherapie, gebruik van kristallen bollen (voor de toekomst), aromatherapie, chiropractica, acupunctuur, yoga.
Dit is een terrein van grote verwarring. Er kunnen goede elementen in medisch alternatieve geneeswijzen zijn, maar uiterste waakzaamheid is geboden. De medicus is soms te mechanisch ingesteld en heeft te weinig aandacht voor de gehele persoon, vandaar ook de groei van de alternatieven.

Open naar het occulte
Paulus schrijft en waarschuwt dat achter de ijdelheid van denken, van meergodendom en pantheïsme van het oude Griekenland er reële demonen waren. Verre van een goede houding tegenover de schepping in te nemen, herintroduceert dit neo-heidendom de kracht die het meest vijandig is tegenover alle goede werken van God, inclusief de natuur alsmede de mens. Het is niet relevant om te zeggen dat het oude heidendom minder destructief was tegenover de natuur dan de moderne wereld nu is. Het punt is dat zij niet de wetenschappelijke en technologische middelen hadden om de wereld te beheersen, zoals de mens nu wel heeft. De drijvende kracht van het occulte is een wens tot macht, en de verwachtingen voor de wereld zullen verschrikkelijk zijn, indien materialistische tovenaars hun gang kunnen gaan.
Nu we het einde van het tweede millennium naderen, zijn velen gedesillusioneerd door de mechanistische, materialistische en rationalistische wereldbeschouwing en levenswijze en we strijden moeten tegen een soort nieuw, meer geestelijk idee.

Tot zover de studie voor de Schotse kerken over New Age. De inhoud was misschien wat moeilijk. Ik heb het zo duidelijk mogelijk willen weergeven, met weglating van veel citaten. De strijd van de geesten gaat ook daar voort. De studie wilde daarin een handreiking zijn. Ook ons ten voorbeeld.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen