Een Gereformeerd Zendingshandboek

Achtergrond
De samensteller en initiatiefnemer tot de verschijning van dit zendingsboek, dr. C.A. Tukker te Noordhorn, deelt in zijn „Verantwoording" mee dat twee redenen geleid hebben tot de samenstelling van dit boek.
Er verschijnt veel zendingsmateriaal dat principieel niet deugt, daarom is weerlegging van onbijbelse visies nodig. Bovendien is het een goede zaak dat er zoveel mogelijk samenwerking is op zo'n praktisch en kritisch terrein als de zending is, tussen hen die dezelfde belijdenis aanhangen. Zo is het duidelijk dat dit boek is geboren uit de behoefte aan bezinning op de koers van de zending vanuit gereformeerd standpunt in deze tijd.
Dat laatste krijgt dan bijzonder accent als we denken aan de Wereldraad van Kerken, waarin de Internationale Zendingsraad is opgegaan. Deze Wereldraad wordt hoe langer hoe meer een machtsinstrument ook op zendingsgebied. Zonder de Wereldraad van Kerken wordt het hoe langer hoe moeilijker om de zendingsopdracht te vervullen.
Tegelijk - en dat speelt ook weer door in de Wereldraad - zijn er allerlei nieuwere theologische opvattingen, die de visie op de zending en de vervuiling van de zendingsopdracht beïnvloeden.
Daarom is het een lofwaardige zaak dat zendingsmensen uit verschillende kerken van gereformeerde belijdenis dit boek hebben geschreven waarin vanuit schriftuurlijk-gereformeerd standpunt de zending naar verschillende facetten wordt belicht.
Weliswaar heeft wijlen prof. dr. J.H. Bavinck baanbrekend werk verricht, zoals ook vermeld staat op pag. 63 en heeft ook de zo juist afgetreden prof. dr. J. Verkuyl een Inleiding in de nieuwere zendingwetenschap gepubliceerd - destijds uitvoerig in ons blad besproken door prof. dr. J.P. Versteeg - maar prof. dr. C. Graafland moet constateren dat de koers, die Verkuyl aangeeft niet meer een uitgesproken gereformeerde koers is, al wordt de inbreng van Verkuyl waardevol genoemd (64).
Zo ligt dit boek voor ons, geschreven door negen figuren uit de rechterflank van de Geref. Gezindte: vijf uit de Geref. Bond, twee uit de Geref. Gemeenten en twee uit de Chr. Geref. Kerken. Prof. dr. J.P. Versteeg opent het boek en drs. W. van Heest, ex-zendeling en nu wetenschappelijk medewerker in Apeldoorn voor de missiologie, de zendingswetenschap, besluit dit bijna 400 pagina's tellende boek. Tussen Versteeg en Van Heest proeft u de gereformeerde zendingsgeest.

Inhoud
Het is ondoenlijk om in een artikel als dit recht te doen aan de inhoud van dit rijke boek. Het kan maar blijven bij het maken van een paar opmerkingen. Zoals gezegd wordt het boek geopend met een bijdrage van prof. Versteeg over: De bijbelse fundering van het zendingswerk. Een fraaie en minitieuse studie, waarin zowel de gegevens uit het Oude als uit het Nieuwe Testament worden besproken. In feite wordt van vele teksten een nauwkeurige exegese gegeven, die verrassende perspektieven opent. Het universalisme in Psalmen en Profeten wordt duidelijk belicht. Als hij aan het Nieuwe Testament toekomt is de auteur in zijn kracht. Achtereenvolgens bespreekt hij: Jezus' concentratie op Israël; de grote ommekeer door kruis en opstanding; de Geest en de zending met een fijne toelichting op het begrip „Trooster"; de worsteling om tot zending te komen; het zendingswerk van Paulus en de missionaire gemeente, die als een zendende, meelevende, biddende, helpende, getuigende en exemplarische gemeente wordt getekend. Prof. dr. C. Graafland geeft hierna Theologische Hoofdlijnen. Het breedste en diepst gravende artikel uit deze bundel, waarin veel aan de orde wordt gesteld, een confrontatie plaats vindt met allerlei nieuwere theologische visies en tegelijk voorzichtig en evenwichtig lijnen worden getrokken voor een gereformeerde zendingswetenschap.
De auteur is daarbij niet eenzijdig te werk gegaan en maakt af en toe duidelijk kritische opmerkingen. „In wezen is de ideologie van het liberalisme en het kapitalisme precies gelijk aan die van het marxisme. Ze komt ook uit de mens op, die autonoom wil zijn en zichzelf op de plaats van God stelt." (135). En: „Zoals wij dus de kerk en de theologie moeten terugroepen van de heilloze weg van de positieve ontmoeting met het marxisme, zo ook van de niet minder heilloze weg van het meelopen met de liberale en kapitalistische handhaving van de westerse samenlevingsstructuur".
Dan komen er twee bijdragen van dr. C.A. Tukker „Kleine Kroniek" en „. . en over het Israël Gods". In het eerste opstel komen we grepen tegen uit de zendingsgeschiedenis en in het tweede artikel wordt gesproken over de positie van Israël. Er is onderlinge afhankelijkheid tussen Israël en de heidenen.
Drs. H. van 't Veld, directeur van het Ichthuscollege te Veenendaal, schreef een interessante bijdrage over: Zending in stroomversnelling. Het probleemveld van de zending wordt duidelijk belicht. Het hoofdstuk is verdeeld in twintig paragraafjes, voorzien van een opschrift waarin de beeldspraak doorklinkt die aan de sfeer van het rivierverloop ontleend is. Dit wordt knap volgehouden. De Godsstroom der genade zal blijven vloeien, maar de context zal de zending blijven beïnvloeden, versnellen of vertragen: politiek, sociaal, religieus, economisch.
Over de verhouding van woord en daad in de zending schrijft drs. J.J. Tichelaar terwijl drs. Chr. Fahner - hij was in dienst van de zending van de Geref. Gemeenten - een boeiend hoofdstuk verzorgde over „Taal, Cultuur en de Zending."
De medische zending wordt belicht door drs. C.G. Bout, voorheen zendingsarts in dienst van de G.Z.B. - de enige vrouwelijke medewerker aan dit boek.
„Steeds zal het zo moeten zijn, dat in het gehele werk God centraal staat; wanneer dit niet het geval is, heeft het zijn christelijke betekenis verloren". Prof. dr. ir. A. Moens, hoogleraar te Wageningen, ook vertegenwoordiger van de Geref. Gemeenten (voorheen Christelijk Gereformeerd) schrijft over: De daad bij het Woord en informeert over ontwikkelingshulp etc. Zijn opstel is voor mijn besef het minst helder.
Tenslotte het hoofdstuk van drs. W. van Heest over - hoe zou het anders kunnen, gezien zijn werk in Rante Pao? - over: „Onderwijs en vorming in de zending". Dit opstel is geboren uit de praktijk; het is ook helemaal op de praktijk gericht.
Ziehier een kort, zij het onvoldoende, overzicht van de inhoud van dit boek.

Dankbaar
Graag wil ik mijn dankbaarheid uitspreken voor de verschijning van dit boek.
Het is een gebeurtenis dat men in de reformatorische sector van het kerkelijke leven de zendingsproblematiek op deze wijze aan de orde heeft willen stellen.
Het is niet minder een gebeurtenis dat we hier een boek voor ons hebben waaraan mensen uit de Geref. Bond, de Geref. Gemeenten en de Chr. Geref. Kerken hebben meegewerkt.
Die kant moet het in allerlei zaken en in verband met allerlei onderwerpen steeds meer uitgaan. We hebben elkaar nodig en we hebben teveel gemeenschappelijke visies en opstellingen om langs elkaar heen te gaan.
In dit verband betreur ik het dat er geen medewerker uit de kring van de Geref. Kerken (vrijgemaakt) voor een bijdrage heeft gezorgd. Dan zou nog duidelijker de gereformeerde eenheid naar voren zijn gekomen.
Dr. Tukker kent de weg naar die kerken ook wel; maar misschien is hij die weg wel gegaan, maar heeft men geweigerd. Het zij zo; hoe ook - het is jammer.

Men kan er over twisten of we hier nu werkelijk te maken hebben met een inleiding tot de gereformeerde zendingswetenschap. Dat is een nogal hoge pretentie.
Het boek is daarvoor m.i. te weinig een eenheid. Het is ook de vraag of een gereformeerde zendingswetenschap door zoveel auteurs kan worden verzorgd. Zou dat niet beter door één meesterhand kunnen gebeuren? Ook de opzet en het gehalte van de verschillende artikelen is daarvoor nu te zeer verschillend.
Het boek is na de hoge inzet van de eerste twee hoofdstukken niet helemaal een eenheid. Soms vraagt de lezer zich af: zijn de auteurs wel om de tafel gaan zitten en hebben ze zowel de onderwerpen voldoende afgegrensd (Tichelaar-Moens) alsook overeenstemming bereikt over uitgangspunten en doelstellingen?
In de praktische hoofdstukken wordt ons veel informatie gegeven waar velen dankbaar gebruik van zullen maken. In deze hoofdstukken worden die praktische zaken niet op dezelfde wijze benaderd.
Maar deze opmerkingen moeten niet in mindering gebracht worden op de grote waardering voor de verschijning en verzorging van dit ook typografisch bijzonder fraaie boek.
Dit boek is geschreven voor mensen die op het gebied van de zending studeren, in de zending werkzaam zijn en voor elk gemeentelid dat wordt geacht bij de zending als opdracht van God geïnteresseerd te zijn.
Om die reden vestigen we er in deze rubriek graag de aandacht op.
Onze studenten in Apeldoorn zullen - zou ik me kunnen voorstellen - dit boek moeten gaan gebruiken voor een tentamen in de missiologie.
Maar het boek heeft recht op een ruimere plaats in onze kerken en daarbuiten. Heel hartelijk en dringend aanbevolen.

J.H.V.

¹) Gij die eertijds verre waart door prof. dr. J.P. Versteeg e.a. Uitgave B.V. De Banier, Utrecht. Prijs ƒ 59,50

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen