‘Christelijke zorg? Je bent christen en werkt in de zorg’

Aan het woord is Janneke Otten- Verhaar (62). Zij is palliatief oncologieverpleegkundige in het ErasmusMC. Ik ben met haar in gesprek over christelijke zorg, of nee: het als chrísten werkzaam zijn in de zorg.

“Ik was christelijk opgevoed, maar mede door christelijke collega’s leerde ik Jezus kennen en groeide als christen, ook in mijn werk. Ik ging al snel de specia lisatie oncologie doen, waarin de diepgang en intensiteit me aansprak. Oncologie was toen anders dan nu: er overleden veel mensen en soms was ik daar diep door geraakt. Dan is het fijn christelijke collega’s te hebben om elkaar te steunen. We hadden een gebedskring. Gaandeweg werd ik me er steeds meer van bewust christen te zijn.”

Patiënten, collega’s, leerlingen

Welke rol speelt geloof in jouw werk? “Het doet pijn en geeft een schuldgevoel als iemand sterft en ik heb niet over Jezus verteld. Anderzijds ben ik daar om te zorgen, niet om te evangeliseren. Mensen zijn van je afhankelijk, ze kunnen niet weglopen. Zij zijn stilgezet in het leven, maken veel mee. De meesten houden heel lang veel hoop, maar voor de meerderheid komt er een tijd dat er een slechtnieuwsgesprek plaatsvindt. Op zo’n moment noem ik woorden als ‘hopen’ en ‘bidden’. Soms merk je dat iemand daarop aanhaakt. Je hebt van die kantelmomenten: de eerste chemokuur, zo’n eerste infuus dat aangesloten wordt ... Dan kun je laten merken, dat je er voor iemand bent en zeggen dat je voor hem of haar bidt. En dat vervolgens ook doen.

Geloven in relatie tot de collega’s vult zich vaak praktisch in. Bereid zijn om diensten te ruilen, positieve feedback geven en mensen niet afkraken. Wat leerlingen betreft: hen goed begeleiden, er voor ze zijn als ze het moeilijk hebben. Soms kun je uitleggen waarom je zo handelt: in de Bijbel staat dat je anderen moet behandelen zoals je zelf behandeld wilt worden.”

Christelijk of niet-christelijk

“Laten we niet denken dat ‘christelijke zorg’ per definitie beter is dan nietchristelijke zorg. Het kán een meerwaarde hebben, maar ik heb wat moeite met het begrip. Omdat ik nooit gewerkt heb in een christelijke setting, kan ik er misschien niet over oordelen, maar ik vraag me af waar het over gaat. Christelijke zorg is volgens mij zorg die gegeven wordt door christenen. Je bent christen in de zorg, christen-caissière bij de HEMA of christen-loodgieter of ... vul maar in.

Dienen, barmhartig zijn, kan ook in andere beroepen, niet alleen in een zorgend beroep. Dienen is een gave van God, die zich in je beroep kan tonen. Maar wat dacht je van moeders in gezinnen? En van mantelzorgers? Ik werk in een goed team, ga met plezier naar m’n werk en krijg er ook nog salaris voor. Zo nuchter is het ook. Terzijde, dienstbaar zijn is niet: slaafs zijn. Dat geldt niet alleen in de zorg, maar voor elke christen die dienstbaar mag zijn.

Je bent christen en werkt in de zorg, dan verleen je christelijk zorg. Misschien is het wel makkelijker om in een christelijke zorginstelling te werken. Tijdens de RLG-vakantieweken voor lichamelijk gehandicapten merk ik bijvoorbeeld dat we dezelfde basis hebben, vooral in gesprekken over leven en dood. Dat is in zekere zin gemakkelijk. God heeft ons echter niet geroepen voor het gemak in deze wereld, maar om getuige te zijn! Juist in een niet-christelijke omgeving heb je die gelegenheid. Dat doe je niet door een preek te houden. Hoe stel je jezelf op? Daar kunnen nog woorden bij komen. In Rotterdam zeggen ze: geen woorden, maar daden!

Aan de patiëntenkant ligt dat anders. Voor bejaarden en anderen die afhankelijk zijn, kan het fijn zijn in een herkenbare christelijke setting te verblijven.”

Lachend: “Ik heb niets tegen Salem [christelijk verpleeghuis in Ridderkerk, red.] hoor, maar we moeten ons niet alleen in eigen kring bewegen, maar uitgaan.”

Werkdruk

De laatste tijd rommelt het in de zorg en zijn er stakingen. Hoe kijk je daar tegenaan?

“Omdat het UMC een andere cao heeft, speelden de recente stakingen voor ons niet. Maar in verpleeghuizen en de thuiszorg is de werkdruk inderdaad hoog en dat gaat ten koste van goede zorg. Bij ons is het wisselend, soms is het ‘ren je rot’. En er is een registratielast: al heeft iemand geen pijn, je moet dit toch drie keer per dag registreren. Het knabbelt aan je voldoening als je aan het eind van de dag voor de vraag staat of je de patiëntenzorg op orde wilt hebben of de administratie. Ik begrijp die stakers in ieder geval wel.

Voor staken vind ik een criterium of het echt nodig is, omdat andere mogelijkheden tevergeefs benut zijn. De reden is ook van belang: betere zorgverlening is van een andere orde dan salarisverhoging. Trouwens, als het gaat om rechtvaardigheid, mag je best voor jezelf opkomen. Dat is ook in het belang van patiënten en van mensen die afhankelijk zijn van het salaris. Het basissalaris zonder onregelmatigheidstoeslag is niet hoog en de meesten hebben dat inkomen echt nodig. Weeg persoonlijk af hoe ver je hierin gaat en vooral: oordeel niet over elkaar. Staken is niet een opzichzelfstaand iets, het is ingebed in hoe je - als christen - in je werk staat, ook ten opzichte van collega’s.”

Levenseinde

“Ze zullen mij niet snel indelen bij een patiënt die op die dag euthanasie krijgt. Toch denk ik weleens: ik heb die patiënt al eerder verzorgd, zou ik dan verstek moeten laten gaan? Overigens komt euthanasie weinig voor bij ons. Zegt iemand ‘dood is dood’, dan ga ik daar niet tegenin, maar zeg hoogstens, dat ik iets anders geloof.

Soms hebben we jongeren als patiënt. De laatste jaren vind ik het moeilijk om hun moeders te zien aan de bedden, omdat ik weet wat ze meemaken. Maar dat is geen reden om ervoor weg te lopen. Sommige mensen sterven jong, anderen oud.

Met palliatieve sedatie moet je zorgvuldig omgaan als christen. Als iemand gesedeerd is, geef je als verpleegkundige aan of ophogen nodig is: het is geen verkapte euthanasia maar gericht op het niet meer bewust meemaken van je lijden. Je overlijdt aan je ziekte en niet aan de sedatie.

Misschien denk je als christen eerder: stop maar met die behandeling en erken dat wij het leven niet in eigen hand hebben. Soms blijven patiënten, ook christenen, alle mogelijkheden aangrijpen. Ik denk dan wel eens: we willen graag naar de hemel, maar liefst zo laat mogelijk. Tegelijk: als ik in die situatie kom, weet ik niet hoe ik erin zal staan ...

Moet alles wat kan? Vanuit de Bijbel kun je verschillende keuzes maken. Je bent niet verplicht om je leven koste wat kost te verlengen. Ethische dilemma’s heb ik op dit terrein nog het meest. God geeft het leven, laat het einde dan ook in Zijn hand zijn. Wij weten niet wanneer het leven eindigt. Daarom: heb veel respect voor het leven, want het is waardevol!”

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen