De techniek en de dood

Het is voor veel mensen sowieso nauwelijks te bevatten hoe die twee feiten met elkaar te verenigen zijn. Met Pasen vieren we de opstanding van de Heere Jezus en daarmee het begin van het eeuwige leven. Tegelijk is er de bittere werkelijkheid van de dood, die door de apostel Paulus ‘de laatste vijand’ wordt genoemd. De dood hoort niet bij het leven, zoals dat vaak gezegd wordt. Niemand wil sterven, we zijn immers geschapen om te leven. Het coronavirus gaat rond om zijn verwoestend werk te doen. We zijn er allemaal tot in de kern van ons bestaan bij bepaald dat we die vijand moeten vrezen. En er wordt er aan alle kanten uit alle macht gevochten om de verbinding met het leven hier op aarde te behouden.

Vechten voor de verbinding met het leven

In het woonzorgcentrum waar ik als geestelijk verzorger mag werken zijn al heel snel na de uitbraak van het coronavirus de gemeenschappelijke activiteiten, zoals gezamenlijk eten, gestaakt. Al spoedig mocht bezoek het gebouw niet meer binnen. Voor mensen die cognitief achteruit zijn gegaan is dat nauwelijks te begrijpen. Hun vaste routine is doorbroken, het fysieke contact met naasten afgekapt. De dingen die voor hen het leven betekenis geven zijn weggevallen. Eenzaam in het eigen appartement voor de televisie zitten is bijna het enige dat voor velen overblijft. Met vereende krachten wordt geprobeerd de lijn met het leven nog enigszins te herstellen. Met behulp van technische middelen wordt - vaak begeleid door een zorgverlener - contact met de buitenwereld gelegd. Intussen zijn er de nodige zorgen over de psychische impact die deze periode zal hebben op deze en gene, en dat zal weer zijn weerslag hebben op de lichamelijke gesteldheid. We worden er weer bijzonder bij bepaald dat ‘leven’ meer is dan een goed bord eten en een bed. Leven heeft ook alles met ‘samen’ te maken. Techniek kan een hulpmiddel zijn in de bestrijding van eenzaamheid. Nu de coronacrisis onze samenleving heeft overgenomen, komen we er echter wel achter dat we elkaar als mensen nodig hebben. Het leven in een anderhalve-metersamenleving benadrukt des te meer hoezeer we pas echt kunnen leven in fysieke, sociale verbanden. Techniek kan dat niet vervangen. Zoom, Teams of beeldbellen is een mooie tijdelijke oplossing, maar kan niet op tegen de persoonlijke ontmoeting.

Vechten tegen de dood

We hoeven het journaal maar te bekijken om te zien hoe het coronavirus om zich heen grijpt. Om het virus te bestrijden wordt allerlei techniek ingezet. Het is een race tegen de klok geweest om voldoende IC-bedden met de daarbij behoren beademingsapparatuur te organiseren. Al onze hoop om het aantal sterfgevallen te beperken is op die IC-bedden gericht. Het allerergste scenario lijkt gelukkig afgewend, maar er bereikten ons ook berichten van deskundigen dat er bij code zwart strenger geselecteerd zou moeten worden voor wie die bedden beschikbaar zullen zijn. Een tweede piek is niet uitgesloten. De angst bekruipt ons dat de techniek niet afdoende zal zijn om de dood buiten ons leven te houden. De oproep om na te denken over wat we willen met betrekking tot ons levenseinde komt via de media steeds vaker naar ons toe. Huisartsen zijn druk met het inventariseren van wensen van kwetsbare ouderen.

Vanuit het vakgebied van de palliatieve zorg horen we bezorgde geluiden of het in de huidige omstandigheden nog wel mogelijk is waardig te sterven. Een stervend mens, wellicht eenzaam op een IC-bed, die niet of nauwelijks bezocht mag worden door dierbaren en die alleen verzorgd wordt door in beschermende plastic pakken gestoken zorgverleners, kan die nog wel waardig sterven? En hoe zit het met de verliesverwerking van de nabestaanden, die mogelijk alleen via de telefoon afscheid hebben kunnen nemen van hun geliefde?

Mensenwerk

Alle techniek, alle schema’s en protocollen, hoe waardevol op zich ook, leggen het af tegen deze wrede vijand. Lang hebben we gedacht dat de wetenschap de ouderdom en zelfs de dood kan overwinnen. Nu blijkt het toch anders te zijn. We verliezen de grip op wat we met elkaar hebben bedacht. We komen erachter dat sterven niet altijd kan gebeuren op een comfortabele, naar ons idee waardige, manier. We kunnen veel, maar niet alles. Techniek en wetenschap zijn voor velen de vervanging van God geworden, maar het blijkt niet waar te zijn. We worden er, individueel en als samenleving, mee geconfronteerd dat we niet almachtig zijn. Er hoeft maar een stroomstoring op te treden en het digitale contact wordt verbroken, de techniek stagneert. Komen we in ons gevecht tegen de dood eigenlijk nog toe aan sterven?

Memento mori

In de middeleeuwen woedde de pest, die veel sterfgevallen ten gevolge had. De gelovigen werden er op gewezen te gedenken dat ook zij eens zouden sterven. Niet als doemgedachte, maar als realiteit die oproept om altijd gericht te zijn op de eeuwigheid. In die tijd kon men nauwelijks beschikken over medicijnen en techniek. De noodzaak om elk moment van het leven bereid te zijn God te ontmoeten was pregnant aanwezig. Het huidige tijdsgewricht mag ons er als christenen wel des te meer bij bepalen dat ook wij altijd bereid moeten zijn. Het is niet voor niets dat Prediker ons dringend adviseert om in je jonge, gezonde jaren de Heere te zoeken, voor de kwade dagen komen. Het kan zomaar te laat zijn. Ben ik bereid om de Heere Jezus te ontmoeten als Hij terugkomt op de wolken, of als ik geroepen word dit aardse leven te verlaten? We weten natuurlijk wel dat we een antwoord moeten hebben op die vragen, maar we worden er nu extra bij bepaald. Ben ik voor altijd veilig, omdat ik de Heere Jezus ken? Heb ik al met mijn naasten besproken hoe ik medisch behandeld zou willen worden, of ik beademd wil worden, heb ik getuigd van wat de Heere aan mijn ziel gedaan heeft? Het kan zomaar zijn dat ook wij, als christenen, dit gesprek veel te veel op de lange baan hebben geschoven.

Sterven na Pasen

Er is geen enkele aanleiding om niet na te denken over onze dood. Zeker, de dood is een vijand. Ook voor een kind van God. Daarom mogen we vrijmoedig gebruikmaken van alle middelen en technieken die de Heere geeft om genezing te zoeken of verlichting te ontvangen. Maar we hoeven onze hoop niet te vestigen op de techniek en een zo lang mogelijk leven op aarde. Het houden van de maatregelen die de regering aankondigde is noodzakelijk. Maar niet beslissend. We hoeven niet te geloven dat we het virus er samen wel onder krijgen. We komen er trouwens wel achter dat we dat niet eens kunnen. We mogen ons leven leggen in de handen van een almachtig God. Dat mag als je ziek wordt, als je eenzaam op de IC ligt en als je eenzaam sterft. Want ten diepste ben je als kind van God nooit alleen. De Heere heeft geen digitale middelen nodig om ons zeer nabij te zijn. Het is toch Pasen geweest? De dood is overwonnen. Daarom hoeft de dood geen angst meer aan te jagen. Daarom mag het sterven winst zijn.

Met ons sterven stopt het leven niet. Er is altijd hoop! Ook in coronatijd. Laat die boodschap luid en duidelijk mogen klinken - ook via de technische middelen die ons gegeven zijn.

Nu jaagt de dood geen angst meer aan

want alles, alles is voldaan

wie in geloof op Jezus ziet

die vreest voor dood en duivel niet

Want nu de Heer is opgestaan

nu vangt het nieuwe leven aan

een leven door Zijn dood bereid

een leven in Zijn heerlijkheid

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen