Digibron cookies

Voor optimale prestaties van de website gebruiken wij cookies. Overeenstemmig met de EU GDPR kunt u kiezen welke cookies u wilt toestaan.

Noodzakelijke en wettelijk toegestane cookies

Noodzakelijke en wettelijk toegestane cookies zijn verplicht om de basisfunctionaliteit van Digibron te kunnen gebruiken.

Optionele cookies

Onderstaande cookies zijn optioneel, maar verbeteren uw ervaring van Digibron.

Bekijk het origineel

Orgaandonatie (3)

Bekijk het origineel

+ Meer informatie

Orgaandonatie (3)

8 minuten leestijd Arcering uitzetten

Transplantatie na hersendood

In het vorige artikel is het een en ander gezegd over orgaantransplantatie na de stilstand van de bloedcirculatie. Daarnaast bestaat de mogelijkheid van transplantatie na de diagnose hersendood, hoewel dit aantal transplanta ties de laatste dertig jaar wel steeds minder is geworden in vergelijking met de transplantaties na hartstilstand.

Bij orgaandonatie na de diagnose hersen dood betreft het patiënten die door een ongeluk of een hersenbloeding ernstige hersenschade hebben opgelopen. Na het ongeluk is deze patiënt in een coma geraakt. De hersenstam functioneert niet meer. Daardoor kan de patiënt niet meer zelfstandig ademen. Er volgen allerlei onderzoeken. De patiënt ligt aan de beademing en de bloedcirculatie wordt op gang gehouden. De bloedcirculatie moet op gang worden gehouden omdat de artsen gebruik willen maken van ‘verse’ organen.

Na het onderzoek kan de arts die daarvoor is aangewezen, verklaren dat er bij de patiënt in kwestie geen hersenactiviteit meer gemeten kan worden. Diagnose: hersendood. Volgens de wet op de orgaandonatie (WOD) is de patiënt dan dood, ook al ademt hij nog (via een beademings apparaat) en stroomt zijn bloed nog door zijn lichaam. De diagnose hersendood houdt in dat de patiënt vanaf dat moment een ‘stoffelijk overschot’ is. Is de patiënt een potentiële donor, dan spreekt de desbetreffende arts met de familie.

Leven

Maar vanaf het moment dat de neurologische doodsdefinitie werd geïntroduceerd, zijn daarover voort durend vragen. Is hersendood daad werkelijk gelijk aan dood? Het lichaam heeft wel ondersteuning nodig, via een beademingsapparaat. Maar is die ondersteuning bepalend voor de vraag of je dood of levend bent? Ben je dood als je huid een normale kleur heeft? Je hart het bloed door je lichaam pompt? Je lichaamscellen zich blijven vermenigvuldigen? Als vitale organen nog functioneren, en ook processen als zuurstofopname en hormonale afscheidingen doorgaan? Spijsvertering en stof wisseling functioneren ongestoord. Het lichaam kan nog hoge koorts ontwikkelen, en het reageert op medicijnen. Het uitscheidingsproces gaat gewoon door, en wonden kunnen genezen. Een hersendood verklaarde zwangere vrouw kan na drie maanden nog een kind ter wereld brengen.

Als de artsen dan toch bij een hersendood verklaarde patiënt zouden beginnen met het uitnemen van organen, stijgen zijn hartslag en bloed druk significant. In ongeveer 75% van de gevallen toont de hersendood verklaarde patiënt reflexen bij de start van de operatie. Vijftig jaar geleden, toen in veel landen de neurologische doodsdefinitie ingang vond, verklaarde men nog dat iemand die reflexen laat zien, niet dood is. Nu heeft de wetenschappelijke wereld daarvan afstand genomen. We zien dus dat de definitie van hersendood kan veranderen. Daarom kun je de vraag stellen of hersendood daadwerkelijk gelijk is aan dood.

Levensadem

In de Schrift lezen we dat het leven van een mens is verbonden met zijn levensadem. Een hersendood verklaarde patiënt heeft echter nog niet (letterlijk) zijn laatste levensadem uitgeblazen. Hij ademt nog, ook al is dat met hulp van beademingsapparatuur. Op zichzelf zou je dan tóch nog voor orgaandonatie kunnen kiezen. Maar je moet wel weten wat je doet. Je vinkt niet zomaar een vakje aan op een formulier. Het is en blijft een groot offer! Je doneert een kostbaar geschenk. Vraagt God dát offer dan van ons, dat wij een vitaal orgaan van ons lichaam afstaan om een ander te helpen, zodat daarna ons lichaam sterft, dat wil zeggen de bloedcirculatie stopt?

Maar – zo wordt gevraagd – je bent er dan toch heel slecht aan toe? Er is toch geen enkele kans meer dat je herstelt na die diagnose? Zou het dan niet beter zijn dat je tóch een orgaan doneert aan iemand die daarop wacht? Ook al is je lichaam misschien niet dood zoals we bij een ‘gewone’ dode zouden verwachten, je bent toch wel praktisch dood. En iemand anders kan dan nog heel veel jaren leven!

Ja, dat zou kunnen, dat dat wordt gezegd. Maar in die situatie organen laten uitnemen is niet iets wat God van ons vraagt. Het kán wel, maar is geen plicht van liefde. Orgaandonatie is en blijft een groot geschenk. Een offer!

Want wat gebeurt er als een hersendood verklaard persoon op de operatietafel ligt waar zijn organen worden uitgenomen? Stel dat hij al zijn organen zou willen doneren die daarvoor in aanmerking komen. Dan gaan de artsen hem openleggen vanaf zijn bovenlichaam tot aan zijn schaambeen. Ze nemen dan uit wat zij nodig hebben. Het allerlaatst nemen zij het hart uit, dat tot dan toe nog steeds klopt. Want tot het allerlaatst moet bij een orgaantransplantatie de bloedsomloop in stand blijven. Je zou tot deze donatie kunnen besluiten. Maar dat is dan een heel bijzonder besluit! Een daad uit grote liefde voor de naaste in nood.

Overwegingen

Nog enkele opmerkingen over de diagnose hersendood. Het is de vraag of artsen ooit met absolute zekerheid kunnen vaststellen dat alle functies van de hersenen zijn uitgevallen. Kunnen zij ooit met 100% zekerheid vaststellen dat elk bewustzijn afwezig is?

Bovendien verschillen de criteria voor het vaststellen van hersendood per land. In het ene land kan een patiënt hersendood worden verklaard, terwijl dat in een ander land niet gebeurd zou zijn. Voor ons land geldt dat hersendood vastgesteld wordt aan de hand van de volgens de laatste stand van de wetenschap geldende methoden en criteria. Dan gaat het om totale hersen dood: het niet-functioneren van de hersenschors en -stam. In Engeland ligt dat wat anders. Daar is hersendood het nietmeer-functioneren van de hersenstam. De criteria voor het vaststellen van hersendood kunnen dus verschillen. De huidige stand van de wetenschap heeft daarin een grote stem.

Maar binnen de wetenschap is ook verschil van mening. Verscheidene deskundigen (medische weten schappers en filosofen) betwijfelen of je kunt zeggen dat een hersendode patiënt daadwerkelijk een stoffelijk overschot is. Is het lichaam dan ook in biologische zin dood? Ga je een hersen dode dan ook begraven? Zou een lijkschouwer autopsie willen plegen op een persoon die hersendood is verklaard en nog ademt? Deze deskundigen wijzen erop dat hersenen een heel complex geheel zijn. Ze bestaan uit miljarden verbindingen. Kan het zijn dat de kenmerken voor de diagnose hersendood al kunnen worden waargenomen bij een afname van de bloedtoevoer door de hersenen met een bepaald percentage van normaal? Dat zou betekenen dat toch ook nog delen van de hersenen enigszins zouden kunnen functioneren, terwijl toch de diagnose hersendood is gesteld. De vraag is dus of het criterium hersendood wel betrouwbaar is. Is er in diepere lagen van de hersenen toch niet iets van bewustzijn?

Vervolgens kunnen ook vragen worden gesteld bij de apneutest die in de laatste fase van het onderzoek naar hersendood kan worden ingesteld om de diagnose hersendood te bevestigen. Zou het resultaat van deze test niet zijn dat er verdere hersenbeschadigingen optreden?

Ziel

Maar goed, stel dat er wél een absoluut zekere methode is, kan dan vervolgens worden vastgesteld dat de ziel van een mens alleen maar in de hersenen huist? Heeft ooit iemand dat kunnen vaststellen? En kan ook worden gezegd dat als (vitale) functies zijn weggevallen, de mens dood is? Is een mens gelijk aan zijn functies? En als je toch wilt zeggen dat de ziel met de hersenen is verbonden, hoe moet je dan denken over de eenheid van ziel en lichaam? We belijden met de heilige Schrift dat lichaam en ziel één zijn. We zien dat het lichaam leeft, de persoon ademt, zijn hart klopt en alle andere lichaamsfuncties in werking zijn. Hoe kun je dan op grond daarvan zeggen: de ziel is dood? Kun je van een patiënt die ademt, zeggen dat zijn ziel uit het lichaam is vertrokken en naar de hemel is gegaan? Bij het sterven kun je dat zien. De adem stopt, het hart klopt niet meer, het lichaam wordt koud, er ontstaan lijkvlekken. Maar ook bij een patiënt die hersendood is verklaard? Opnieuw: je kunt zeggen: En toch doneer ik. Dat is dan een teken van grote liefde voor de naaste. Het is in elk geval niet zo dat je zomaar even ‘ja’ invult in het systeem van donorregistratie.

Een hersendode patiënt kan reflexen vertonen als reactie op een operatieve ingreep waarbij organen worden uitgenomen. Dit gegeven brengt bij de vraag naar dood-zijn. Welke omschrijvingen kunnen daarvan worden gegeven? Globaal genomen vier. De eerste omschrijving is dat de dood is ingetreden als het hart stilstaat, de adem is opgehouden, het lichaam koud wordt, en er lijkvlekken ontstaan. Zo is er van oudsher over gesproken. De dood is zichtbaar ingetreden. Dat is de traditionele omschrijving van dood-zijn. Maar er zijn ook andere omschrijvingen. Wat dood is, is een afspraak die je met elkaar maakt. Niet iedereen denkt gelijk over de inhoud van die afspraak. Daarover meer in het vierde en laatste artikel.

Dit artikel werd u aangeboden door: De Wekker

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Bekijk de hele uitgave van vrijdag 9 oktober 2020

De Wekker | 24 Pagina's

Orgaandonatie (3)

Bekijk de hele uitgave van vrijdag 9 oktober 2020

De Wekker | 24 Pagina's