Bijdragen aan de voortgaande bezinning op (homo)seksualiteit

Toen onze synode uitspraken deed over homoseksualiteit en homoseksuele relaties, werd ook uitgesproken dat voortgaande bezinning nodig is. Er werd gesteld dat de kerk schuld te belijden heeft en vaak gefaald heeft in goede pastorale begeleiding. De synode vond dat er Bijbels gezien reden is tot vermaning bij homoseksuele relaties. Maar daar op een goede wijze gevolg aan geven, vraagt om blijvende bezinning. In dit artikel bespreek ik elementen van twee boeken over (homo)seksualiteit en de kerk.

Bijbels Beraad

Uit de kring van de Nashvilleverklaring komt het boek Liefde die boven alles uitgaat. Wat zegt de Bijbel over (homo)seksualiteit en identiteit? De vijf hoofd stukken zijn een uitwerking van lezingen gehouden op een studiedag naar aanleiding van de Nashvilleverklaring. Dr. M. Klaassen schrijft over de ‘impact van de seksuele revolutie op de westerse samenleving’ en over de vraag of je wel kunt stellen dat iemand homo is, dus over de vraag naar homoseksualiteit en identiteit. Dr. P. de Vries biedt een exegetisch hoofdstuk over de bekende teksten over homoseksualiteit in de Bijbel, een hoofdstuk waarin hij hermeneutische motieven om de waarschuwing in deze teksten te relativeren weerlegt, en een hoofdstuk over de blijvende geldigheid van Gods wet en de verlossende kracht van het Evangelie. Dit boek heeft dus twee auteurs, maar is een uitgave van ‘Bijbels Beraad M/V’, een interkerkelijke groep die opgericht is om op te roepen tot Bijbelse standvastigheid tegenover ‘ideologisch-gedreven afwijkingen van het Bijbels getuigenis zoals in seksualise ring, feminisme en lhbtiq-ideologie’ (zie bijbelsberaadmv.nl).

De broeders van het Bijbels Beraad stellen vanuit de Bijbelse visie op het huwelijk dat homoseksuele relaties duidelijk afgewezen moeten worden. Seksuele reinheid hoort bij het hart van de christelijke ethiek, zo wordt gesteld. Paulus acht seksuele onreinheid zo ernstig dat zij die eraan toegeven het Koninkrijk van God niet zullen binnengaan. Dat geldt ook vandaag voor allen die in een homoseksuele relatie leven.

De exegese van de bekende Bijbelteksten over homoseksualiteit is zorg vuldig, maar besteedt niet veel aandacht aan de cultuur en context van die tijd. De weerlegging van de ‘hermeneutische lenzen’ gaat daarom hier en daar nogal kort door de bocht. Bijbelteksten over gelijkgeslachtelijk verkeer worden als direct van toepassing verklaard op homoseksuele relaties in onze tijd.

CGK-rapport

Staat dit boek in lijn met het rapport van onze kerken dat in 2013 verscheen? Voor een deel wel. In dat rapport wordt ook gesteld dat de seksuele omgang bedoeld is voor binnen het huwelijk van man en vrouw, en dat daarbuiten seksuele onthouding de gewezen weg is, en dat seksuele omgang tussen mensen van hetzelfde geslacht niet in overeenstemming is met het Woord van God en derhalve zonde genoemd moet worden.

Toch zijn er ook verschillen. In het CGK-rapport is meer aandacht voor de afstand tussen de verwoording van bijvoorbeeld Paulus over homo seksu ele relaties en hoe wij dat tegenwoordig doen. Niet dat die afstand zou moeten leiden tot een relativering van de waarschuwende woorden, als zouden die slechts over specifieke vormen van homoseksualiteit gaan en daarom niets zeggen over homo seksuele relaties van nu. Maar de lijn van de teksten naar homoseksuele relaties nu verloopt in het CGK-rapport genuanceerder dan in het boek van het Bijbels Beraad. Dat is ook van pastoraal belang, omdat broeders en zusters met een homoseksuele gerichtheid zich vaak (en begrijpelijk) niet herkennen in de bewoording van de bewuste Bijbelteksten. Niet alleen de uitkomst is immers van belang, ook een zorgvuldige weg ernaartoe met pastorale fijngevoeligheid in de uitwerking en oog voor de weerbarstigheid van de praktijk.

Ruimte

Een andere insteek heeft de bundel Homoseksualiteit en de kerk. Deze bundel bevat bijdragen van een studiedag van AKZ+ en Weetwatjegelooft. Uiteenlopende standpunten komen aan de orde, van de overtuiging dat homoseksuele relaties volledig aanvaard zouden moeten worden in de christelijke gemeente tot kritischer geluiden, zoals bijvoorbeeld die van prof. Jan Hoek. Deze stelt in zijn bijdrage over een heilige en veilige kerk dat ‘er kortsluiting optreedt wanneer zulke Bijbelwoorden zonder meer worden toegepast op broeders en zusters in haar midden die een homoseksuele geaardheid hebben ook wanneer ze een relatie in liefde en trouw zijn aangegaan.’ Prof. Hoek pleit net als het Bijbels Beraad voor klassiek christelijk spreken over huwelijk en seksualiteit, maar in de pastorale benadering is er volgens hem meer nodig dan het rechtstreeks toepassen van Bijbelteksten op homoseksuele relaties. Voor Hoek betekent dit dat volledige aanvaarding te ver gaat. Maar ook bij de stelling dat homoseksuele relaties niet Bijbels te funderen zijn, is het volgens hem van belang oog te hebben voor het verschil tussen homoseksueel gedrag binnen een levensverbintenis en losbandig en verwilderd seksueel gedrag. Mensen die in een homoseksuele relatie leven mogen niet als zondaars bij uitstek worden gezien. Hoek gaat in zijn verkenning verder dan het CGKrapport, omdat daarin geen ruimte voor homoseksuele relaties wordt gevonden langs de weg van Gods tegemoetkomendheid.

Bij de voortgaande bezinning is het ook goed om het artikel over homoseksualiteit en ethiek van professor Ad de Bruijne te verwerken. Hij stelt dat een exegetische-hermeneutische insteek tekortschiet. Er is ook een ethische benadering nodig en ethiek is meer dan Bijbelteksten toepassen op het christelijke leven van vandaag. Hij zoekt naar een manier waarop een ‘grondige kennisname van de realiteit’ meespreekt in de ethiek, zonder de werkelijkheid en de Schrift hetzelfde gezag te geven. Ook zonder dat je zijn conclusie overneemt (dat kerken tijdens de voortgaande bezinning geen knopen moeten doorhakken) is het van belang dit punt te overwegen. Dat kan niet betekenen dat onze werkelijkheid als een ‘hermeneutische lens’ moet dienen om Bijbelteksten te relativeren, zoals dr. P. de Vries aanwijst in het boek van het Bijbels Beraad. Maar de actuele situatie moet grondig doordacht worden alvorens te zeggen in hoeverre Bijbelteksten rechtstreeks of indirect van toepassing zijn in onze tijd.

Dr. Wolter Rose waarschuwt in zijn artikel voor de ‘reductiereflex’, namelijk dat je homoseksuele verlangens reduceert tot het seksuele verlangen. Het is interessant om dit artikel te lezen naast het hoofdstuk van dr. Klaassen over homoseksualiteit en identiteit. Ik begrijp het punt van Klaassen dat we in onze samenleving, die aanbeveelt om te leven zoals je bent, voorzichtig moeten zijn met het spreken over een homoseksuele identiteit. Maar ik denk wel dat de benadering van Klaassen het moeilijk maakt voor homo’s (als ik hen zo al noemen mag) om hun homo-zijn te aanvaarden. Klaassen legt nadruk op de zondigheid van homoseksuele gevoelens en lijkt daarmee toch gevallen voor de reductiereflex waarvoor Rose waarschuwt.

Alles revolutie?

Dr. Klaassen schrijft in het boek van het Beraad indringend over de seksuele revolutie. Als je zijn hoofdstuk leest, besef je hoe snel de tijden veranderd zijn. Heteroseksualiteit wordt als norm uitgebannen. Dat is de consequentie van de homolobby en de genderideologie. Het is inderdaad heel belangrijk om vast te houden aan het Bijbelse onderwijs, ook als dat tegen de culturele norm van vandaag ingaat.

Het zo benadrukken van de seksuele revolutie heeft echter ook een nadeel. Als we alleen aandacht hebben voor het gevaar van genderideologie kunnen we gemakkelijk voorbijgaan aan reële vragen die op ons afkomen. Kun je stellen dat bij genderdysforie de biologie van het lichaam per definitie duidelijk maakt wat Gods bedoeling is? En als dat biologisch niet helder is? Krijgt het (relatief kleine) aantal mensen met diffuse geslachtskenmerken ook een plaats in onze ethiek?

We gaan ongetwijfeld nog horen van het Bijbels Beraad over het onderscheid tussen man en vrouw en over gendervragen. Het zou goed zijn als de vragen hierboven niet vanuit een offensief tegen de tijdgeest over het hoofd gezien worden.

Bijbelse standvastigheid tegenover de seksuele revolutie is van groot belang. Tegelijkertijd moeten we Gods Woord in elke tijd opnieuw onderzoeken, en fijngevoelig en zorgvuldig antwoorden op nieuwe vragen die op ons afkomen.

Naar aanleiding van:

Dr. P. de Vries en dr. M. Klaassen, Liefde die boven alles uitgaat. Wat zegt de Bijbel over (homo)seksualiteit en identiteit? Uitgeverij De Banier, Apeldoorn 2020, € 14,95, 183 pagina’s, ISBN 978 90 8718 3714

Maarten van Loon, Henk Medema, Jan Mudde (red.), Homoseksualiteit en de kerk. Uitgeverij Buijten&Schipperheijn Motief, Amsterdam 2019, € 18,95, 151 pagina’s, ISBN 978 94 6369 0287

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen