Dilemma’s

Je kunt proberen om het leven zo te schikken dat je nooit voor dilemma’s komt te staan. Dan moet je je opsluiten in je eigen bubble van mensen die precies hetzelfde denken en doen als jij. Het lijkt erop dat steeds meer mensen dat verkiezen. Als jouw bubble groot genoeg is, lukt het goed.

Maar het is onmogelijk dat je helemaal nooit voor dilemma’s komt te staan. Ze zijn er zodra je deelneemt aan het maatschappelijke en kerkelijke leven. Want je komt in aanraking met mensen die anders zijn. Wie christen is, leeft in vreemd gebied en komt voor dilemma’s te staan. De vraag is dan: Waar trek je de grens? Waarin ben je flexibel en waarin onbuigzaam? Dit is één van de thema’s van het boekje Ester.

Uitverkiezing

Het is enkele jaren later (vgl. Ester 1: 3 en 2: 16). De machtige Ahasveros ervaart dat het niet goed is dat hij alleen is. Daarin is hij een gewoon mens. Hij mist een ‘hulpe tegenover’. Vasthi was een krachtige vrouw, die nu gemist wordt. De dienaren doen de suggestie om alle mooie meisjes in het hele rijk te ronselen. Nadat die een schoonheidsbehandeling hebben ondergaan, kan de koning een nieuwe koningin uitkiezen.

Onder al die meisjes is ook Hadassa, een Jodin. Net als Jozef in Egypte en Daniël en zijn vrienden in Babel, heeft ze een tweede naam: Ester. Ze is wees. Haar neef zorgt voor haar. Hij is een Benjaminiet, een zoon van Jaïr, zoon van Simeï, zoon van Kis, de vader van koning Saul. Ester is mooi, zoals ook van Jozef (Genesis 39: 6) en Mozes gezegd wordt (Exodus 2: 2). Ester wordt met bijzondere sympathie bejegend door de vrouwenbewaker, die haar een voorkeursbehandeling geeft. Er staat iets dergelijks over Jozef (Genesis 39: 4 en 21) en Daniël en zijn vrienden (Daniël 1: 9). Ester weet te luisteren naar zowel de bewaker (vers 15) als naar Mordechai: deze gebiedt haar haar Joodse afkomst geheim te houden.

Wat anderen al was opgevallen, valt ook koning Ahasveros op: Esters schoonheid gaat die van alle anderen te boven; van alle meisjes is zij de uitverkorene en zij wordt gekroond als plaatsvervanger van Vasthi.

Onrecht

Zo heeft de koning alles weer op orde. Maar dat is slechts schijn. Als alleenheerser moet hij altijd op zijn hoede zijn. Twee van zijn lijfwachten beramen een aanslag op zijn leven. Maar hun plan wordt door Mordechai ontdekt. Hij geeft het via de koningin door. Er wordt een officiële notitie van gemaakt. Wat je zou verwachten, is dat de redder van het leven van de koning wordt beloond. Maar dat gebeurt niet. Ja, er wordt wel iemand ‘beloond’. Een zekere Haman wordt door de koning geplaatst boven alle Perzische vorsten. Hoofdstuk 3 begint met onrecht.

Amalek

Wat deze benoeming door de koning een diepere betekenis geeft, is dat Haman een nakomeling van Agag is. Agag was een Amalekitische koning. Amalek is Israëls aartsvijand. Tijdens de woestijnreis vielen de Amalekieten de zwakken van Israël aan, de vrouwen, kinderen en bejaarden. Koning Saul kreeg de opdracht om de Amalekieten uit te roeien, maar hij faalde (1 Samuël 15). Als je het kwaad niet met wortel en tak uitroeit, blijf je er last van houden. Eeuwen later duikt Amalek opnieuw op in de persoon van Haman.

Mordechais onbuigzaamheid

Iedereen buigt voor Haman, maar Mordechai buigt niet. Vanwaar Mordechais weigering? Het gaat niet om afgoderij. Het gaat om het tonen van respect voor een meerdere. Mordechai overtreedt een bevel van de koning aan wie hij steeds loyaal is; hij heeft zelfs het leven van de koning gered. Vanwaar dan nu Mordechais ongehoorzaamheid en onbuigzaamheid? Temeer, omdat hij niet alleen zichzelf, maar ook zijn nichtje Ester in gevaar brengt. Hij heeft haar uitdrukkelijk bevolen haar Joodse identiteit verborgen te houden.

Maar als zijn collega’s dag na dag vragen waarom hij geen respect toont voor Haman, komt hij er open voor uit dat de oorzaak daarvan ligt in zijn Joodse identiteit (vers 4). Een nakomeling van koning Saul buigt niet voor een nakomeling van koning Agag. In Mordechai en Haman staan Israël en Amalek tegenover elkaar. En daarin gaat het om de Here en Zijn vijanden. De reactie van Haman op Mordechais niet-buigen maakt dat duidelijk. Het is ‘verachtelijk’ in Hamans ogen om de hand alleen te slaan aan Mordechai (vers 6). Het moet grondiger: heel het volk van Mordechai moet uitgeroeid worden. Een endlösung van alle Joden.

Hamans wet

Dit vraagt zelfbeheersing van Haman, om zich niet door zijn impulsieve woede te laten leiden. Hij maakt een plan. Hij maakt er een officiële gelegenheid van: het werpen van het lot. Op een vastgestelde dag vindt de ceremonie plaats; het lot wordt geworpen over de dagen, om te bepalen op welke dag de genocide op de Joden plaats zal vinden. Haman moet nog even geduld hebben: pas over elf maanden, zo wijst het lot aan. Haman betrekt Ahasveros erbij. Dat moet ook wel, wil je een genocide plannen. ‘Er is een volk dat over heel uw rijk verspreid leeft, dat zijn eigen wetten volgt. Aan uw wetten houden ze zich niet’ (vers 8). Dat kan de koning niet tolereren. Haman betaalt er zelfs voor. Hij wil het verlies van tienduizenden onderdanen wel compenseren. Hoeveel is dit volk hem waard? Hij doneert een astronomisch bedrag in de schatkist van de koning.

Mordechai en Ester leven in ‘vreemd gebied’. De vraag is dan: in hoeverre houd je aan je identiteit vast? Waar sta je voor? In Mordechai en Ester zie je hoe je je op twee verschillende manieren kunt opstellen:

- Ester is een schuilnaam. Eigenlijk heet ze Hadassa. Ze verbergt haar identiteit.

- Mordechai staat pal voor zijn principes. Hij is rechtlijnig en onbuigzaam, ook al loopt hij grote risico’s. Voor zichzelf en voor anderen.

Wat richt Mordechai aan met zijn halsstarrige houding? Als hij had meegebogen met de massa had Haman het lot niet geworpen. Had Mordechai niet beter kunnen handelen overeenkomstig de raad die hij zelf aan Ester gaf, om niet met zijn Jood-zijn te koop te lopen?

Pascha

Het hoofdstuk eindigt met de tegenstelling tussen het paleis en de straat. In het paleis drinken ze er nog eentje op. Het gewone volk in de stad is in paniek. De niet-Joden halen opgelucht adem. Het gaat hen dit keer niet direct aan, wat er aan bevelen uit het paleis kwam. Maar de Joden hangt ineens een zwaard van Damocles boven het hoofd: nog elf maanden.

En dat op het moment dat het Pascha moet worden gevierd. Want het bericht van de komende genocide op de Joden komt op de 13 ^e dag van de eerste maand. En op de 14 ^e dag van de eerste maand wordt het Paschafeest gevierd. Wat is dat voor Pascha geweest? Pascha is het feest van de bevrijding uit de macht van de Egyptische Farao. Het ongezuurde brood, de bittere kruiden, de beker der dankzegging en het lam waarvan het bloed aan de deurposten is gesmeerd, zodat de doodsengel voorbijgaat. De bange vraag is of dat deze keer ook zal gebeuren.

Gespreksvragen

Probeer je de omstandigheden van Ester aan het Perzische hof in te denken. Is het wel mogelijk dat ze haar Joodse identiteit verborg en zich tegelijk rein van de wereld bewaart? Aan welk dilemma denk je waar jij als christen voor kwam te staan?

Denk eens terug aan een situatie waarin jij je gepasseerd hebt gevoeld. Vertel er eens over wat dat met je deed.

Lees Deuteronomium 25: 17-19 en 1 Samuel 15: 1-3 en 18-19 en 32-33. Wat maakt Sauls zonde zo ernstig dat het zijn verwerping als koning betekent?

Had Mordechai niet beter kunnen handelen overeenkomstig de raad die hij zelf aan Ester gaf, om niet met zijn Jood-zijn te koop te lopen?

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen