THEMA Tóch geloven, ondanks autisme

Het is vanaf 2007 dat er in de gereformeerde gezindte meer aandacht is gekomen voor mensen met autisme. In dat jaar vond er een tweetal studiedagen over ‘Autisme in de kerk’ plaats en die hebben dit onderwerp op de agenda van de gereformeerde gezindte gezet. Dat is verblijdend en heeft veel onbegrip, ^{ongemak en verdriet bij mensen met een vorm} van autisme voorkomen of weggenomen. Maar we zijn er nog niet. Daarom is het een goede zaak dat er in dit nummer van De Wekker aandacht aan het onderwerp ‘Geloof en autisme’ wordt gegeven.

Geraakt

Je zult maar te maken hebben met een stoornis in het autistisch spectrum (ASS). Zo’n stoornis doortrekt je hele doen en laten, je manier van denken, voelen en aanvoelen. Autisme is een pervasieve stoornis. Je hele hebben en houden krijgt ermee te maken en wordt erdoor geraakt. Dat is vaak zwaar en moeilijk. Allereerst als je zelf een vorm van autisme hebt. Meestal ook voor je omgeving die met je te maken heeft en soms in aanraking komt met andere gedragingen dan bij mensen zonder autisme.

Laat ik allereerst een bemoediging opschrijven voor mensen met autisme. Je bent geen autist, maar hebt een vorm van autisme in je leven. Er zit een weeffout in je hersenen waardoor je anders in het leven staat en door het leven gaat dan mensen zonder autisme. Maar je mag er zijn, want ook jij bent een schepsel van de Heere, door Zijn hand in de schoot van je moeder geborduurd. Dat er toen een weeffout is ontstaan, is een gevolg van de gebrokenheid van ons leven na de zondeval. Je bent echter niet minder dan andere mensen. De Heere wil ook werken in mensen met autisme. Hij doet dat ook echt. Hij houdt daarbij rekening met in wie Hij werkt, want dat doet Hij bij al Zijn kinderen. Hij weet wat voor maaksel wij zijn (Ps. 103: 14). Zijn eigen maaksel namelijk en daar zorgt Hij voor. Ook voor mensen met autisme.

Lastig

In de Bijbel staat dat het geloof een gave van God is (Ef. 2: 8; Filipp. 1: 29). Hij is het Die het ware geloof in het hart van een zondaar plant of ontsteekt (Rom. 10: 9). Voor de Heere maakt het dan niet uit wie Hij voor Zich heeft. Als Zijn Geest intrek in ons leven neemt, komt Hij echt ons leven binnen. Ook als er in ons leven een vorm van autisme schuilt. Ook wat dat betreft is er voor de Heere niets onmogelijk en te wonderlijk.

Voor de persoon met autisme krijgt zijn geloofsleven wel een eigen kleur. Zo’n persoon gaat waarschijnlijk ook tegen bepaalde moeilijkheden aanlopen die te maken hebben met zijn autisme. Laat ik een paar van die moeilijkheden bespreken. Waar de Heilige Geest gaat werken, wekt Hij een verlangen naar God en naar de dienst van God. Bij die dienst van God zijn de kerkdiensten van grote betekenis. Maar daar liggen soms lastige dingen. Wat een prikkels kunnen er daar op je afkomen door harde muziek, krakende snoeppapiertjes en een veelheid aan informatie. En o wee, als de liturgie opeens veranderd wordt of er opeens een andere voorganger is. Voor veel mensen met autisme is een kerkdienst bijwonen een slijtageslag. Ze zouden graag ook naar de tweede dienst gaan, maar vaak zit dat er niet in. Mijn advies is: luister de tweede dienst thuis of later en laten we begrip ervoor hebben, als broeders en zusters deze keus (moeten) maken.

Beeldspraak

Veel mensen met een vorm van autisme hebben moeite met het vatten van beeldspraak. Dat is lastig, want de Bijbel staat vol met metaforen. Normaal gesproken is dat geen probleem, maar als je autistisch bent, kunnen er rare dingen door je hoofd gaan, als je hoort dat je schaap van de goede Herder moet worden of dat Jezus de Weg, de Waarheid en het Leven is. Het is daarom belangrijk dat in de prediking en in het kerkenwerk beeldspraak goed wordt uitgelegd. Het zal veel misverstanden voorkomen.

Relatie

De Bijbel maakt ons duidelijk dat geloven in God alles te maken heeft met een relatie hebben met Hem. Je zou kunnen zeggen: wie in God gelooft, heeft een band aan Hem, leeft met Hem en kent Hem. En laat een relatie hebben en onderhouden met iemand nu net vaak moeilijk zijn voor iemand met autisme. En dan is het in de relatie met God ook nog belangrijk dat je geregeld tot Hem spreekt in het gebed. Op mensen met autisme kan dat heel raar overkomen. Je praat dan tegen iemand die je niet ziet en hoort. Veel mensen met autisme worstelen daarmee.

Misschien helpt het om te beseffen dat in de Bijbel staat dat God het gebed altijd hoort (Ps. 65: 3). Ook al zien en horen we God niet, Hij luistert aandachtig, als wij tot Hem bidden. Hij geeft geen antwoord door een hoorbare stem, maar door wat wij in Zijn Woord lezen. Soms bindt Hij een bepaalde tekst op je hart of hoor je een woord in de preek dat je echt raakt. Dan mag je weten: dit is een woord van God voor mij.

Gevoel

Het gevoelsleven van iemand met een vorm van autisme is ook vaak anders dan bij personen zonder autisme. Daar kun je het knap moeilijk mee hebben, want in de Bijbel lijkt het geloof onlosmakelijk verbonden te zijn met het gevoel. Het is zeker zo dat bijvoorbeeld in de Psalmen veel gevoelsmatige uitingen te vinden zijn. Toch is het gevoel niet een onderdeel van het geloof. Het is een gevolg van het geloof. We geloven met ons hart door de werking van de Heilige Geest en dat kan bepaalde gevoelens met zich meebrengen. Die zijn bij elk mens weer verschillend. Kenmerkend voor het Bijbelse geloof is niet wat ik voel, maar wat ik geloof. Anders gezegd: op wie mijn geloof gericht is. Als dat op Jezus Christus en Zijn volbrachte werk is, dan is dat een waar geloof. Ook als er warme gevoelens en emotionele momenten aan ontbreken. Je kunt ook last van je zonden hebben zonder tranen. Als de last van onze zonden ons maar uitdrijft naar Christus. Als dat het geval is, hebben we een waar geloof. En zullen we zeker behouden worden!

Twijfel

Wie te maken heeft met autisme in zijn of haar leven kan meer onzekerheid of angst in het geloofsleven ervaren dan anderen. De Bijbel lijkt zich op veel plaatsen tegen te spreken en hoeveel teksten in de Bijbel lijken niet te rijmen met elkaar? Veel mensen met autisme zijn hierop afgeknapt en hebben de band met de kerk daardoor losgelaten.

Veel mensen met autisme houden van een leven dat voorspelbaar is en een bepaalde vaststaande orde heeft. Dat geeft rust en een gevoel van veiligheid en geborgenheid. Het leven met de Heere is echter niet voorspelbaar. Hij is en blijft een verrassend God in het leven van Zijn kinderen. Als je autisme hebt, kan dat een aanvechting voor je zijn en een zaak waar je soms wakker van ligt. Er kan soms ook een diepe twijfel zijn aan het bestaan van God. Waarom gebeuren er zoveel verschrikkelijke dingen in deze wereld? Waarom laat God dat allemaal gebeuren? Dan is Hij toch de schuld van alle ellende? Ik ken mensen die hierom gestopt zijn met geloven. Ze kúnnen het niet meer …

Openheid

Waar ik al de jaren dat ik met het onderwerp autisme bezig ben geweest steeds voor gepleit heb, is openheid over autisme. Laten we het niet voor onszelf houden, als we een vorm van autisme hebben of als dat bij een van onze kinderen het geval is. Laten we er open over zijn richting de ambtsdragers van de gemeente, richting de leidinggevenden van de verenigingen, richting school, richting de familie. Het voorkomt zoveel leed en onbegrip. Ik begrijp het dat je liever met iets anders naar buiten komt. Met je kwetsbaarheid voor de dag komen vraagt moed, maar het levert zoveel op. We kunnen rekening met elkaar houden en geduld voor elkaar opbrengen en dat mag toch gevraagd en verwacht worden in de gemeente van Christus?

Laten we niet vergeten dat mensen met autisme veel kunnen betekenen voor de gemeente. Wat zijn ze vaak trouw, houden zich aan afspraken en wat kun je op hen aan. Er is vast wel iets voor hen te doen in het gemeentelijke leven. Zó geven we hun het gevoel: jullie horen er helemaal bij en zijn niet minder dan anderen. De gemeente zal een liefdevolle, warme deken om de schouders van jongeren en ouderen met autisme zijn!

Maatwerk

Het omgaan met mensen met autisme vraagt maatwerk. Ieder van hen moet op zijn eigen manier behandeld worden, al hebben ze allemaal begrip en geduld nodig. Het zou goed zijn als er in de kerkenraad iemand is die meer van autisme afweet, zeker in een wat grotere gemeente. Laat zo’n persoon contact houden met gezinnen waarin autisme een rol speelt. Vanuit een stuk onbekendheid kun je een verkeerde indruk van een gemeentelid krijgen en verkeerde conclusies trekken. Breng het pastoraat aan mensen met een beperking onder de aandacht. Laat er kennis zijn van de manier waarop je contact legt met mensen met autisme en van de valkuilen bij dat contact. Heb ook oog voor de worstelingen waarmee ouders te maken hebben.

Gelukkig is er intussen veel goede literatuur verschenen op dit terrein. Ik wil graag twee boeken noemen die de moeite waard zijn om te lezen én in de praktijk te brengen. Het ene boek staat onder redactie van Hanneke Schaap-Jonker en Jannine van Schothorst-van Roekel en heeft als titel: Veilig bij God. Over autisme, geloof en kerk. Het andere boek is geschreven door Hanneke Schaap-Jonker en Gert van den Brink en heeft als titel: Anders voelen, anders geloven. Over autisme en geloofservaring. Hier kunnen we echt onze winst mee doen in ons persoonlijke leven, in het gezinsleven en in het kerkelijke leven.

Troost

Een gelovige met autisme gaat vaak een moeilijke en zware weg door het leven. Laten we dat als zijn naaste beseffen en van harte en met liefde met hem meeleven, voor hem bidden en hem een helpende hand bieden, indien nodig of gewenst. Een kind van God met autisme mag weten: ooit laat ik mijn autisme voor eeuwig achter mij. Dat zal zijn als ik bij mijn Heere en Heiland zal zijn en Hem zal aanbidden voor Zijn genade in mijn leven. Nu begrijpen we Gods weg vaak niet.

Waarom een leven lang tobben met een vorm van autisme? Straks is alles opgelost, omdat Gods kinderen voor eeuwig verlost zullen zijn. Ook van hun autisme.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen