Ware vriendschap is zoet voor het hart

Heel bekend is het gedicht van Toon Hermans geworden: Je hebt iemand nodig, stil en oprecht die als het er op aankomt,

voor je bidt of voor je vecht.

Pas als je iemand hebt,

die met je lacht en met je grient,

dan pas kun je zeggen: ik heb een vriend.

Vriendschappen kunnen heel diep gaan. Van Winnie de Poeh is de uitspraak: Als jij honderd wordt, wil ik honderd min één dag worden. Zo hoef ik nooit zonder jou te leven. Dat zegt wel wat! Goede vriendschap is kostbaar!

Wat zegt de Bijbel over vriendschap?

De meesten van ons hebben geregeld contact met anderen. Vaak gaat het om oppervlakkige en korte ontmoetingen. En dan heb ik het over kennissen, collega’s of buren met wie je een tijdje optrekt. Maar als we geluk hebben, ontwikkelen we ook een paar hechte vriendschappen. Diepgaande contacten waarbij je intens van elkaars vriendschap kunt genieten.

In de Bijbel wordt dan ook positief over vriendschappen gesproken. Prediker 4: 9-10 zegt daarover: Twee zijn beter dan één, want samen krijgen zij een goede beloning voor hun zwoegen. Want als zij vallen, helpt de één zijn metgezel overeind. Maar wee die ene die valt, terwijl er geen tweede is om hem overeind te helpen.

Je leest van David dat hij vrienden had, 2 Samuel 15: 37: Zo kwam Husai, de vriend van David, de stad binnen toen Absalom in Jeruzalem aankwam. Paulus had vrienden, Handelingen 27: 3: Julius stond hem toe naar de vrienden te gaan om door hen verzorgd te worden.

Vrienden zijn van groot belang. We hebben allemaal iemand nodig die ons door dik en dun trouw is. Iemand die ons bemoedigt als we ontmoedigd zijn geraakt. Iemand die ons helpt om het opnieuw te proberen wanneer we gefaald hebben. Iemand die ons troost wanneer we verdrietig zijn. Iemand met wie we kunnen lachen en huilen. In deze bijdrage aan Woordwerk gaan we op zoek naar teksten over vriendschap in het boek Spreuken.

Vriendschap is van grote waarde

Een bijzonder boek in de Bijbel is het boek Spreuken. Het is een boek vol praktische levenswijsheden. In dit bijbelboek vind je verschillende teksten die over vriendschap gaan. Duidelijk wordt dat vriendschap van grote waarde is. Spreuken 17: 17 zegt dat vriendschap belangrijker is dan de familieband: Een vriend heeft te allen tijde lief, en een broeder wordt in benauwdheid geboren. Dat is zeker voor de cultuur van die tijd een opmerkelijke uitspraak. Verschillende generaties woonden vaak bij elkaar. Als familie was je nauw aan elkaar verbonden. Je had elkaar hard nodig. Toch staat hier: Een vriend is meer waard dan een broer (18: 24). De gedachte erachter is: familie heb je nu eenmaal, maar vrienden kies je. Dat biedt de gelegenheid voor verdieping van de relatie. Je zet je daar bewust ook voor in. Vriendschap is niet gedwongen, maar oprecht. Vriendschap heeft iets extra’s. De filosoof De Condillac heeft eens gezegd: Een vriendschap die eindigt, is nooit begonnen. Vrienden laten elkaar nooit vallen.

In de drukke tijd waarin wij leven, komen we misschien veel te weinig aan vriendschappen toe, terwijl we ze zo hard nodig hebben. Spreuken maakt duidelijk: dwazen gaan verloren vanwege gebrek aan vrienden of slechte vrienden (13: 20). Wat kan goede vriendschap waardevol zijn!

Vriendschap vraagt om een keuze

Spreuken 27: 9 geeft aan dat ware vriendschap zoet is voor het hart. Dat wil wat zeggen. Toen Spreuken geschreven werd, had je nog geen suiker. Wilde je iets zoets eten, dan moest je daar echt naar zoeken. Dus iets zoets was speciaal. Zo speciaal zijn goede vrienden. Maar echte vrienden zijn zeldzaam. Hoe kom je dan aan goede vrienden?

Maar eerst nog dit: waarom zijn goede vrienden zo belangrijk? In Spreuken 13: 20 staat: Wie met wijzen omgaat, zal wijs worden, maar wie omgaat met dwazen, zal het slecht vergaan. Met andere woorden: wees voorzichtig met het kiezen van je vrienden. Vrienden wisselen normen en waarden uit. Gesprekken en ontmoetingen kunnen diep gaan. Door goede vrienden kun je worden opgebouwd. Maar het tegenovergestelde is ook waar: slechte vrienden kunnen je ruïneren.

Waar moet je dan op letten? In Spreuken 6: 16-19 worden zeven dingen genoemd die onze aandacht vragen. Zo zie je trouwens ook wat voor praktisch boek Spreuken is. Heel concreet wordt aangegeven hoe we in het dagelijks leven de omgang met elkaar gestalte geven.

De schrijver van Spreuken zet hier wat waarschuwingslampjes neer: hoogmoedige ogen (deze mensen kijken op anderen neer), valse tong (waar mensen het niet nauw nemen met de waarheid kun je niet vertrouwelijk met ze omgaan), handen die onschuldig bloed vergieten (ze maken onschuldige mensen kapot), een hart dat zondige plannen smeedt (ze bedenken telkens iets dat tegen Gods wil ingaat), voeten die zich haasten om naar het kwade te rennen (waar zij zijn, zijn altijd problemen; blijf uit hun buurt!), getuigen die leugens blazen (ze roddelen en zoeken de fout altijd bij een ander) en stoken tussen broers (het zijn ruziemakers).

Door dit soort vrienden word je niet opgebouwd. Wees op je hoede. Je kunt je laten meeslepen door hun ideeën.

Vriendschap die tot zegen is

Je zou de zeven punten van zonet kunnen omdraaien. Dat betekent dat je vrienden moet zoeken die nederig zijn, eerlijk, zorgzaam, rein van hart, helpend, oprecht en vrede stichten. Echte vriendschap ontstaat daar waar je voor dezelfde waarheid staat en hetzelfde verlangen deelt. Je zou kunnen denken aan de volgende teksten uit Spreuken:

- 17: 17: Een vriend heeft te allen tijde lief: trouw. Dat wil niet zeggen dat je altijd beschikbaar bent, maar je bent er voor elkaar in goede en slechte tijden. Het gebeurt vaak genoeg dat mensen contact met je willen hebben, omdat ze daar zelf baat bij hebben. Maar een vriend heeft een andere insteek: hij is er, ook als alles misloopt. Ergens las ik: Voor een vriend ben je niet het middel tot het doel, maar het doel zelf. De trouw van een vriend gaat heel ver. Dat kwam mooi naar voren toen in Engeland een prijsvraag werd uitgeschreven voor de beste definitie van wat een vriend is. Dit is de definitie die de eerste prijs haalde: Een vriend is degene die binnenkomt als iedereen weggaat.

- 26: 19: Als een dolleman is iemand die zijn naaste bedriegt en zegt: Deed ik het niet voor de grap? En 25: 20: Wie liederen zingt bij een treurig hart, is als wie kleren uittrekt op een koude dag en zure wijn doet op loog. Het gaat in deze teksten over fijngevoeligheid. Je maakt het een vriend niet moeilijk om dan te zeggen: Ik maakte alleen maar een grapje. En als je vriend verdrietig is, kan het niet dat jij een vrolijk wijsje zit te fluiten. Als hij verdrietig is, ben jij het ook. En als er iets te vieren is, deel je in de vreugde. Zo ben je aan elkaar verbonden.

- 27: 5-6: Openlijke bestraffing is beter dan verborgen liefde. Wonden door iemand die liefheeft, zijn tekens van trouw, maar overvloedig zijn de kussen van een hater. Het gaat hier over oprechtheid. Je bent niet bang om de waarheid te zeggen. Want daar is een vriend mee gediend. Je vindt het niet vervelend om te zeggen als er iets misgaat, ook al zal hij stekelig reageren. Je wilt hem alleen helpen. Er zijn mensen die zeggen: Ik houd te veel van die ander om de waarheid te zeggen. Maar in feite wil je jezelf sparen. Maar als vriend neem je een pittige reactie op de koop toe om hem verder te helpen.

- 27: 17: IJzer scherpt men met ijzer, zo scherpt een man het gezicht van zijn naaste: goede raad. Door goede raad en liefde scherp je elkaar. Je weet de ander te bemoedigen en op te bouwen. Daar draait het om bij vriendschap.

Vriendschap is een kostbaar cadeau

Prachtig als zo hechte vriendschappen ontstaan! Tegelijk denk ik dat we met elkaar ook een probleem hebben. Aan de ene kant is er het verlangen. We zien duidelijk de waarde van vriendschap. Het is heerlijk om een vriend te hebben bij wie je altijd terecht kunt. Iemand die eerlijk is. Je liefdevol wijst op je fouten, maar je niet laat vallen. Die trouw is en je tot steun is. Aan de andere kant hebben we een probleem: waar vind je zo’n vriend? De popgroep ‘Het Goede Doel’ zong jaren geleden al een lied waarin de volgende woorden voorkwamen: Vriendschap is een illusie – een droom, een pakketje schroot met een dun laagje chroom. Waar vind je echte vriendschap? Trouwens: zijn wij zelf altijd zulke goede vrienden?

Enkele eeuwen nadat het boek Spreuken geschreven was, was Jezus vlak voor Zijn lijden en sterven samen met Zijn leerlingen. En ze waren aan het praten over … vriendschap. In Johannes 15: 9-17 kun je erover lezen. Jezus was bezig uit te leggen wat er zou gaan gebeuren. Hij zou Zijn leven gaan geven voor hen. En Hij zei: Jullie zijn Mijn vrienden.

Waar het in het begin van de geschiedenis misging in de vriendschap met God, heeft Jezus dat recht gezet. Wij hebben onze Vriend verraden. Wij waren ontrouw. Wij kozen voor onszelf. En nu zegt Jezus: Ik ben de Vriend die tot het uiterste gaat, die er altijd voor je zal zijn. Hoe? Jezus zegt Zijn vriendschap met God op, zodat wij vriendschap met God mogen ontvangen. Aan het kruis wordt dat duidelijk.

Het hoeft je dan ook niet te verrassen dat Jezus een vriend van zondaars en tollenaars wordt genoemd (Luk. 7: 34). Het is niet te bevatten dat Hij Zijn vriendschap aanbiedt aan zondige mensen. Jezus zegt het zo: Er is geen grotere liefde dan je leven te geven voor je vrienden.

Het is een vriendschap die ons uit genade wordt aangeboden. Wanneer we die vriendschap koesteren, kunnen we leren om in Zijn kracht echte vrienden voor anderen te zijn.

Tot slot

Joseph Scriven was 23 jaar toen hij afstudeerde aan de universiteit van Dublin in Ierland. Hij had trouwplannen. De avond voor zijn trouwdag kreeg hij bericht dat zijn aanstaande vrouw verdronken was. Hij was intens verdrietig en ontroostbaar.

Een paar maanden later vertrok hij naar Canada. Daar schreef hij het lied: What a Friend we have in Jesus. Hij had ontdekt: Jezus kende zijn pijn. Jezus was in de wereld gekomen om een einde te maken aan alle nood. Hij had Zijn leven gegeven voor ons. Een echte Vriend! Hij is de Vriend op wie wij kunnen bouwen.

Levenskunst

Spreuken is een boek ‘om bekend te worden met wijsheid en vermaning (…) om aan onverstandigen schranderheid te geven, aan een jongeman kennis en bedachtzaamheid’ (1: 2,4). Het is dus een boek voor vaders en moeders om hun kinderen instructie te geven hoe je tegen het leven aan kunt kijken en hoe je door het leven kunt gaan. Een aantal van die thema’s belichten we in deze serie artikelen.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen