Over mensen die niet bestaan

Micha Zondag valt ieder jaar op de zondag het dichtst bij Wereldarmoededag die dit jaar op 17 oktober viel. Micha Zondag verwijst naar de profeet Micha die zich in zijn tijd druk maakte om de wereld die hij om zich heen zag met daarin onrecht, uitbuiting en armoede. Hij deed een sterke oproep om recht te doen; ‘trouw te betrachten’. In onze tijd is de situatie niet veel anders. Ook nu is er veel onrecht, uitbuiting en armoede. Maar wat doen wij ertegen? De initiatieven van Micha zijn voor iedereen die nadenkt over onrecht, armoede, mens en natuur en dit wil verbinden met zijn geloof.

Feitelijk is het toch ook iedere zondag Micha Zondag, als de christelijke gemeente in de zondagse erediensten tijdens de collecte royaal van de ontvangen middelen afstaat voor het werk van de diaconie. Of moet deze collecte toch soms wedijveren met die voor de verbouw van de pastorie of de lekkende dakgoten van het kerkgebouw?

Op de al genoemde zondag 21 oktober werd door de Kamper diaconie aandacht gevraagd voor de noodhulp in Soedan. En toegegeven: ik ben van die schok nog niet bekomen. Denkend aan de nood in de wereld stop ik bijna automatisch bij de oorlog tussen Rusland en Oekraïne of tussen Israël en Hamas en Hezbollah. Daarachter houdt de wereld voor mij al snel op.

Ramp in Soedan

Voor wie het net als ik niet zo scherp had, in het kort: ‘In 2023 brak in Soedan een gewelddadige oorlog uit tussen het regeringsleger en rebellen. Meer dan 15 miljoen mensen zijn sindsdien op de vlucht voor geweld. Soedan is het land met het grootste aantal ontheemden ter wereld. Vanuit Soedan vluchten veel mensen naar buurlanden Zuid-Soedan of Tsjaad. Niemand is veilig. De situatie van voedselvoorziening was al lastig. Nu is er sprake van hongersnood. De regio is al lange tijd onrustig, maar nu worden 15 miljoen mensen bedreigd met de hongerdood. De overheid is totaal afwezig in de vluchtelingenkampen. Hulpverlening komt maar mondjesmaat op gang. Er is tekort aan alles.’

Het gaat hier blijkbaar om een ramp die bijna net zo veel mensen treft als er in heel Nederland wonen. Wie zich dat probeert in te denken, begint het te duizelen. Heel Nederland op de vlucht. Iedereen in Nederland ontheemd. Iedereen in Nederland zonder huis, zonder land, zonder staat, zonder identiteitsbewijs of paspoort, zonder voedsel, zonder medische zorg. En overal waar je aanklopt om hulp word je niet geholpen omdat je feitelijk niet bestaat. Als je pech hebt, kom je op jouw vlucht bij de Belgische grens grote borden tegen met daarop in chocoladeletters de tekst: ‘Wij werken hier aan jouw terugkeer’. En tussen die borden staan gewapende bewakers met honden, die blaffend en grommend hun scherpe tanden laten zien.

Binnen de Verenigde Naties is een aparte afdeling, UNHCR, die zich speciaal met de vluchtelingenproblematiek over heel de wereld bezighoudt. UNHCR schat in dat er wereldwijd meer dan 120 miljoen mensen gedwongen op de vlucht zijn. En er is daarbij een grote kans dat naburige landen hun grenzen gesloten houden om zo een halt toe te roepen aan de eindeloze stroom vluchtelingen, die anders de lokale economie compleet onderuit zouden halen.

Staatloze mensen

De genoegde UNHCR vermeldt op haar website ook dat er wereldwijd miljoenen mensen zijn die staatloos zijn. Dat is een begrip dat voor ons lastig is te vatten, maar het betekent dat deze mensen door geen enkel land als staatsburger worden erkend. Daardoor kunnen zij totaal geen aanspraak maken op fundamentele mensenrechten, zoals het volgen van onderwijs, het krijgen van medische zorg, het uitoefenen van een beroep (en dus geld verdienen), het aanvragen van een uitkering om van te leven, of het kunnen reizen van het ene naar het andere land. Ook in Nederland, dat er vaak prat op gaat alles zo goed geregeld te hebben, staan ongeveer 27.000 mensen geregistreerd als staatloos of ‘nationaliteit onbekend’. Daar bovenop is er ook nog een onbekend aantal mensen staatloos zonder verblijfsvergunning, niet geregistreerd, onzichtbaar en onvindbaar, mensen die dus feitelijk in de ogen van de Nederlandse samenleving niet bestaan. En daarbinnen niet alleen volwassenen, maar ook veel kinderen.

Om hierbij niet weg te kijken reikte Micha Nederland de kerken aan om na te denken over het thema: ‘Kijken door de ogen van de Maker’. Harmen Niemeijer, directeur van Micha Nederland, schrijft daarover op de website: ‘Onrecht is niet iets van ver weg, maar ook van dichtbij: eenzame buren, mensen met een beperking, geweld tegen vrouwen of kindermisbruik. Het is ook heel gemakkelijk om niet te zien wat de levensomstandigheden zijn van vluchtelingen en bijvoorbeeld Oost-Europese arbeidsmigranten, weggestopt in asielzoekerscentra of opgehokt met drie anderen in een caravan.’

Dit bestaat toch niet

Via de profeten in het Oude Testament en het optreden van de Here Jezus weten wij inderdaad dat God, als de Schepper of Maker van hemel en aarde, niet wil dat Zijn volk wegkijkt, omdat Hij dat zelf ook niet deed en niet doet. In ieder bijbelboek klinkt wel de oproep door om het recht van de wees, de weduwe en de vreemdeling te beschermen. Het zwervende bestaan van het volk Israël en het vreemdelingschap van de aartsvaders Abraham, Isaac en Jacob is de spiegel die het volk keer op keer voorgehouden krijgt als het in het beloofde land gesetteld dreigt te raken. Ook in de woorden van Gods wet die zondag aan zondag in de kerkdiensten tot ons komen worden wij hieraan herinnerd. Alsof God zeggen wil: het bestaat toch niet dat er op Mijn aarde schepselen zijn die daarop niet mogen bestaan!

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen