Deputaten Eredienst blijven weg van strikte regels

Deputaten Eredienst houden zich bezig met allerlei onderwerpen die te maken hebben met de eredienst. Als het bijvoorbeeld gaat over de vraag wie er een zegen mag geven, heeft het deputaatschap de huidige synode het advies gegeven om ook ruimte te geven aan anderen dan predikanten, namelijk ook aan evangelisten, ouderlingen en diakenen. Mits diegene de voorganger van dienst is. Bal: “Daar konden we niet zonder deputaten Kerkorde en Kerkrecht over adviseren. Er zijn namelijk regels over wat een ambtsdrager mag doen. Ons advies raakt dus aan het kerkrecht. Dat geldt ook voor andere onderdelen van de eredienst. Ons is inmiddels ook gevraagd om in kaart te brengen wat er überhaupt voor regels zijn afgesproken door vorige synodes. Gek genoeg is dat lastig terug te vinden. In de kerkorde zelf is heel weinig geregeld voor de eredienst. Maar er zijn wel in de loop van de geschiedenis van de CGK allerlei uitspraken gedaan door de synode. Volgens kerkrechtdeskundigen behoren die tot het kerkrecht, en daar moeten we ons aan houden. Maar we weten dus niet wáár we ons aan moeten houden.”

Het deputaatschap gaat dus een inventarisatie maken van wat er aan besluiten is genomen en zal tegelijk een voorstel aan de volgende generale synode doen welke besluiten ze niet meer bindend zouden willen verklaren. “We willen dus graag onderscheid maken tussen welgemeende adviezen en bindende besluiten. De synode stond daarvoor open.”

Andere onderwerpen waarmee de deputaten zich hebben beziggehouden, zijn de liturgische formulieren, Bijbelvertalingen, de tweede kerkdienst en het zingen van psalmen in de 21 e eeuw. Hun werk resulteert in het ontsluiten van bruikbaar materiaal via de website, het uitgeven van brochures (die veel gebruikt worden) en het fungeren als gesprekspartner en adviseur voor kerkenraden die zich willen bezinnen op onderwerpen die de eredienst aangaan.

Tweede kerkdienst

Een actueel onderwerp is de tweede kerkdienst. In veel gemeenten staat die onder druk, maar de synode wil stimuleren dat gemeenten de twee diensten blijven houden of dat gaan doen. Het deputaatschap heeft zich in een brochure daarover gericht op twee aspecten: de waarde van de tweede dienst en in het bijzonder de waarde van een leerdienst, want zo wordt de tweede dienst van oudsher ingevuld. Groen: “Een leerdienst zit meer op het cognitieve vlak, maar je zou bijvoorbeeld ook een vesper kunnen houden. Dat heeft een ander karakter, meer in de sfeer van een viering, waarbij gebeden en stilte ook heel belangrijk zijn. Ook dat is een waardevolle invulling van de tweede dienst.” Bal is het hiermee eens: “In de Bijbel staat niet dat we een tweede dienst moeten houden. We willen daarom uitnodigen tot het houden van een tweede dienst vanwege het belang daarvan, in plaats van zeggen: zo móét het. De titel van onze brochure is daarom Niet omdat het moet, maar omdat het kan.”

Corona

De coronatijd was een bijzondere periode voor het deputaatschap. Toen viel het de leden op dat in de kerkorde niet staat wat nou eigenlijk een eredienst is. “Er waren in die tijd momenten dat er een ouderling en een diaken in de kerkdienst waren, maar verder niemand. Het werd alleen digitaal uitgezonden. Is dat een kerkdienst? En als het niet uitgezonden wordt? Is het dán nog een kerkdienst? En als er niet gezongen wordt?” blikt Groen terug. Het deputaatschap adviseerde in die periode de regiegroep van onze kerken, waarin gekeken werd hoe diensten het beste vorm konden krijgen, gegeven de omstandigheden. Een vraag die speelde was hoe het moest met de viering van het heilig avondmaal. Mag je bijvoorbeeld thuis zelf brood en wijn nemen tijdens een online kerkuitzending? Bal: “Opeens waren er overheidsmaatregelen, daar word je mee geconfronteerd. Moet je je daartegen verzetten? Dat soort discussies kun je op gevoel voeren, maar er zit ook een kerkrechtelijke kant aan. Ook toen bleek dat kerkrechtdeskundigen niet paraat hadden wat volgens het kerkrecht essentieel is voor een kerkdienst. We zijn nu dus bezig dat allemaal uit te zoeken en te ontsluiten, zodat we in de toekomst beter voorbereid zijn.”

Komende tijd hoopt het deputaatschap zich bezig te houden met een handleiding voor leesdiensten. Ook hierover blijkt weinig te zijn vastgelegd. In de vragenlijst voor kerkvisitaties staat bijvoorbeeld de vraag of bij leesdiensten gebruik wordt gemaakt van de serie Uit De Levensbron. Is dat dan een verplichting? – dat staat zo niet in de kerkorde. Groen: “We willen niet een heel wetboek maken, maar een brochure waar kerkenraden echt wat aan hebben. Wat vrij is, willen we vrijlaten. We geven praktische tips, en waar het nodig is, zullen we voorstellen om regels te stellen.”

Kathedraal of kelder

Over wat belangrijk is voor de liturgie zijn beiden het eens: kwaliteit. Groen: “Ik denk dat de liturgie in onze kerken niet altijd de aandacht krijgt die het verdient. Hoe bouw je een liturgie zorgvuldig op? Hoe bewaak je de kwaliteit?” Bal: “Kwaliteitsverbetering mag in veel kerken wel een punt van aandacht zijn, zonder dat we te hoge eisen stellen aan de mensen die meewerken aan bijvoorbeeld een muziekgroep. Ze kunnen wel gecoacht worden om tot een hoger niveau te komen. We adviseren graag hoe je dat kunt aanpakken. Maar ook hoe je psalmen zingt op andere melodieën of met andere instrumenten.” Groen: “We mogen kritisch blijven op kwaliteit zonder aan de vrijheid van de gemeente te morrelen. Laten we nooit vergeten dat het in de liturgie gaat om de ontmoeting met de heilige God.” En als die kwaliteit er niet is in een gemeente? “In kathedralen in Engeland voel je de majesteit en aanwezigheid van God. Maar dat kan ook onder een boom of in een kelder – denk aan de vervolgde kerk. Ook daar kan God aanwezig zijn.”

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen