Lezingenbundel Wie de jeugd heeft, heeft de toekomst! - pagina 5

Maatschappelijke instituties zijn van betrekkelijk belang; dat is de strekking van mijn zojuist gemaakte opmerking. In laatste instantie staat onze innerlijke gesteldheid los van de maatschappelijke context. We kunnen overal gelukkig zijn en overal ongelukkig. Dit is een inzicht van enig belang, dunkt me, temeer daar het sedert Machiavelli en Hobbes - i k noemde hen alsteeds meer in vergetelheid is geraakt en men in toenemende mate in de ban is geraakt van het idee dat ons geluk, ons welzijn, zou worden gemaximaliseerd, als maar de juiste maatschappelijke instituties werden ingevoerd. Men ging, kortom, het persoonlijk welzijn meer en meer zien als een eenvoudige functie van het maatschappelijk bestel. Het dieptepunt in deze vormt het denken van Jeremy Bentham, dat hoogtij viert in het hedendaagse liberalisme, en het denken van Karl Marx, dat in de vorige eeuw onnoemelijk veel leed heeft veroorzaakt, maar nu, zo lijkt het, gelukkig naar de mesthoop van de geschiedenis is verwezen. Maar de volgelingen van Bentham en Marx zijn zeker niet de enige die zich aan dit reductionisme schuldig maken. Het is van groot gewicht deze fout niet te maken, omdat men dan teveel verwacht van de maatschappij en de maatschappelijke 'vormgeving'. Een dergelijke overtrokken verwachting ligt niet alleen achter de grote revoluties van de 19C en de 20 slc eeuw, maar ook achter de permanente wil tot reorganisatie die we aantreffen in de meeste hedendaagse organisaties. Bezield met de idealistische gedachte dat het allemaal beter moet en kan, schiet men de bestaande organisatie aan flarden. En wanneer de rook is opgetrokken en de lijken zijn geteld, blijkt heel vaak dat er van een verbetering eigenlijk niet gesproken kan worden. Wel hebben de meeste betrokkenen er uiteraard een aantal butsen en schrammen bij. Dit gezegd hebbend, moet ik er onmiddellijk aan toevoegen dat het belang van maatschappelijke instituties ook weer niet moet worden onderschat. Dat ze in laatste instantie van geen belang zijn, betekent niet dat ze helemaal niet van belang zijn. Men kan wel degelijk stellen dat sommige maatschappelijke instituties meer bevorderlijk zijn voor ons geluk, ons welzijn, dan andere. Ik wil er hier vier kort bespreken, die naar mijn idee wezenlijk zijn voor het menselijk welzijn. Het zijn achtereenvolgens: het gezin, het maatschappelijk middenveld, de markt, en de staat. Het gezin Ten eerste het gezin, de familie, of, zoals de Grieken het uitdrukten: het huis. Het gezin, de familie is de belangrijkste maatschappelijke institutie. Zonder familie rooit de mens het niet. Het onderwerp 'familie' is dus van het grootste gewicht. Het is dan ook curieus en verontrustend te moeten constateren dat er in de politieke arena niet of nauwelijks belangstelling bestaat voor dit onderwerp en over het algemeen wat lacherig wordt gedaan over de toch eenduidige crisisverschijnselen waaraan de institutie van de familie sedert enkele decennia onderhevig is. De centrale doelstelling van het familieleven is de goede zorg voor en de bescherming van de familieleden, in het bijzonder de kinderen. Ten aanzien van deze laatste categorie bestaat bovendien nog een derde doelstelling: de opvoeding. Voor het kind is zelfs overleven vrijwel ondenkbaar zonder de zorg en de bescherming van en de opvoeding door de familie, maar ook de meeste volwassenen zijn er zonder familie slecht aan toe. Andere instituties -met name de staat- kunnen de functies van de familie wel aanvullen, maar nooit vervangen. De zorg, bescherming en opvoeding in familieverband vormen als het ware de basis, de grondslag voor het verdere leven. Als het daar misgaat, kan er weinig meer worden gerepareerd, ook niet door de staat. Let wel: zorg, bescherming en opvoeding zijn geen taken die in de familieschoot per definitie en vanzelf goed worden uitgevoerd. Het feit dat de familie er is, vormt geen garantie, maar wel een noodzakelijke voorwaarde.

5

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen