Koopman en dominee in OS-land

Wat hebben religie en economie met elkaar te maken? Hoe religieuzer, hoe welvarender? Volgens de socioloog Max Weber (1905) was een goed calvinist niet uit op rijkdom, al was hij wellicht wel geneigd om te geloven dat eerlijk verkregen rijkdom een teken van Gods gunst was.
In Nederland mag anno 2007 weer aandacht zijn voor religieuze en culturele waarden. ‘Willen we mensen uit de armoede halen en ervoor zorgen dat mensenrechten wereldwijd worden gerespecteerd, dan moeten we ons in het ontwikkelingsbeleid ook rekenschap geven van religieuze en culturele waarden. Niet om zieltjes te winnen, maar om levens te redden’, zei ex-minister Van Ardenne in 2005.
Wat heeft religie nu te maken met het realiseren van economisch betere omstandigheden in een (ontwikkelings)land?
Socioloog Weber stelde dat ‘de Protestantse Reformatie een geestelijke revolutie opriep, die het moderne kapitalisme bevorderde’. Deze ‘Weber-these’ houdt ruwweg in, dat de moderne welvaart in Europa te danken is aan noeste calvinistische zakenmensen, die vanwege hun religieuze overtuigingen deugd en spaarzaamheid hoog in het vaandel hadden staan. Hun levenswandel zetten deze nijverheidslieden aan tot arbeidzaamheid, eerlijkheid, ernst en zuinigheid met geld en tijd. De Engelse sociaal-historicus R.H. Tawney verwierp het verband tussen protestantisme en economische groei. Hoewel hij wel één ding nagaf dat de puriteinse ethiek niet tot wereldse uitspattingen verlokte en men van geslacht op geslacht de nodige rijkdom en ervaring bijeenbracht.
David S. Landes merkt in The Wealth and Poverty of Nations (1998) op dat Weber meer gelijk had dan men wilde weten. ‘Mensen van allerlei geloof kunnen zich tot rationele, ijverige, ordelijke, productieve, propere en humorloze lieden ontwikkelen.’ Weber toonde volgens hem aan dat de godsdienst (van de 16e tot de 18 eeuw in Noord-Europa) het veelvuldig verschijnen van een persoonlijkheidstype met bepaalde karaktervorming in de hand werkte en zo het kapitalisme voortbracht. Leden van het Business Platform van Woord en Daad bedrijven geen zending. Maar zij zijn wel religieuze cultuurdragers van een bepaald type. Zij betonen zich ondernemende lieden te zijn, die hopelijk ook met een gezonde dosis humor, serieus bezig zijn om de economie in OS-landen te steunen. Daarbij gebruiken en dragen zij onmiskenbaar hun aangeleerde christelijke orde en deugden over in de projecten. Mensen zijn immers ‘ongeneeslijk religieus’ en beïnvloeden elkaar in relaties die van betekenis mogen zijn/worden voor elkaar. Zeker in arbeid en inkomenprogramma’s. Religie en economie zijn ook anno 2007 nog onlosmakelijk met elkaar verweven. Al onderschrijf ik niet de stelling dat hoe religieuzer men is, hoe welvarender men wordt in materialistische zin.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen