Uit de geschiedenis der pausen (IV)

De familie Borgia (slot)

De beruchtse van Alexanders kinderen was, zoals gezegd, Cesare. Zijn levenswandel was even onzedelijk als die van zijn vader, maar beslist misdadiger. Cesare liet zijn zwager doden, en vermoordde eigenhandig, onder de ogen van de paus, diens kamerdienaar Perotto. Op negentienjarige leeftijd was Cesare reeds kardinaal. Na de vermoording van zijn broer Juan, waaraan hij vermoedelijk onschuldig was, liep hij uit de kerk weg, om het rauwe leven te gaan leiden van een vijftiende-eeuwse krijgsoverste.

Zijn vader gaf hem delen van de Kerkelijke Staat te besturen. Met list en wreedheid voerde Cesare enige oorlogen tegen naburige vorsten. Zijn politiek ideaal was, heerser te worden over een verenigd Italië. Daarbij lette hij minder op de geoorloofdheid der middelen, dan wel op het te bereiken doel. Macchiavelli, die in zijn boek 'II Principe' de staatkundige beginselen losmaakte van de Christelijke normen, moet Cesare als voorbeeld hebben genomen voor de ideaalvorst uit zijn boek.

Door Cesare's toedoen heerste er in het Rome van Alexander VI een schrikbewind. Tal van personen werden op last van Cesare, en met goedvinden of medeweten van de paus gevangengezet of vermoord. De beide Borgia's eigenden zich de bezittingen van hun slachtoffers toe. Op de nalatenschap van rijke kardinalen liet de paus beslag leggen. Kardinalen, die te lang leefden, kregen de gifdrank der Borgia's te slikken.

Tenslotte werd de paus zelf het slachtoffer van zijn gifmengers-praktijken. Alexander stierf een gewelddadige dood, toen men hem het vergif toediende dat hij voor een kardinaal bestemd had. Ook Cesare stierf door moordenaarshand, nadat hij tengevolge van zijn vaders dood Italië had moeten verlaten.

Het lievelingskind van de paus was zijn dochter Lucretia. Hij had haar in het huwelijk doen treden, toen hij nog kardinaal was. Paus geworden, ontbond hij het huwelijk van zijn dochter, teneinde haar een voornamere echtgenoot te kunnen geven. Aan Lucretia's tweede huwelijk kwam voortijdig een einde, daar Cesare zijn zwager liet vermoorden. Lucretia hertrouwde met de hertog van Ferrara. Zij was, hoewel minder immoreel dan zij wel eens wordt afgeschilderd, geen toonbeeld van deugdzaamheid. Zij nam deel aan alle orgieën in het Vaticaan, en zeker niet alleen passief. Er wordt zelfs gesproken over incestueuze relaties van Alexander met Lucretia. Zekerheid hieromtrent bestaat niet. Aan het hof van haar vader nam Lucretia een vooraanstaande plaats in. Zij verving enige malen de paus, tijdens diens reizen, bij het bestuur van kerk en staat. Nieuwbenoemde kardinalen plachten Lucretia te vereren met hun eerste officiële bezoek.

Het schijnt, dat Lucretia's leven in Ferrara minder aanstootgevend was dan in Rome. Wij zullen de 'Chronique scandaleuse' van de familie Borgia niet voortzetten. Voor meer bijzonderheden verwijzen wij naar het 'Diarium' van Burchard, de ceremoniemeester van Alexander VI, Er is wel gepoogd de nagedachtenis van Rodrigo Borgia te rehabiliteren. Dan wraakt men de ooggetuigen als partijdig, ofwel men scheidt paus en mens. Het heet dan dat Borgia, hoewel een slecht mens, een goed regent was. Inderdaad was Alexander een handig politicus.

Bedreigd door de Franse koning Karei VIII, wist hij de indringer uit Italië te verdrijven door de oprichting van een anti-Frans verbond van staten. Later, toen Spanje en Portugal een concilie wensten om de onwaardige paus af te zetten, zoals ook Savonarola gewild had, zocht Alexander steun bij de Fransen. Lodewijk XII kreeg toestemming te scheiden van zijn vrouw. Als tegenprestatie verhief de Franse vorst Cesare tot hertog en gaf hem een Franse prinses tot vrouw.

Ook ten aanzien van de Turken manoeuvreerde Alexander behendig. De troonpretendent Dsjem vertoefde jarenlang als gevangene aan het pauselijke hof. De regerende sultan betaalde de paus als verzekeringspremie 40.000 ducaten per jaar, welk bedrag de geldgierige paus zeer welkom was.

Terwijl Alexander de Turken te hulp riep tegen Karei VIII, wilde hij na Djsems dood een kruistocht tegen de Turken doen houden. Veel van het daarvoor geïnde belastinggeld kwam echter terecht in de zakken van vader en zoon Borgia.

Hetzelfde gebeurde met de opbrengst van de collectes in het jubeljaar 1500.

Er is één lid van de famihe Borgia heilig verklaard, n.1. Francesco, een achterkleinzoon van Alexander VI, die de derde generaal van de Jezuïeten-orde is geweest. De reden voor deze canonisatie zou zijn, dat de kerk iets van de smet heeft willen wegnemen, die door toedoen van Alexander en Cesare aan de naam Borgia kleeft.

Wij moeten concluderen: Alexander VI is schuldig, maar niet minder schuldig is het kerkelijk milieu aan de vooravond van de Hervorming, wat ons het succes doet begrijpen van de aanval op de misbruiken van de kerk, waartoe Luther het sein gaf.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen