OPVOEDING EN ONDERWIJS

Godsdienstige Ontwikkeling en Godsdienstige Opvoeding volgens de Individual-PsyciiQlugisGlie Sctiool.

VIT.

Adier zelf heeft zich uitgesproken over den godsdienst. Hij deed dat in een boekje: Religion und Individual-psychologie.

Hij bestrijdt .hierin Ernst Jahu, die in datzelfde werkje schrijft over: Die Cliristliche Seelsorge und |die sakulare Seelsorge.

Adier gaat hierbij uil van het streven naar „Ueberwindung", het streven naar „VoUcndimg", dat bij ieder individu te vinden is.

En vanuit dit streven bepaalt Adier nu zijn Godsbegrip en - wel aldus: Die Ansehuiig einer Gottheit ist eine, den menschlicliien Denken unid Fühlen seit jeher naheliegende, IConkretisierung der Idee der Vollkommenheit. God is tot op den huldigen dag „die glanzcndste Manifestation fl& s' Zieles der .Vollkommenheit".

In de oer-religies hebben dieren het doel der „Ueberlegenheit" gesymboliseerd. Deze oer-religies waren polytheïstisch; hieruit heeft zich bet monotheïsme ontv/ikkeld. Dit monotheïsme komt meer overeen met het wereldbeeld van den cultum-mensch.

In dit monotheïsme stelt d'e mensch zichzelf tot middelpunt van de wereld en het wereldgebeuren.

Ook de Ind.ps. wil den mensch lot middelpunt van , het wereldgebeiu-en maken. Zoo ontving de menschheid' een taak, een doel; en wel is het doel — zeer waarschijnlijk — onbereikbaar, maar de weg, , de richting kan toch aangewezen worden.

Op dezen weg vond de menschheid God. Het streven van de menschheid nu is te worden als God; dit .streven komt voort uit de onzekerheid, uit het constante minderwaardigheidsgevoel van de menschheid. Maar de mensch kan nooit gelijk worden aan God; want de mensch is de „Ewig- Strebender".

Zoodra de mensch zich nu stelt tegenover de Godheid, doet hij dit naar de nuanoeering van zijn eigen leven, want ieder heeft zijn eigen levensstijl.

Ook bij het monotheïsme moet de idee van de nuanceering worden vastgehouden; ieder heeft zijn eigen Godsidee, zijn eigen Godheid.

En, zegt Adier, of men dat hoogste doel uu „Godheid" noemt, of „Socialisme", of „zuivere Idee van het gemeenschapsgevoel", altijd weer spiegelt zich daarin „das machthabende, Vollendung verheiszende, gnadenspendende Ziel der Ueberwindung".

Van zonde wil de Ind.ps. niet weten; dus ook niet van schuld. Adier spreekt van „Irrtum". Die .„Irrtum" bestaat dan in de Ichgebundenheit van den mensch; deze begint al in de jeugd en werkt het geheele leven door, is oorzaak van al de ellende, maar mag den mensch nooit als schuld worden aangerekend. In dit verband zegt Adier: „Ich möchte eher die Schuld denen zumessen, die diese Tatsache erkannt liaben oder erkennen konnten und nicht genug (zur Anderung beigetragen .haben. Die Ichgebundenheit ist ein Kunstprodukt, dem Kiude, aufgehalst in seiner Erziehung und durch den gegenwartigen Stand unserer sozialen Slruktur".

De scheppende kracht van het kind wordt verleid tot Ichgebundenheit. Maar de Ichgebundene vergeet toch nooit, dat zijn Ik automatisch des te beter beveiligd is, naarmate het zich meer voor 'iet welzijn van de menschheid voorbereidt.

Do Bijbel geeft, volgens Adier, hiervan talrijke voorbeelden en drukt op imposante wijze veel uit, wat de Ind.ps. op bescheiden, wetenschappelijke wijze zoekt te doen.

Vv'ie zoo denkt over begrippen als zonde en schuld, kan verlossing nooit opvatten als bevrijding van schuld; immers er is geen schuld; noch krachtens de geboorte, noch krachtens het verdere leven.

„Der mensch ist von Natur aus weder gut, noch böse". De mensch heeft „von Natur aus", niet tegen slechte impulsen te strijden; alle karaktertrekken van den mensch zijn sociaal gericht!

„Hemmungen" .en „Hemmimgslosigkeit", vindt men alleen bij individuen, die een te weinig aan gemeenschapsgevoel liebben; dat dit zoo is op een bepaald oogenblik, ligt aan de gemeenschap zelf; versterk het gemeenschapsgevoel en alles komt goed. Zoo wordt de weg ter verlossing gewezen!

Do religie, aldus Adier, spreekt hier van de genade in Christus. Künkel wil zich ook in de psychologie van de terminologie „genade" bedienen; hij spreekt ook van bekeering. Adier wil van een zoodanige woordenkeus voor de psychologie niets weten. Als Künkel van „wonderen" spreken wil, antwoordt Adier: „Dem Psychotherapeuten mag es nicht wenig schmeicheln, der Bringer eines Wunders zu sein. Wer abér die Einheit des Individuums richtig erkannt hat, den Irrtum auch im Aufbau der fehlerhaftem Persönlichkeit derselben, wer ferner fahig war, auch dem Irrenden die ins Leben wirkende Ueberzeugunig von besseren Leben stil beizuhringen, kann unmöglich von einem Wunder sprechen, da es sich dabei doch offensichtlich um ein verstandliches Menschenwerk handelt".

Met name dit laatste, „da es sich um ein verstandliches Menschenwerk handelt" is kenmerkend voor Adlers standpunt.

Dat voor die „verlossing" eerst noodiig is „berouw" over de gemaakte fouten, ontkent hij ten sterkste.

Berouw en schuldgevoel zouden stemmingen in het individu opwekken, die zoolang ze aanhouden, geen gezondheid mogelijk maken.

(Inderdaad consequent bij een richting, waar Jezus Christus geen plaats heeft; zoo is er toch ook geen plaats voor den mensch met zijn berouw; waar moet de mensch er dan mee heen? )

Met instemming wordt Nietzsche's woord aangehaald: „Gewissensbisse sind unanstandig".

De methode van de Ind.ps. om den mensch te verlossen, gaat onder één voorwaarde: men moet het moeilijk op te voeden kind duidelijk kunnen maken de fouten van zijn levensstijl (zoo ook den nerveuzen mensch en den misdadiger). Men moet den mensch „die Beschiimung" over zijn dwalingen weten te besparen.

„Die Ind.ps. hat genügend ïrost, Ermutigung und erlösende Kraft zur Behebung eines Irrtums."

Vanuit religieus standpxmt, spreekt het vanzelf, dat de mensch „sich von seinem Gotte wissen müsse, um sich der Gemeinschaft im höchsten Sinne anzugliedern", maar in de Ind.ps. staat als maatstaf voor alle juiste handeling de „common sense" en „het als juist erkende ideaal van een laatste gemeenschap".

De genade, de verlossing, de vergeving, beleeft de dwalende in het zachte vagevuur van de Individualpsychologie „durch seine Einreihung in die Gesamtheit".

Ook in het reeds meer genoemde Handboek voor Ind.ps. komen uitspraken voor, die aan duidelijkheid niets te wenschen overlaten.

B.v.: Wij hebben geen dogma's meer noodig om ons geloof „an eine letzte schöpferische Weltgewalt und Weltmitte das Rückgrat zu starken".

En: vroom zijn beteekent niet handen vouwen, en ten offer vallen aan de pia fraus „irgend einer Hinterwelt" ... vroom zijn beteekent niet te ^elooven aan den God, die troont boven de wolken en „nur von auszen stiesze", maar het wil zeggen zich volkomen afhankelijk weten van een scheppende „Grundgewalt, die nicht unermeszlich hocli über, sondern tief verschüttet in uns Uegt".

Het naastbijzijnde en door de natuur gegeven voorwerp van onzen religieuzen wil is altijd de medemensch!

In een laatste artikel hopen wij deze nadere beschouwingen der Ind.ps. over den godsdienst nog te bespreken.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen