Congres van gereformeerden - pagina 10

Het principe van d,e „s.i.e.k." vóór 1880. Toen Kuyper het beginsel van de s.i.e.k. poneerde, deed hij hierbij een nadrukkelijk beroep op Groen van Prinsterer. Hoewel natuurlijk nóch uitspraken van Groen, noch van Kuyper normatief zijn, is het toch wel van belang na te gaan, in hoeverre Kuyper hier aansloot bij Groen. Hoewel oudere Calvinistische staatsrechtleraren hier niet besproken worden, leide men hieruit niet af, dat ook voor Groen niet zekere aanknopingspunten voor het beginsel van de s.i.e.k. te vinden zijn. Deze zijn zeker aan te wijzen, o.m. bij Johannes Althusius (Pohtica, 1610). Voorzover ik heb kunnen nagaan wordt de uitdrukking „s.i.e.k." door Groen nimmer letterlijk gebruikt. W e l spreekt hij t.a.v. de verhouding van kerk en staat, voor wat betreft de kerk, over „in eigen sfeer souvereine levenskring". Hij spreekt hier van „souvereine levenskring" op grond van het feit, dat de Schrift ons deze souvereiniteit uitdrukkelijk heeft geopenbaard. N u is het opkomen voor een souvereine levenssfeer van de kerk niet een beginsel dat w e uitsluitend bij Groen kunnen aantreffen. Reeds verschillende Calvinistische theologen en juristen hebben vóór hem, zij het in niet zo praegnante zin, gepleit voor een souvereine levenssfeer van de kerk. D e belangrijke vraag is echter, of Groen hiernaast ook oog heeft gehad voor de souvereiniteit in eigen kring in de andere samenlevingsverbanden, Kuyper meent van wel (het vormt zelfs een belangrijke schakel in zijn betoog), doch prof. Dooyeweerd meent dat — en m.i. terecht — te moeten betwijfelen. Door Dooyeweerd is dit onjuist beroep van Kuyper op Groen onder meer breedvoerig aangetoond in zijn artikelen in „Nieuw Nederland" (2e jaargang). Ik zal dit betoog van D . hier op de voet volgen. Om Groen van Prinsterer goed te verstaan, moet men het totaalbeeld van de strijd, die hij in zijn dagen te voeren had, in het oog houden. Terwijl bij Kuyper de strijd op politiek gebied zich hoofdzakelijk toespitst op w^at hij noemt de staatssouvereiniteit, dus tegen het indringen van het staatsgezag in allerlei andere levenssferen, ligt bij Groen het zwaartepunt van de strijd in zijn verzet tegen de beginselen der Franse Revolutie. Zijn leuze „Tegen de revolutie het Evangelie" was het leidend beginsel voor zijn gehele politieke strijd. Vanuit dit beginsel alleen kunnen zijn beschouwingen juist gewaardeerd w^orden. Om zich te bezinnen over kwesties als s.i.e.k. ontbrak hem daardoor de gelegenheid. E e n tweede belangrijke factor is hier, dat Groen bij zijn strijd tegen de beginselen der Franse Revolutie aansluiting heeft gezocht, en dat in te sterke mate, bij wat men noemt de Historische School. Deze Historische School, welke de geschiedenis verabsoluteerde, voerde evenals Groen een strijd op leven en dood tegen de beginselen der Franse Revolutie. Dooi ')

4

Souvereiniteit in eigen kring, wordt in 't vervolg afgekort als „s.i.e k.".

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen