Vrije Universiteit en Theol. School

Het concept-contract tot ineensmelting of saamwoning van beide inrichtingen brengt in de kerkelijke bladen der Gereformeerden heel wat pennen in beweging en wij mogen er wel bijvoegen: maakt vele hoofden warm. In „de Bazuin” vinden wij een ingezonden stuk van Ds. W. Diemer, Emer. pred. thans wonende te Apeldoorn, dat als opschrift heeft: „Het recept erger dan de kwaal,” Na betoogd te hebben dat hier twee beginselen tegenover elkaar staan en er tweeheid der geesten bestaat, zegt Z.Eerw. letterlijk het volgende: „De tweeheid der geesten laat zich niet tot eenheid brengen door onder één dak te gaan wonen en werken. Meermalen kwam er duurzamer en meer principieele eenheid aan twee inrichtingen tot stand, dan dat verschil van zienswijze onder hetzelfde dak opgelost werd. Niet zelden sloeg dat verschil onder één dak in een lichtelaaie over. In dat geroep over eenheid van opleiding ligt een gevaarlijke achtergrond en het is m. i. een valsche leus, die zich verschrikkelijk zal wreken als ze eenmaal is gerealiseerd.”
Mocht Z.Eerw. tien jaren vroeger deze waarschuwing geschreven hebben, voordat de kerkelijke vereeniging tot stand kwam. Toen echter heette het: De tweeheid der geesten kan best in één kerkverband te saam wonen, en al bestaat er dan ook wat verschil over de leer der wedergeboorte, der rechtvaardigmaking, de Heilige Doop enz., al werd ook gewaarschuwd in een bezwaarschrift, aan de Synode der Chr. Ger. Kerk gezonden, och, dat waren slechts verschillende zienswijzen en die zijn er toch alle eeuwen door in de Kerk geweest. Toen vreesde men niet dat die verschillen onder één kerkelijk dak in lichterlaaie zouden overslaan. Nu echter schijnen de oogen open te gaan voor de treurige gevolgen van die zoo hoog geloofde vereeniging. Z.Eerw. toch zegt verder: „Het heeft soms den schijn, alsof de kerken er slechts zijn voor de Vrije Universiteit, en als deze maar gebaat wordt, dat dan bet gouden tijdperk der kerken zal aanbreken. Ja, dat moet en dat zal, volgens het doctrinair standpunt, al spatten de kerken eerst ook uit elkaar. De vrije studie regel en het kerkelijk onderwijs aanvulsel, dan komen de „gemeene gratie” en de „particuliere genade” in rechte verhouding tot elkaar.” Ds. W. D. begint dus nu ook bang te worden voor de leer der „gemeene gratie” aan de V. U. gedoceerd, al verzekerde Z.Eerw. ons vroeger persoonlijk dat de dwalingen aan de V. U. geleerd slechts verschillende zienswijzen waren, die er altijd hadden bestaan, en waarom de kerkelijke vereeniging niet had mogen afspringen.

Ook de houding van Ds. T. Bos te Dokkum is kenmerkend en daaruit valt voor ons, die met de vereeniging niet mede konden gaan en het beginsel der scheiding benevens de oude beproefde waarheid wilden vasthouden, nog al wat te leeren. Aan Z.Eerw. was de vraag gedaan, hoe hij, de strijder voor het beginsel van 1834, die voor enkele jaren nog zoo krachtig getuigde tegen de leerstellingen der V. U., nu zijn naam had kunnen zetten onder het advies van het concept-contract. En wat is het antwoord van Ds. Bos? „Ik heb geteekend, niet, omdat het naar mijn zin is, maar bijna al de onder teekenaren gaven een zacht ja-woord, omdat de meesten het liever anders hadden.” Ds. Bos teekende dus eigenlijk tegen zijn zin, maar om des lieven vredes wil. Op een tweede vraag aan Z.Eerw. of hij, om tot ééne opleiding te komen, zooveel kon toegeven, is het antwoord: „vertrouwende op de trouw der broederen, dat men, als de zaak beklonken is, noch ter eene, noch ter andere zijde op de Gen. Syn. weer aan dat accoord zal tornen om òf aan de Ver. der V. U. òf aan de Kerken meer rechten en zeggenschap toe te kennen.” — Of nu op die trouw zooveel te rekenen valt? In 1892 was het een beding, dat aan de eigen opleiding der kerken niet getornd zou worden, en wat heeft men in die 10 jaren nu reeds gedaan? Wat zal, indien dit concept wordt aangenomen, een paar jaar later gedaan worden? Als later besloten wordt de eigen inrichting geheel op te heffen, ja dan kan men eene nieuwe Theol. School stichten, doch men zal daartoe niet dan met groote opoffering kunnen overgaan. Zoo blijkt dus duidelijk op welk hellend vlak de kerken A. zich bevinden. Langzaam toegeven, om des vredes wil het eene beginsel na het het andere opofferen, totdat eindelijk het werk van 1892, de totale vernietiging van de scheiding voltooid is. Die bij de vereeniging A heeft gezegd, moet nu zacht B zeggen, niet omdat het naar den zin is, en…. kan straks niet anders dan ook C zeggen. Al meer en meer begint de geschiedenis ons Chr. Geref. standpunt te rechtvaardigen. Zelfs heeft een kerkeraad eener Geref. Kerk binnen de classis Dokkum op de classicale vergadering den 19den Maart j.l. gehouden, geoordeeld, dat het advies moet verworpen worden om de volgende reden: „Dat eenheid van opleiding niet wel mogelijk zal zijn, zoolang de geschillen over sommige leerstukken niet vooraf bevredigend zijn opgelost.” Al meer en meer wordt het duidelijk: tweeërlei beginselen, tweeërlei leer, tweeërlei practijk daaruit voortvloeiende valt niet te vereenigen, maar moet leiden òf tot terugkeer naar de oude paden die men verlaten heeft, òf tot langzame doorwerking van het eene beginsel ten koste van het andere. Zij er bij ons echter geen leedvermaak over zooveel twistgeschrijf in het kamp der Gereformeerden, doch veeleer gebed, dat vele lieve kinderen Gods en die getrouwe leeraren, die zich in het nieuwe kamp niet thuis gevoelen, eens zien mogen, dat waar de boom van 1892 niet goed is, hare vruchten noodzakelijk kwaad moeten zijn.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen