Kerk en Staat

Wij komen nu tot het „Vijftal stellingen” zelf. Zij zijn over 't algemeen genomen niet welwillend ontvangen, uitgezonderd „de Wachter”, waarvan zij uitgaan, heeft de kerkelijke pers schier eenparig het doen der onderteekenaars veroordeeld. De een natuurlijk wat scherper dan de andere. Hoe de Heraut ze beschouwt is bekend. Zij ziet er niet anders in dan een middel om onrust en beroering in de kerken te wekken, waarom zij den raad gaf, deze oproermakers met prof. Lindeboom aan 't hoofd eenvoudig voor den kerkelijken rechter te brengen. Dit is echter gemakkelijker gezegd dan gedaan. Kerkeraden kunnen wel motiën en classes besluiten in dezen geest nemen, maar daarmede is men er nog niet. De beweging breidt zich uit, de partij van „de Wachter” wordt sterker en gelet op de wijze, waarop prof. H. H. Kuyper het agendum is machtig geworden, en de door en door onware houding door hem in deze zaak minstens 10 weken aaneen getoond, is niet geschikt om de golvende beweging te kalmeeren.
De zaak is aldus. Op herhaald aandringen van prof. Lindeboom, toch te verklaren langs welken weg dit agendum in zijn bezit gekomen was, gaf prof. Kuyper in de Heraut ten slotte dit antwoord: dat een exemplaar als omslag gediend had voor een boek, dat bij den drukker van het agendum was besteld.
Dat was de eer van den drukker, niemand anders dan den Heer Kok uit Kampen, te na.
Nadat hij eerst zijn personeel scherpelijk ondervraagd had of dit mogelijk was en zij pertinent verklaard hadden dat dit niet kon, verzocht hij per telegraaf prof. Kuyper om een onderhoud te Amsterdam.
Daar heeft hij prof. Kuyper gevraagd, het exemplaar te mogen zien dat in zijn Hooggel. bezit was. En nu moest prof. Kuyper voor den dag komen met een „misdruk”, zegge een misdruk van het agendum, dat zelfs aan de achterzijde nog met „Grieksche themata” bedrukt was. Wij hadden het gezicht van dezen professor wel eens willen zien, toen hij met „dat misdruk” voor den dag komen moest. Want dit blijft ten allen tijde een onuitwischbare vlek op iemands karakter, wanneer hij zich van oneerbare middelen bedient om zijn tegenstanders te bestrijden, vooral wanneer zulks geschiedt onder broeders van een en hetzelfde huis. En nu is, dunkt ons ten minste, „een misdruk” geen eerbaar wapen, want men is nimmer gewaarborgd, wanneer men geen ander bewijs heeft, dat het origineel daaraan gelijk is. Hoeveel wijzigingen kunnen er nog niet in worden aangebracht, hoeveel kan er nog niet uit weggelaten of aan toegevoegd worden. Neen de wijze waarop en het wapen waarmede „de Heraut” den Wachterbond en hoofdzakelijk prof. Lindeboom bestreden heeft, is niet fair, en wij twijfelen niet of het is een gevoelige les voor „de Heraut” en het is in dezen een winst voor de partij van „de Wachter.”
Ook de verschillende Kerkbodes hebben zich over de „Vijf stellingen” uitgesproken en voor zooverre zij door ons gelezen zijn, niet één met sympathie.
Ds. van der Linden vraagt in de Geref. Kerkbode: „Waarom dan deze” „Vijf stellingen”? Om te komen tot beëindiging der leer-verschillen?
Voor dit doel beloven zij inderdaad weinig succes.
In een vlugschriftje van twintig bladzijden zullen deze vijf stellingen de kerken waarlijk niet veel wijzer maken. Ook wie de gegrondheid der Stellingen voor zich zelve aanvaardt, zal nochtans moeten erkennen, dat het kan wezen dat deze zonder meer voor een ander nog niet zóó vaststaan. Meerdere onderteekenaars zelve zullen dit toestemmen. Zij zeker, die weten, welk een diepgaande studie door de uitnemendste godgeleerden aan onderwerpen als deze in den loop der eeuwen is gewijd.
Met vele andere broeders betreuren we daarom deze vijf Stellingen”.
Deze wijze van doen schijnt ons niet de rechte manier, om den vrede der kerken te zoeken en haar rechten te handhaven.
Zulk een doen wekt agitatie en onrust, leidt tot wantrouwen en veroordeeling, verbindt niet, maar verdeelt.
In de laatste tijden lezen wij van een werk des Geestes in Wales en andere deelen van Engeland en ook Amerika. In hoeverre dit werk bestand heeft, zal blijken.
Maar één ding is zeker: De grootste behoefte is onzer aan de krachtige werking en doorwerking van den Heiligen Geest. Wij hebben er nood aan.”
Zooals wij duidelijk zien: geen sympathie, maar veroordeeling van hetgeen de Wachterbond doet. Geen wonder. Voor niets ter wereld is men in de vereenigde kerken meer beducht, dan voor het openbaar worden van het heterogene element, dat zij in haren boezem bergt.
Men is nu eenmaal vereenigd en nu moet men maar niet getuigen, maar dulden, niet protesteeren, maar kalmeeren, niet werken, maar bidden.
Bidden, alsof de Heere zegenen kan, wanneer de verhoudingen niet vlak zijn.
Bidden, alsof de Heilige Geest werken kan, wanneer Hij op zoo velerlei wijze wordt bedroefd.
Neen, het begint in de Geref. kerken hoe langer hoe meer te ontbreken aan mannen, die den moed hebben ook in dezen hunne overtuiging uittespreken.
Men pleistert met looze kalk, tracht de verschillen tot niets beduidende te herleiden en zelfs ouden veteranen als Ds. Littooy van Middelburg is schijnbaar het hart ontzonken, want tot groote vreugde van de Heraut-mannen verooordeelt ook hij het streven van den Wachterbond.
Op welken grond, willen wij een volgende maal mededeelen.

L. (Leiden) J.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen