Kerk en Staat

’t Was omstreeks Kerstmis van het jaar 1898 dat de Czaar aller Bussen de volkeren met zijn Vredesmanifest verraste.
Nog herinner ik mij levendig een plaat, vlak voor de Kerstdagen door Brakenziek geloof ik geteekend, voorstellende de aarde met haar lijden en strijden haar twist en onrust, haar bloed en tranen, en boven de aarde zwevend een engel, neerdalende van den hemel, met een bazuin aan den mond en daarboven het opschrift: „Vrede op aarde.”
Ieder bleef voor de plaat staan, want geloof en ongeloof gevoelen in zulke oogenblikken samen, dat de ware vrede van den hemel moet nederdalen.
De bedoeling van Czaar Nicolaas was goed, Allerwege waren de volkeren zuchtende onder de steeds klimmende belastingen, die de toenemende uitgaven voor leger en vloot hun oplegden, en onder de mogendheden werd beoefend wat Bismarck eens als de eerste voorwaarde voor den Europeeschen vrede had uitgesproken: „indien gij den vrede wilt, wapent u ten oorlog.” En dat deed mep. Onrustbarend begonnen de oorlogsbegrootingen ieder jaar te klimmen. En die toenemende uitgaven te keeren, het onderling wantrouwen weg te nemen en vertrouwen aan te kweeken, was het doel dat de Czaar beoogde.
In Mei van het jaar 1899 werd deze Vredesconferentie binnen ’s Gravenhage geopend.
Nederland genoot de eere de Vredesafgevaardigden te ontvangen, maar het bleek al spoedig dat er zoo veel onderling wantrouwen bestond, dat het doel van den Czaar allerminst werd bereikt.
De voornaamste vrucht was de instelling van een hof van Arbitrage, waarin ieder land dat aan de conferentie had deelgenomen, zijn afgevaardigden of rechters benoemen zou en waarvoor men hoopte dat nu de mogendheden hunne geschillen zouden brengen, alvorens naar het zwaard te grijpen.
Een weg van vredelievende oplossing der onderlinge geschillen was daarmede gebaand, en daar waren van die vredesapostelen, die hoog gestemde vredesliederen zongen, daar zij meenden dat welhaast de zwaarden zouden worden geslagen tot spaden en de spiesen tot sikkelen.
Maar wat is men in zijne verwachting teleurgesteld. Zelfs de vorstelijke gift van den Amerikaan Carnegie voor het bouwen van een Vredespaleis, waarin dit hof van Arbitrage vergaderen zou, kon niet beletten, dat Engeland op recht barbaarsche wijze Transvaal en Oranje Vrijstaat ten onderbracht. Engeland dat op de conferentie zelve al zoo menigen spaak in het wiel gestoken had, was nu ook weer de eerste om te doen alsof er geen hof van Arbitrage was.
Het greep naar het zwaard en ten koste van duizenden menschenlevens en-millioenen ponden sterlingen werden Transvaal en Oranje Vrijstaat onderworpen.
Maar een weinig later volgde de bijeen-roeper der conferentie zelf en begon over niets beduiden de dingen een oorlog met zijn oostelijken nabuur Japan.
Duizenden, tienduizenden, ja honderdduizenden zijn er aan beide zijden in Oost-Azië gevallen. Honderden millioenen heeft deze oorlog verslonden. Twee Russische vlooten liggen grootendeels op den bodem van den Oceaan. En te land heeft het meer dan eenmaal een geduchte nederlaag geleden. En nu is er eindelijk, dank zij de krachtige bemoeiingen van den Amerikaanschen president Theodoor Rooseveldt, vrede gesloten. Japan kou niets meer winnen, maar wel verliezen, veel verliezen zelfs, daar Rusland het hoe langer hoe verder van de kust aftrok en naar Siberië lokte. De Baad der ouden die den Mikado van Japan in alles ter zijde staat, heeft tot den vrede besloten en alzoo is er voorloopig een vredesverdrag tusschen Rusland en Japan geteekend te Portsmouth in Amerika.
En nu het verwonderlijkste. Ternauwernood is er een voorloopig vredesverdrag geteekend, of diezelfde Czaar van Rusland zendt uitnoodigingen rond tot het bijeenkomen van een tweede Vredesconferentie.
Tijdens den oorlog tnsschen Rusland en Japan had president Roseveldt de onderscheidenene staten al eens gepolst over de mogelijkheid van zulk een tweede samenkomst, maar toen stuitte het af op Rusland en Japan. Maar nu de vrede tusschen beide mogendheden gesloten is en er niets meer aan het bijeenroepen eener tweede conferentie in den weg staat, heeft president Rooseveldt, van wien aanvankelijk het plan tot een tweede conferentie uitging, ook dat opgegeven en alles overgedragen aan Czaar Nicolaas van Rusland, daar de grondlegger en stichter der conferentie de meest aangewezen man was om een tweede dergelijke conferentie saam te roepen.
En de Czaar wiens legers nog niet eens uit Oost-Azie zijn teruggekeerd, heeft de uitnoodigingen tot bijwoning reeds verzonden.
Ten tweede male zal ’s Gravenhage dan : straks de eer genieten om de Vredesconferentie in haar midden te ontvangen en zal onze Koningin worden belast met de eervolle taak der uitnoodiging.
Het Vredespaleis waarvoor pas de prijsvraag werd uitgeschreven, zal dan nog wel niet gereed zijn, daar er nog wel een geruime tijd zal verloopen alvorens de antwoorden zijn ingekomen en beoordeeld, en dan pas kan aanbesteding en uitvoering volgen.
Ondertusschen meldt men uit den Haag: Naar aanleiding van de in gang zijnde onder-handelingen over het bijeenroepen eener tweede Vredesconferentie in den Haag, wordt betwijfeld of de voorbereiding wel zoo schielijk zal kunnen geschieden, dat het congres reeds in 1906 zal kunnen bijeenkomen. Men denkt dat het wel 1907 worden zal. En wanneer het tot 1907 duren moet, wie weet of het dan nog wel noodig is. Want wie zal zeggen of er in 1907 oorlog of vrede zal zijn. En een Vredesconferentie te gaan houden wanneer er oorlog is, dat ware toch al te belachelijk.

L. (Leiden) J.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen