De geschiedenis der Doleantie (69)

Dit voorstel werd aangenomen; de commissie werd samengesteld uit de H.H. Ds. B. van Schelven en Dr. A. Kuyper. Deze leidden uit het hun verstrekte mandaat de bevoegdheid af dat zij aan de kerkeraden een zevental vragen mochten stellen, welke alle betrekking hadden op de belijdenis en den wandel en alzoo tot de kerkelijke censuur behoorden. Van de 20 kerkeraden, aan elk waarvan een exemplaar dier vragen gezonden werd, hebben slechts 9 „een bevredigend” antwoord gezonden, t.w. Amsterdam, Aalsmeer, Amstelveen, 's Gravenland, Huizen, Naarden, Thamen en Weesp, terwijl een 7 tal andere gemeenten volstrekt niet geantwoord hadden.
Dientengevolge werd op de volgende Classicale Vergadering door de genoemde Deputaten het voorstel gedaan: De Classicale Vergadering van Amsterdam, gehoord hebbende de mededeelingen aangaande den staat dezer genabuurde kerken, het gewenscht achtende dat deze negen kerken zelve door hare wettige vertegenwoordigers handelen over nader te beramen maatregelen in zake eene onderlinge correspondentie op den grondslag der Geref. Belijdenis, machtigt een tweetal gecommitteerden een bedienaar des Woord en een opziener der gemeente, om de uitnoodiging daartoe aan genoemde kerkeraden te zenden. Deze toeleg is voorzichtig.
De gemeente Amsterdam, die hoewel behoorende tot de Ned. Herv. Kerk, zich nochtans op een andere grondslag had geplaatst als de kerk waartoe zij behoorde, zocht thans een kerkverband buiten het bestaande reglementaire te formeeren. Dat was door en door onoprecht van de kerk van Amsterdam. Men vaardigde af naar de classis van de reglementaire kerk: dat was onoprecht. De gemeente van Amsterdam, die zichzelven op den grondslag der drie Formulieren geplaatst had, had niet meer mogen afvaardigen naar de classis der reglementaire kerk. Die afvaardiging was eenvoudig een leugen. Slimmer was nog, dat men de classis van de reglementaire kerk nu wilde gebruiken, om een kerkverband tot stand te brengen, dat hoewel in de reglementaire kerk zijnde, nochtans geheel buiten de reglementaire stond. En dit met geen ander doel, dan dit kerkverband langzaam uit te breiden van classicale vergaderingen tot provinciale Synoden, om dan weldra in Generale Synode saamtekomen. Niemand zal ontkennen dat dit doel prachtig was, maar het was eenvoudig onbereikbaar en in strijd met de belofte die men bij de aanvaarding zijner bediening had afgelegd. Immers voor God en de gemeente had men beloofd dat men de Ned. Herv. Kerk zou helpen bouwen en hare reglementen en voorschriften in alles zou gehoorzamen. En wat deed men thans. Men zette eenvoudig de reglementen en voorschriften op zij en stelde er eigenmachtig gansch andere voor in de plaats. En het is niet allereerst de vraag of die beter waren. Die vraag stelde men in die dagen; en omdat wat men in de plaats stelde, werkelijk beter was dan men op zij schoof, meende men dat dit ook ten volle geoorloofd was. En juist dat is hetgeen wat wij betwisten. Het was niet geoorloofd wat men binnen Amsterdam gedaan had en wat men thans met behulp van de classis wilde doen. Dat was zuiver revolutionair, of het doel dat men beoogt moet de middelen kunnen heiligen. Maar deze Jezuiten aanval zal men toch niet willen aanvaarden, hoewel het er in dien tijd wel aardig naar uitzag. De classis was echter zoo verstandig dit mandaat niet te verleenen en derhalve konden de Deputaten in dezen niet verder doorwerken. Maar daarom zat men niet stil. Men zocht allerwege naar aansluiting met gelijk gezinden en reeds in 1883 was binnen Amsterdam een vergadering van ambtsdragers uit de Ned. Herv. Kerk gehouden, die de Formulieren van Eenigheid hadden onderteekend. Midden Augustus 1884 werd een tweede soort gelijke vergadering binnen Amsterdam gehouden.
Maar niet alleen binnen Amsterdam, maar ook daarbuiten werden soortgelijke vergaderingen gehouden, want op aansporing van de Heraut had men allerwege de hand aan den ploeg geslagen en zichzelven en elkander diets gemaakt, dat de kerk in de kerk kon worden hersteld. Zoo weigerde Ds. Vlug op de Classikale Vergadering van Juni 1884 gehouden te Harderwijk, deel te nemen aan de stemming van leden der kerkelijke besturen. Daarbij deed hij het voorstel, waarin hij door Ds. de Hoest van Barneveld werd ondersteund, dat de Classis de noodzakelijkheid zou uitspreken, dat de kerken zouden wederkeeren tot de gehoorzaamheid van Gods Woord, terwijl tevens werd voorgesteld: dat de kerkeraden der Classis zouden samengeroepen worden in eene vergadering om te beraadslagen welken weg daartoe was in te slaan. Verder moest aan een tweetal broeders de samenroeping eener zoodanige vergadering worden opgedragen. Dit voorstel werd met groote meerderheid aanvaard en de beide voorstellers werden benoemd om eene zoodanige samenkomst voor te bereiden. Deze namen dit aan en op 6 Nov. 1884 kwam de eerste classikale conferentie te Nijkerk saam. Deze conferenties hadden daarna geregeld om de drie maanden plaats en hebben zeer veel bijgedragen tot voorbereiding van wat men destijds noemde de Reformatie der kerken. Het zou ons te ver voeren, wanneer wij den oorsprong en werkzaamheid van verschillende vereenigingen en conferenties die zich destijds allerwege gevormd hebben moesten beschrijven. Liever dan dit wil ik in een volgend hoofdstuk onderzoeken, hoe destijds als met een tooverslag het kerkelijk spraakgebruik werd veranderd, zoodat men inplaats van gemeente en gemeenten, van kerk en kerken begon te spreken.

L. (Leiden) J.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen